اکنون صحبت از خرید و فروش حیوانات است؛ تجارتی بزرگ، پولساز و کثیف. در این تجارت پول حرف اول را می‌زند یا بهتر بگویم تنها حرف را می‌زند. در تمام مراحل این تجارت حیوانات بی‌زبان رنج‌های بسیاری را تحمل می‌کنند. بر این اساس شاید لازم باشد این نکته مهم را از قلم نیندازیم که اگر شما سگی را از بازار سیاه می‌خرید قطعا در این تجارت کثیف توله‌کشی شریک هستید. فرآیندی که طی آن، در شرایطی بسیار غیراخلاقی در ساختمان‌هایی کثیف و بدون هیچ محبتی حیوانات تنها کارخانه تولیدمثل هستند؛ مهم‌تر از همه اینکه توله پیش از زمان استاندارد از مادر جدا می‌شود و بخش غم‌انگیز ماجرا اینکه وقتی حیوان دیگر سود مالی نداشت، به‌سادگی رها یا کشته می‌شود. صمت در این گزارش به‌مناسبت ۱۱ آوریل مصادف با ۲۲ فروردین، روز جهانی حیوانات خانگی ابعاد مختلف تجارت حیوانات و شرایط نگهداری آنها را بررسی کرد.

استفاده از حیوانات به‌عنوان ماشین پولساز

سپهر سلیمی، فعال حقوق حیوانات درباره تجارت حیوانات به صمت گفت: در تجارت حیوانات، حیوان عملا شرایط زیست خوب را ندارد. ضمن اینکه صنعت حیوانات خانگی برای اینکه بتواند مشتریان بیشتری جذب کند، در شکل ظاهری، فیزیولوژیک و شرایط تغذیه‌ای حیوانات تغییراتی ایجاد می‌کند که بازارپسند شوند. این تغییرات می‌تواند برای این حیوانات آسیب‌رسان باشد؛ یعنی باعث شود یک حیوان یا یک نژاد، دستگاه تنفسی‌اش دچار مشکل شود یا مثلا ستون فقرات حیواناتی آسیب ببیند. این مشکلات به‌دلیل تغییراتی که برای موردپسند شدن حیوان به‌وجود می‌آید ایجاد می‌شود و حیوانات را در برابر عوامل بیرونی بسیار آسیب‌پذیر می‌کند. بسیاری از نژادها به‌دلیل تغییراتی که در آنها ایجاد شده در برابر بسیاری از بیماری‌ها آسیب‌پذیر هستند، چون چیزی که در صنعت پرورش حیوانات خانگی مبنا یا اصل است، این است که از این حیوانات سود بیشتری عاید تولیدکنندگان ‌شود. تجارت حیوانات تجارتی بسیار پولساز و مسئله اصلی در آن فایده اقتصادی است و بر این مبنا به‌هیچ‌عنوان شرایط مناسب نگهداری حیوانات رعایت نمی‌شود. در این فرآیند نحوه شکار، حمل‌ونقل و فروش حیوانات اهمیتی ندارد و تنها سود بیشتر حائزاهمیت است، این در حالی است که حتی با زنده ماندن چند حیوان قاچاق نیز سود هنگفتی به فروشنده خواهد رسید.

وی با بیان اینکه بیشتر این حیوانات در فرآیند حمل‌ونقل جان خود را از دست می‌دهند، افزود: تجارت حیوان کاری غیرقانونی است و نمی‌توان آشکارا، حمل‌ونقل حیوانات را انجام داد؛ بنابراین افراد مجبورند مانند آنچه در قاچاق انسان انجام می‌شود، از روش‌هایی برای جابه‌جایی استفاده کنند که به حیوانات آسیب می‌زند. به‌علت سود زیاد تجارت حیوانات، عموما شرایط زیستی حیوانات مدنظر قرار نمی‌گیرد. اغلب پرندگان شکاری در بطری‌های پلاستیکی یا لباس کشف می‌شوند، در حالی که چشمان آنها بسته است. در برخی موارد نیز پلک‌های حیوان را می‌دوزند و به‌علت همین شرایط بسیار بد، بخش زیادی از آنها تلف می‌شوند اما با زنده ماندن چند عدد نیز سود کلانی به قاچاقچیان حیوانات می‌رسد.

حیوانات مولد در بدترین شرایط نگهداری می‌شوند

سلیمی با اشاره به توله‌کشی از حیوانات‌ برای فروش بیشتر اظهار کرد: متاسفانه در توله‌کشی به‌هیچ‌عنوان شرایط حیوانات در نظر گرفته نمی‌شود و تا حد امکان از آنها برای تولید فرزند بیشتر استفاده می‌شود؛ بر این اساس شاهد استفاده از حیوانات به‌عنوان ماشین پولساز هستیم. در واقع بزرگ‌ترین مشکل، همین خریدوفروش حیوان است. وقتی خریدوفروش صورت می‌گیرد حیوانات در بدترین شرایط نگهداری می‌شوند تا با کمترین پول حیوانات جدیدی زاییده و فروخته شوند. در این صنعت افراد از آنجایی که به‌دنبال سود بیشتر هستند، دنبال حقوق حیوان نیستند؛ مثل فروشنده یک ماشین که فقط دنبال فروش ماشین است و اصلا به فکر ایمنی مردم نیست. تاجر حیوان به این مسئله فکر نمی‌کند که این حیوان به چه کسی فروخته می‌شود؟ در دیگر کشورها خلاف ایران به هر کسی اجازه نمی‌دهند حیوان بخرد و شرایط زیستی افراد برای خرید بررسی می‌شود و حتی این مسئله را بررسی می‌کنند که افراد چقدر می‌توانند برای حیوان وقت بگذارند یا شرایط بهداشتی و غذایی را تامین کنند.

وی درباره قاچاق حیوانات وحشی اظهار کرد: این تجارت حیوانات زیادی را در بر می‌گیرد. متاسفانه حیواناتی مانند ببر، شیر، انواع خزندگان، پرندگان و حتی ماهی‌ها از طبیعت دزدیده یا در مراکز غیرقانونی تکثیر و در بازار با رقم‌هایی بسیار بالا، فروخته می‌شوند. حتی دیده شده سنجاب‌های بومی ایران به‌صورت غیرقانونی به فروش می‌رسند. قاچاق حیوانات وحشی به‌دلیل سود بالا و نبود نظارت کافی بسیار شایع است. در این مسئله برنامه‌های تلویزیونی و سریال‌ها نیز نقش مهمی داشتند.

قبل از رها‌سازی این موارد را بدانید

این فعال حقوق حیوانات درباره اقدامات لازم برای رهاسازی حیوانات خانگی گفت: رهاسازی باید توسط متخصصان حیات‌وحش و محیط‌زیست صورت گیرد. اگر حیوان رهاشده اهلی باشد به‌دلیل اینکه قدرت دفاع از خود را ندارد قطعا تلف خواهد شد و اگر بتواند از خود دفاع کند، احتمال اینکه به یک گونه مهاجم تبدیل شود بسیار زیاد است. شرایط بدنی، منطقه رهاسازی و نژاد حیوان در روند رهاسازی بسیار اهمیت دارد؛ بر این اساس شهروندان هیچ‌گاه نباید بدون اطلاع افراد متخصص اقدام به رهاسازی حیوان خانگی کنند؛ از ماهی و پرندگان گرفته تا پستانداران. شهروندان برای رهاسازی باید با سازمان محیط‌زیست یا گروه‌های مردمی حامی حیوانات تماس بگیرند.

عمل‌های زیبایی حیوانات انجام می‌شود

سلیمی ضمن تایید وجود عمل‌های زیبایی برای حیوانات و ابراز تاسف از این مسئله، افزود: متاسفانه عمل زیبایی حیوانات از قطع پنجه‌ها، کشیدن ناخن‌ها و بریدن دم تا جراحی حنجره انجام می‌شود. این موضوع متاسفانه ناشی از نگاه ابزاری به حیوانات است. خوشبختانه بسیاری از دامپزشکان این کار را انجام نمی‌دهند. نکته مهم‌ در این‌گونه جراحی‌ها این است که حیوانات مشمول آن بیشتر در معرض آسیب هستند و عمر کوتاه‌تری دارند.

وی در ادامه گفت: متاسفانه خطاهای دامپزشکی به‌دلیل نبود نظارت کافی و دانش کمتر برخی از صاحبان حیوانات و برخی دامپزشکان در روند درمان حیوانات دیده می‌شود و همین موضوع نیز در آسیب‌پذیری حیوانات خانگی تاثیرگذار است.

چند توصیه به علاقه‌مندان!

سلیمی با بیان توصیه‌ای به افرادی که مایل به نگهداری از حیوانات هستند، اظهار کرد: در ابتدا باید بگویم ما با خرید هر گونه حیوانی مخالفیم، زیرا خرید هر حیوان یعنی کمک به تولید شدن یک حیوان بخت‌برگشته دیگر و اضافه شدن به صنعت تجارت حیوانات خانگی. برای به سرپرستی گرفتن حیوان باید تصور کنید که این حیوان یک موجود زنده‌ مثل تمام موجود زنده‌ دیگر از جمله خود ما است؛ یعنی باید این‌طور تصور کنید که می‌خواهید فرزندی را به سرپرستی قبول کنید. شما وقتی می‌خواهید فرزندی بیاورید در درجه‌ اول بررسی می‌کنید که آیا از نظر روحی و توان جسمی از پس این بچه برمی‌آیید؟ می‌توانید به او خدمات دهید؟ آیا از شرایط مالی‌ مناسب برای تامین غذا، فضا و بهداشت او برخوردارید یا اگر خدایی‌نکرده مریض شد بتوانید او را درمان کنید و بسیاری از موارد دیگر.

توجه و مسئولیت‌پذیری، اصل اولیه نگهداری از حیوانات

سعید یوسف‌پور، مدیر کل حفاظت محیط‌زیست چهارمحال‌وبختیاری درباره انجام عمل‌های زیبایی برای حیوانات به صمت گفت: انجام هرگونه عمل زیبایی روی سگ و حیوانات موردتایید جامعه دامپزشکان و سازمان دامپزشکی و سازمان جهانی دامپزشکی نیست و عمل‌هایی مانند عمل حنجره (لال کردن) و تغییر شکل گوش سگ‌ها، اقدامی غیراخلاقی است. البته جراحی زیبایی خاصی اکنون اتفاق نمی‌افتد و شیوع آن نسبت به گذشته بسیار کاهش داشته است. در واقع این موضوع در کشور ما خیلی حاد و فراگیر نیست.

وی با اشاره به دلایل کاهش تقاضا برای عمل زیبایی حیوانات اظهار کرد: جراحی زیبایی حیوانات در زمان‌های گذشته فقط برای گوش برخی از نژادها انجام می‌شد تا گوش حالت ایستاده به خود بگیرد، اما این عمل‌ها در امریکا و اروپا ممنوع و آموزش آنها نیز از کتاب‌ها حذف شد. دقیقا از همان زمانی که چنین جراحی‌هایی در این دو قاره ممنوع شد، بسیاری از دامپزشکان ایرانی هم در راستای حمایت از حقوق حیوانات این عمل‌ها را انجام نمی‌دهند. البته هزینه‌های سنگین مالی و وجدان انسانی نیز در کاهش این موضوع بسیار تاثیرگذار است.

بسیاری از جراحی‌ها درمانی است

مدیر کل حفاظت محیط‌زیست چهارمحال‌وبختیاری با بیان اینکه اکنون بسیاری از عمل‌ها درمانی است، افزود: برخی از حیوانات به‌دلیل مشکلاتی که به‌طور مادرزادی دارند، نیازمند عمل جراحی درمانی هستند. برای نمونه سندرمی در برخی از حیوانات کوچک که پوزه پهنی دارند، وجود دارد که باریک‌بودن سوراخ‌های بینی‌ مشکلاتی برای تنفس آنها ایجاد می‌کند و باعث می‌شود حیوان دچار تنگی نفس شود. یکی از روش‌های رهایی این حیوانات از حملات تنفسی این است که سوراخ‌های بینی‌ آنها با جراحی بزرگ‌تر شود و این عمل زیبایی به حساب نمی‌آید.

رهاسازی حیوانات خانگی چالشی بزرگ

این دامپزشک ضمن تاکید بر ضرورت مسئولیت‌پذیری افراد برای نگهداری از حیوانات گفت: هر موجود زنده‌ای برای نگهداری نیازمند توجه و مسئولیت‌پذیری است؛ بنابراین هر فردی که مایل به نگهداری از حیوانات خانگی است باید شرایط لازم را برای آنها فراهم کند.

وی با اشاره به نگهداری نامناسب از حیوانات و آسیب‌هایی که در این راه متوجه آنها می‌شود، افزود: متاسفانه برخی از افراد به‌منظور توله‌کشی حیوانات مادر را در شرایط سخت نگهداری می‌کنند. از سوی دیگر آگاهی کم افراد در زمینه روش‌های نگهداری از حیوانات موجب ایجاد چالش‌هایی در خانواده، جامعه و برای خود حیوان می‌شود؛ در نتیجه فرد حیوان را رها می‌کند که همین موضوع نیز مشکلات بسیاری به‌دنبال دارد. در واقع رهاسازی حیوانات به‌ویژه سگ‌های بی‌صاحب یکی از چالش‌های اساسی این روزها است که باید مسئولان به این موضوع رسیدگی کنند.

غذارسانی کمک نیست، ظلم است

مدیر کل حفاظت محیط‌زیست چهارمحال و بختیاری درباره غذارسانی به حیوانات نیز بیان کرد: به‌دلیل موضوعات مختلف محیط‌زیستی و بهداشتی، غذارسانی را اصلا توصیه نمی‌کنیم، زیرا با افزایش میزان غذارسانی جمعیت حیوانات بیشتر می‌شود. برای جلوگیری از این مشکل باید در کنار غذارسانی فرآیند عقیم‌سازی نیز صورت گیرد. اگر افرادی واقعا دلسوز حیوانات بی‌سرپرست هستند، بهترین کمک به آنها گرفتن سرپرستی است، نه غذارسانی.

یوسف‌پور با اشاره به شرایط بد نگهداری از حیوانات قاچاق اظهار کرد: تا زمانی که تبلیغات و بازار فروش حیوانات قاچاق رونق دارد، متقاضی برای خرید حیوانات قاچاق وجود دارد، این در حالی است که بسیاری از حیوانات وحشی که در حال ‌حاضر به فروش می‌رسند در حال انقراض یا خطرناک هستند.

توصیه‌ای مهم!

مدیر کل حفاظت محیط‌زیست چهارمحال و بختیاری با بیان توصیه‌ای به افرادی که مایل به نگهداری از حیوانات هستند، گفت: بهتر است افراد از مزایا و معایب نگهداری این خانگی اطلاع داشته باشند؛ از بیماری‌های مشترک انسان و حیوان که ممکن است از این حیوانات به ما منتقل شود. در مجموع لازم است با علم و آگاهی اقدام به نگهداری از حیوان کنیم.

سخن پایانی

کسب درآمد از موجودات بی‌زبان ظلم بزرگی ‌است که در نبود نظارت هر روز بیشتر می‌شود، اما نه‌تنها برخوردی با این ظلم بزرگ صورت نمی‌گیرد، بلکه محیطی در کنجی از اتوبانی در تهران را برای فروش راحت‌تر به افراد فعال در این بخش اختصاص می‌دهند. ختم کلام اینکه دوستداران حیوانات به‌جای خرید باید به سرپرستی از حیوانات آسیب‌دیده یا رهاشده بپردازند تا به این چرخه ظلم پایان دهند.