حفاظت از فضای سبز شهری مناسب نیست
با وجود صراحت قانونی، حفاظت از درختان و فضای سبز شهری، مناسب نیست. با گسترش شهرها و افزایش انواع آلودگی‌ها و تراکم جمعیت به‌ویژه در کلانشهرها، ایجاد و نگهداری فضای سبز شهری به‌عنوان یک‌راه‌حل ایده‌آل برای مقابله با انواع آلودگی و بهبود زیست‌پذیری شهرها، همواره موردتاکید برنامه‌ریزان و مدیران شهری بوده است. این در حالی است که در سال‌های اخیر، به‌طور دائم اخباری از قطع درختان در شهرها شنیده می‌شود که در برخی مواقع مانند درختان چنار خیابان ولیعصر تهران، عمر آنها به چند دهه می‌رسد و به‌عنوان میراثی زنده شناخته می‌شوند. در سال‌های اخیر در شهرهای گوناگون کشور و به بهانه‌های گوناگون شاهد قطع درختان توسط شهرداری بوده‌ایم که به‌دلایلی از جمله اجرای طرح‌های توسعه شهری یا پس از خشک شدن درختان و به‌منظور جلوگیری از شیوع آفات به سایر درختان، درختان خشکیده قطع شده‌اند و در مواردی که تخلف شهرداری مشهود است، با گفتاردرمانی مسئولان شهری و وعده کاشت مجدد در فضاهای جدید، نگرانی افکار عمومی را درباره پایمال‌شدن این سرمایه‌های همگانی، کم می‌کنند.
در مواردی نیز که قطع درختان توسط افراد سودجو و به بهانه‌های مانند مسدود کردن نمای ملک مسکونی و تجاری آنها نسبت به خشک‌کردن این درختان ارزشمند اقدام کرده‌اند، شاهد جدیت در اجرای قانون از سوی شهرداری و سایر نهادهای نظارتی نبوده‌ایم. از همین‌رو در روزهای اخیر و از شهرهای گوناگون کشور، در رأس آن تهران، به‌طور متناوب خبرهایی از قطع درختان به‌دلیل توسعه معابر شهری و احداث اتوبان‌ها و در برخی موارد نیز توسط افراد سودجو شنیده می‌شود که جای بسی تامل دارد. درختان به‌عنوان سرمایه‌های عمومی شهرها شناخته می‌شوند و از زمان کاشت آنها، شهرداری‌ها متحمل انواع هزینه از خرید و کاشت نهال گرفته تا آبیاری و نگهداری آنها می‌شوند و در صورتی‌که در سن بلوغ قطع شوند، این اقدام به‌عنوان سرمایه‌گذاری ناقص شناخته‌شده و خسارت‌های آن دوچندان است.
براساس قانون حفظ و گسترش فضای سبز و جلوگیری از قطع بی‌رویه درختان، قطع هر نوع درخت یا نابود کردن آن به هر طریق در معابر، میدا‌ن‌ها، بزرگراه‌ها، پارک‌ها، بوستان‌ها، باغ‌ها و نیز محل‌هایی که به تشخیص شورای اسلامی شهر، باغ شناخته شوند، در محدوده و حریم شهرها بدون اجازه شهرداری و رعایت ضوابط مربوط ممنوع است. براساس این قانون تقریبا قطع هر نوع درخت را در فضای عمومی و حتی اماکن خصوصی که باغ شمرده می‌شود، ممنوع کرده و مجازات آن حبس و جریمه خواهد بود. علاوه بر این، براساس ماده ۶۸۶ قانون مجازات اسلامی، هر کس درختان موضوع ماده یک قانون گسترش فضای سبز را آگاهانه، عمدی و برخلاف قانون یادشده قطع کرده یا موجب از بین رفتن آنها شود، علاوه بر جبران خسارت واردشده، به حبس تعزیری از ۶ ماه تا ۳ سال یا جزای نقدی محکوم می‌شود.
در میان اخبار
درباره قطع درختان خشک‌شده نیز باید پس از بررسی‌های کارشناسی و اعلام نظر کمیسیون ماده ۷ آیین‌نامه اجرایی قانون حفظ و گسترش فضای سبز اقدام لازم انجام شده و در صورتی‌که قصوراتی رخ‌داده باشد، شهرداری موظف است پیگیری‌های لازم تا حصول نتیجه را انجام دهد.
اگرچه حفظ و گسترش فضای سبز شهری به‌عنوان یکی از وظایف اصلی شهرداری‌ها شناخته می‌شود و از پشتوانه قانونی لازم برخوردار است، اما سهل‌انگاری‌ها و سوءاستفاده‌ها سبب‌شده بخش زیادی از فضای سبز شهری که نقش ارزشمندی در کاهش چالش‌های زیست‌محیطی شهرها از جمله کاهش دما و انواع آلودگی‌های شهری به‌ویژه جذب فلزات سنگین ناشی از مصرف سوخت‌های فسیلی توسط ناوگان عمومی حمل بار و مسافر و حتی خودروهای شخصی دارد، به‌طور گسترده از بین برود.
بر همین اساس از وظایف شوراهای اسلامی شهر و حتی بر عهده نهادهای نظارتی و قضایی است تا به‌عنوان نهادهای که همواره صرفه و صلاح شهروندان را در نظر می‌گیرند، به اپیدمی قطع درختان در فضاهای شهری ورود کرده و از وارد آمدن خسارت بیشتر به شهروندان و فضاهای شهری جلوگیری کنند.
