اگر قرار باشد تنها در یکی، دو ستون و در قالب چارچوب‌ها، محدودیت‌ها و منشورهای مطبوعاتی نگاه نقادانه‌ای به وضعیت برنامه‌های رسانه ملی تلویزیون داشته باشیم و نگاه خوش‌بینانه خودمان را هم در عین حال حفظ کنیم به نتیجه مطلوبی که منطبق با اصل واقعیت و نظرگاه واقعی مخاطبان تلویزیون باشد، نمی‌رسیم. درباره تلویزیون باید از مردم کوچه و خیابان شاهد آورد. چیزی که بی‌شباهت به گزارش‌های میدانی و مردمی تلویزیون است! گزارشی اصیل، بدون دستکاری و جراحی نشده. منظورمان نظر واقعی مخاطبان بدون برخورد گزینشی است.  شاید بهتر باشد در همین ابتدای راه از گفتن درباره تلویزیون ملی منصرف شویم. اگر راحت‌تر و در پرانتز و با تاکید بیشتری بخواهیم بگوییم «درحال‌حاضر صحبت کردن درباره رسانه تلویزیون کار ساده‌ای نیست.» کار ساده‌ای هست اما پیچیده در سختی‌های بسیاری است. تنها در این حدود می‌توان اشاره کرد که رسانه ملی تلویزیون دیگر تنها یک رسانه که وظیفه‌اش قبل از هر چیز سرگرم کردن مخاطب باید باشد، نیست و کارکردهای دیگری به مرور به ویژگی‌ها و رسالت‌های آن اضافه شده است. آن رسالت‌ها هرچه بود، نتیجه معکوس داشت. آنچه قرار بود زمانی مخاطب تلویزیون را سرگرم و جذب کند، خودش تبدیل به پاره‌سنگی شد که مخاطبان را پراند!  اما می‌شود با دو کلیدواژه ساده وضعیت حال شبکه ملی تلویزیون را توصیف کرد. اصل رضایت و اصل رقابت.

زمانی موضوع رقابت برنامه‌های رسانه ملی تلویزیون با برنامه‌های شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان مطرح بود، اصل رقابت نادیده گرفته شد و یا مجالی برای عرضه اندام در این مصاف برای شبکه ملی تلویزیون یافت نشد. در این نبرد نابرابر رسانه ملی در سایه قرار گرفت و در سایه ماند. این دوران تا حدودی و در یک برهه کوتاه و به طور تخمینی در پنج سال اخیر تبدیل به دوران‌گذار شد. با ورود برنامه‌هایی که جانمایه طنز و سرگرمی داشتند تلویزیون ملی جان دوباره‌‌ای گرفت. به کمک این برنامه‌ها اصل رضایت مخاطب هم تا حدودی تامین شده بود. محبوبیت برخی از چهره‌های تلویزیونی که اجرای برنامه‌ها را به عهده داشتند مخاطبان را بر سر بزنگاهی قرار داده بود تا از میان رسانه ملی و شبکه ماهواره‌ای یکی را انتخاب کنند. در بیشتر موارد برنامه تلویزیون ملی موفق می‌شد. در مقطعی تلویزیون ملی توانست اعتماد از دست رفته مخاطب خود را مجدد جلب کند. این اتفاق هرچند مقطعی اما امیدوارکننده بود. خندوانه، دورهمی و برنامه عصر جدید نمونه‌های موفقی از برنامه‌هایی با میانگین مخاطبان ثابت بودند که توانستند به اصل رضایت اندکی وفادار بمانند. این نوع برنامه‌سازی که درواقع سلبریتی‌محور بودند و با دعوت اشخاص محبوب و مردمی کارشان پیش می‌رفت در مواجهه با قدرت گرفتن شبکه نمایش خانگی هم حتی توانستند جایگاه و درجه محبوبیت خودشان را حفظ کنند. ظهور پلتفرم‌های مختلف هم نتوانستند برای برخی برنامه‌های تلویزیونی سدی ایجاد کند. پلتفرم‌هایی که اگرچه بارها از سوی مسئولان صدا و سیما با عنوان تهدید و چالش از آنها یاد شد. هر روز اگرچه انتقادها از کاهش مخاطب رسانه ملی بیشتر می‌شود اما شبکه نمایش خانگی حداقل می‌تواند جایگزینی برای برخی شبکه‌های ماهواره‌ای باشد.

  (video on demand) VOD اصطلاحی که در فارسی به ویدئوهای درخواستی ترجمه شده همان پلتفرم‌های ایرانی است که با عنوان فیلم‌نت و فیلیمو می‌شناسیم. آنچه شبکه‌های تلویزیون ملی را در برابر (وی او دی)‌ها ناتوان می‌کند آزادی مخاطب برای انتخاب زمان تماشای فیلم است. او می‌تواند در هر ساعتی از شبانه‌روز سریال محبوب خودش را پیگیری کند. اما انتخاب آزادانه تنها یک بخش ماجرای به حاشیه رفتن تلویزیون ملی است. محتوای برتر شبکه نمایش خانگی این روزها دلیل عمده استقبال بیشتر از آن است. حالا شبکه خانگی در هر دو میدان رضایت و رقابت برنده بازی است. اما این انتخاب آزادانه برنامه تنها نصیب افرادی می‌شود که دسترسی به اینترنت دارند و در مناطق کم برخوردار قرار ندارند. تلویزیون ملی به عنوان رسانه‌ای رایگان توسط بسیاری از مخاطبانش نادیده گرفته شد، همان عده هم برنامه‌های دیگری را از شبکه‌های ماهواره‌ای و یا پلتفرم‌های شبکه خانگی جایگزین کردند، اما هنوز عده‌ای شبکه‌های محدود تلویزیون ملی را به دنبال اندکی سرگرمی جست‌وجو می‌کنند. همان مخاطبی که در مناطق کمتر برخوردار نادیده گرفته شده است. از طرفی آنچه تلویزیون ملی را به‌تدریج از مدار توجه خارج می‌کند انطباق بیشتر برنامه‌های شبکه‌های خانگی با متن جامعه است.

این روزها در غیاب همان محدود برنامه‌هایی که مخاطبان را با تلویزیون ملی آشتی داده بودند مخاطبان تلویزیون مجدد به شبکه‌های فراملی و یا شبکه خانگی پناه خواهند برد. این قهر اتفاقی و ناگهانی نبود و نیست، بلکه نتیجه بی‌توجهی به اصل رضایت و قدرت مخاطب است. مخاطبی که سرمایه هر رسانه‌ای بود و به‌تدریج نادیده گرفته شد.