استان کردستان با جمعیت انسانی بیش از یک میلیون و ۵۷۱ هزار نفر و برخورداری از تنوع آب و هوایی مراتع گسترده سرزمینی تاریخی از نظر دامپروری و کشاورزی است. کوهستانی بودن، برخورداری از تنوع آب و هوایی و مراتع گسترده موجب شده تا بیش از کشاورزی، پرورش دام و امرار معاش از طریق آن در زندگی مردم استان کردستان نقش داشته باشد. وجود ذخایر ژنتیکی دام و طیور با سازگاری مطلوب در منطقه موید این است که استان کردستان دارای استعداد کافی برای توسعه دام و دامپروری است؛ گوسفند کردی، بز مرغز و اسب کردی که از نژادهای خاص و منحصر به فرد در جهان است، اما آنچه اکنون مهم به نظر می‌رسد توسعه و تکنولوژی پرورش دام و گسترش صنایع تبدیلی مرتبط با آن است. گرچه در سال‌های اخیر برای مدرنیزه و صنعتی کردن دامداری استان قدم‌های موثری برداشته شده اما در مقایسه با نیازها وضعیت این صنعت در دنیا هنوز در پله‌های نخستین قرار دارد. کردستان از قابلیت مطلوب تولید علوفه مرتعی برخوردار است و زمین‌های زراعی استان دارای ظرفیت‌های درخور توجه برای تولید ذرت علوفه‌ای، یونجه و سایر علوفه‌ها است، به طوری‌که دشت‌های قروه و دهگلان یکی از قطب‌های تولید علوفه در منطقه غرب است. با توجه به این مزیت‌ها اکنون حدود 5‌.‌3 میلیون واحد دامی شامل گوسفند و بره، بز و بزغاله، گاو، گوسفند و تک‌سمیان به‌صورت صنعتی و نیمه‌صنعتی و سنتی در استان پرورش داده می‌شود. 

پیمان اسکندری رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کردستان در میزگرد بررسی مشکلات دامداران و عشایر استان کردستان که در سالن اجتماعات مجتمع فرهنگی هنری فجر این شهر برگزار شد، از کاهش ۴۰۰ هزار رأس جمعیت دامی استان خبر داد و اظهارکرد: دامداری در کردستان به صورت سنتی و هوارنشین دنبال می‌شود و باعث بروز مشکلات زیادی شده است.

وی گفت: زمانی استان کردستان تامین‌کننده دام سبک کشور بود اما چند سالی است که از کانون تولید فاصله گرفته‌ و روستاها به سکونتگاه‌هایی تبدیل شده که روستانشینان با تولید غریبه شده‌اند.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کردستان  افزود: فاصله گرفتن از کانون تولید، باعث مهاجرت روستانشینان به شهرها شده است.

وی با تاکید بر اینکه صنعت دامی کشور نیازمند حمایت جدی است، اذغان داشت: در گوشت قرمز ۸۰ هزار تن ناترازی داشتیم که الان به ۲۰۰هزار تن رسیده است و باید از کشورهای دیگر واردات داشته باشیم.

اسکندری بیان کرد: اگر واردکننده بخواهد گوشت وارداتی مشابه کیفیت تولید داخل را تامین و وارد کند، باید مبلغ زیادی برای آن پرداخت کند، در حالی‌که با توجه بیشتر به ظرفیت‌های موجود در روستاها، می‌توان تولید را رونق بخشید.

۸۰ درصد واکسیناسیون دامی در کردستان رایگان است

کامران زیباکردار، مدیرکل دامپزشکی استان کردستان با اشاره به اینکه ۱۰ شبکه دامپزشکی و ۲۰۰ مرکز زیرمجموعه همچون داروخانه در سطح استان فعال است، اظهار کرد: ۸۰ درصد از واکسیناسیون دامی به‌صورت رایگان در کردستان انجام‌ می‌شود.

وی با اشاره به اینکه اکیپ‌های دامپزشکی در روستاها حضور یافته و خدمات رایگان با نگاه یکسان به همه روستاها ارائه می‌شود، گفت: دامداران برای پرداخت بهای خدماتی همچون واکسیناسیون بیماری‌های واگیر که فعلا رایگان نیست، با مشکل مواجه هستند.

مدیرکل دامپزشکی استان کردستان احداث مراکز دامپزشکی را نیازمند وجود فارغ‌التحصیلان و اعمال مشوق‌های معافیت مالیاتی دانست و تصریح کرد: این آمادگی را داشته که با همراهی بسیج اعتبار این واکسن‌ها را نیز تامین کرده تا این خدمات نیز رایگان شود.

وی از وجود ۱.۵ میلیون دام سبک و سنگین در دو هزار واحد در سطح روستاهای استان خبر داد و افزود: ۲۵ بهره‌بردار در کردستان اقدام به نگهداری و پرورش دام کرده که متوسط هر بهره‌بردار ۵۵راس دام را در استان نگهداری می‌کنند.

زیباکردار خاطر نشان کرد: در شش‌ماهه نخست امسال ۴میلیون و ۷۰۰ هزار واکسیناسیون علیه بیماری‌های مختلف این حوزه در استان انجام گرفته که از این میزان ۸۶ درصد به‌صورت رایگان و ۱۴ درصد بهادار انجام شده است.

مدیرکل دامپزشکی استان کردستان اعلام کرد: در شش‌ماهه نخست امسال، ۵۵ میلیارد ریال خدمات در بخش قراردادی جهت انجام واکسیناسیون در سطح استان انجام شده است.

فعالیت ۶۸ هزار بهره‌بردار مراتع در کردستان

بهزاد شریفی‌پور مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کردستان اظهارکرد: از وسعت دو میلیون و ۹۰۰ هکتاری استان، یک میلیون‌ و ۷۰۰ هزار هکتار معادل ۶۲ درصد از پهنه را جنگل، مراتع و عرصه‌های طبیعی تشکیل می‌دهد.

وی از وجود ۲ هزار گونه گیاهی در استان خبر داد و گفت: ۲۵ درصد ارزش علوفه‌ای داشته و ۸ برابر این میزان ارزش محیط‌زیستی دارد. مدیرکل منابع‌طبیعی استان کردستان خاطر نشان کرد: مراتع کشور با وسعت ۸۵ میلیون هکتار بیش از نیمی از مساحت ایران را به خود اختصاص داده و در استان نیز یک میلیون و ۴۸۰هزار هکتار؛ ۴۸ درصد مرتع است.

وی با اشاره به اینکه در مجموع ۶۸ هزار خانوار روستایی کردستان بهره‌بردار بخش مراتع هستند، افزود: سالانه ۶۲۵ هزار تن علوفه در استان تولید می‌شود که ۶.۵ درصد علوفه کشور را به خود اختصاص داده است.

شریفی‌پور عنوان کرد: ۸۰ درصد علوفه در مراتع بومی و ۲۰ درصد به صورت دستی کشت و تامین می‌شود.

مدیر شعب بانک کشاورزی استان کردستان نیز مدعی شد: براساس قانون همه بانک‌ها باید ۲۰ تا ۳۰ درصد از تسهیلات‌شان را در بخش کشاورزی هزینه کنند که عملی نمی‌شود

جوجه‌ریزی 4 میلیون قطعه‌ای واحد صنعتی و نیمه‌صنعتی دامداری در کردستان

پیمان اسکندری در شصت‌و یکمین جلسه ستاد امنیت غذایی در سازمان جهاد کشاورزی استان کردستان، با اشاره به میزان جوجه‌ریزی در ماه گذشته، گفت: جوجه‌ریزی واحدهای مرغداری در فروردین ماه امسال بالغ بر ۴ میلیون و هفتاد هزار قطعه بوده که این آمار نسبت به سال گذشته در یک سطح قرار دارد.

وی با بیان اینکه در خصوص بارگذاری نهاده‌های دامی در سامانه بازارگاه مشکلاتی وجود داشته است، افزود: این امر بر کاهش تولید تاثیر نگذاشته و کماکان تولید با قدرت در دستور کار مرغداران قرار گرفته است.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی کردستان اظهار کرد: ذرت مورد نیاز تولید‌کنندگان به صورت مداوم با همکاری و پشتیبانی امور دام کشور در اختیار مولدین قرار گرفته است.

اسکندری به آمار واحدهای دامداری صنعتی استان شامل گاوداری، پرواربندی بره و گوساله و گوسفند داشتی اشاره کرد و ادمه داد: ۴۷۶ واحد با ظرفیت بالغ بر ۶۱ هزار رأس در استان وجود دارد.

وی یادآور شد: ۲ هزار و ۴۵۸ واحد نیمه صنعتی دارای پروانه دامداری کوچک نیز با ظرفیت ۷۲ هزار و ۵۳۷ رأس دام به تولید گوشت، شیر و فرآورده‌های دامی در استان می‌پردازند.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی کردستان با اشاره به نهاده‌های دامی مورد نیاز دامداران، بیان کرد: ۸۶ واحد صنعتی با ظرفیت ۱۱ هزار و ۲۰۰ رأس مشمول بارگذاری نهاده‌های خام دامی شامل ذرت، جو، کنجاله سویا و سبوس هستند که بر اساس فرمول‌های تعریف شده به ازای هر رأس ۴ کیلو و ۴۰۰ گرم در روز نهاده مورد نیاز این واحدها را تامین شده است.

اسکندری گفت: از مجموعه اقدامات موثر جهاد کشاورزی در خصوص دامداری‌ها، حذف سبوس از سال ۹۹ و جایگزینی کنستانتره دامی جهت مصرف دام‌های استان است که می‌توان گفت کمک شایانی به افزایش بهره‌وری واحدها داشته است.

وی با اشاره به آمار تولید کنستانتره دامی توسط ۱۳ کارخانه خوراک دام موجود در استان، اظهار کرد: در سال ۹۹ بالغ بر ۲۵هزار تن کنستانتره دامی تولید شده که این رقم در سال ۱۴۰۰ با رشدی معادل ۲۴۲ درصد به ۶۲ هزار تن رسید.

سخن پایانی

کردستان از دیرباز تاکنون یکی از قطب‌های دامپروری در کشور بوده به گونه‌ای که زمینه و بسترهای لازم از جمله قابلیت مطلوب استان در تولید علوفه مرتعی و وجود زمین‌های زراعی با ظرفیت‌های قابل توجه در تولید ذرت علوفه‌ای، یونجه و سایر مواد مورد نیاز دام در دشت‌های قروه و دهگلان به عنوان قطب‌های تولید علوفه در منطقه غرب کشور زمینه را برای توسعه بیشتر صنعت دامپروری در کردستان کاملا ایجاد کرده است. سه سطح دامداری صنعتی، نیمه‌صنعتی و روستایی در کردستان فعال است و براساس آنچه عنوان شده جمعیت دامی استان در فصل بهار حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار الی ۲ میلیون رأس دام سبک است. قاچاق دام جزو تخلفاتی است که از گذشته در کشور وجود داشته اما با توجه به شرایط و افزایش بی‌رویه نرخ گوشت روی آن حساسیت بیشتری ایجاد شده که با نوسانات نرخ ارز به قاچاق خروجی از کشور تغییر ماهیت داده است.براساس آنچه از سوی متولیان امر در استان کردستان عنوان می‌شود قاچاق دام در استان نسبت به سال گذشته با رشد چند برابری مواجه بوده است.