«بلیت هواپیما گران می‌شود»؛ خبری که چند روز پیش در همه رسانه‌های خبری پیچید که البته پس از مدت کوتاهی توسط سازمان هواپیمایی کشور تکذیب شد. مشابه چنین خبری اردیبهشت ۱۴۰۲ نیز حسابی سروصدا کرد و در نهایت نیز افزایش نرخ میسر نشد. اما در این باره محمد محمدی‌بخش، رئیس سازمان هواپیمایی کشور به‌تازگی اظهار کرد: زمان دقیقی برای افزایش نرخ بلیت هواپیما وجود ندارد. صرفا طی جلساتی که با شورای‌عالی هواپیمایی و دیوان عدالت اداری برگزار شد، نرخ موردنظر را به ستاد تنظیم بازار و مراجع بالادستی برای تایید ارجاع دادیم. همین موضوع موجی از نگرانی را ایجاد کرد، زیرا پیش از این هم بلیت‌های هواپیما در برخی از روزهای سال کمیاب می‌شد و در ادامه نرخ آن سیر صعودی به خود می‌گرفت. پیش از نوروز ۱۴۰۳ نیز مردم با مراجعه به برخی از سایت‌های فروش بلیت تنها با جمله « موجود نیست» روبه‌رو می‌شدند که آنها را ناچار به خرید تور می‌کرد. حال سوال این است که اکنون با اعلام رسمی افزایش نرخ بلیت هواپیما باید شاهد چه اعداد و ارقامی ازسوی آژانس‌ها باشیم؟ این در حالی است که به‌عقیده بسیاری از مردم بلیت شرکت‌های هواپیمایی توسط آژانس‌ها خریداری می‌شود و با قیمتی بالاتر به فروش می‌رسد.

حال باید دید این افزایش نرخ منجر به جلوگیری از گرانفروشی آژانس‌ها خواهد شد یا همچنان در برخی از مناسبت‌ها بلیت نیست و مسافران ناچار به خرید تور هستند!

متاسفانه مدت‌هاست که بازار سیاه بلیت هواپیما به‌ویژه در قالب چارتر، در زمان‌های افزایش سفر شکل می‌گیرد و باوجود تمام اقداماتی که برای مقابله با آن انجام شده، باز هم به اشکال مختلف وجود دارد.

بلیت هواپیما کیمیا شد

پیش از نوروز شاهد کمبود بلیت هواپیما در بازار بوده‌ایم و مسئولان در این زمینه اقدام خاصی انجام ندادند و همچنان مردم برای تهیه بلیت هواپیما در زمان پیک در صورتی که شانس پیداکردن بلیت را داشته باشند، باید هزینه زیادی پرداخت کنند.

وضعیت بازار بلیت هواپیما هر روز آشفته‌تر از روز گذشته می‌شود و اختلاف‌نظر سازمان هواپیمایی کشوری و ارگان‌های مرتبط در زمینه نحوه قیمت‌گذاری بلیت هواپیما موجب شکایت مسافران این نوع از حمل‌ونقل شد و به‌نظر می‌رسد با موقوف‌الاجرا شدن حکم دیوان عدالت اداری، شرکت‌های هوایی از قانون قبلی پیروی نمی‌کنند و بلیت را به‌ دلخواه خود قیمت‌گذاری و در بازار عرضه می‌کنند. اردیبهشت ۱۴۰۲/سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری: گرچه تعداد دستگاه‌های ناوگان هوایی کشور حدود ۱۸۰ فروند است؛ در‌حالی‌که تعداد موردنیاز برای پاسخگویی نیاز مسافران در سفرهای هوایی۵۰۰ تا ۵۵۰ فروند است؛ اما تعمدی در کمبود بلیت هواپیما نیست و از مردم بابت برخی مشکلات به‌وجودآمده عذرخواهی می‌کنیم. اردیبهشت ۱۴۰۲: انجمن شرکت‌های هواپیمایی پیشنهاد افزایش ۱۰۰ درصدی نرخ بلیت را با هدف نوسازی ناوگان و خدمات‌رسانی بهتر داده است. اردیبهشت ۱۴۰۲/محمد محمدی‌بخش، رئیس سازمان هواپیمایی کشوری: باتوجه به شرایط کرونا و رکود ناشی از آن، قیمت‌گذاری بر عهده ستاد تنظیم بازار گذاشته شد. درخواست شرکت‌های هواپیمایی در سازمان هواپیمایی کشوری و در ادامه در شورای‌عالی هواپیمایی مطرح و با افزایش ۳۰ درصدی نرخ بلیت موافقت شد و قرار بود پس از ارائه به ستاد تنظیم بازار ابلاغ شود. خرداد ۱۴۰۲/مقصود اسعدی سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی: مزیت حمل‌ونقل هوایی به‌دلیل ثبات نرخ بلیت افزایش یافته و تقاضای سفر هوایی بیشتر شده است؛ این در حالی است که به‌دلیل کمبود نقدینگی برای تعمیرات هواپیماها، تعداد هواپیماهای بیشتری از گردونه پروازها خارج شدند. تیر ۱۴۰۲/محمد محمدی‌بخش، رئیس سازمان هواپیمایی کشوری: با اختیار سازمان هواپیمایی کشوری و شورای‌عالی هواپیمایی کشوری، پس از مهلت ده‌روزه، ۹ درصد به نرخ بلیت هواپیما اضافه می‌شود. افزایش ۲۹ درصدی نرخ بلیت در اردیبهشت بر این اساس بود که ۲۰ درصد افزایش نرخ بلیت به همراه ۹ درصد ارزش افزوده اعمال شود، اما حالا با مجوز سازمان هواپیمایی کشوری، ۹ درصد نرخ ارزش افزوده به نرخ بلیت اضافه می‌شود. موارد فوق در حالی بیان شد که در سال ۱۴۰۲ شاهد غیب شدن بلیت هواپیما از بازار در روزهای مختلف بودیم.  تیر ۱۴۰۲/ناموجود؛ پیامی که در نخستین ماه تابستان بسیاری از متقاضیان بلیت هواپیما با آن مواجه می‌شدند «ناموجود» بود و بازوبسته کردن سایت‌های فروش هم فایده ندارد.

دی ۱۴۰۲: کمبود بلیت هواپیما در برخی از مسیرها مدتی است که مسافران را کلافه کرده است. در حالی که خرید آنلاین بلیت هواپیما در وب‌سایت شرکت‌های هواپیمایی قابل انجام است؛ اما برای برخی تاریخ‌ها نمی‌توان بلیتی پیدا کرد. همچنین چندی پیش مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی درباره نرخ سوخت هواپیما، گفت: هم‌اکنون سوخت هواپیما با نرخ لیتری ۶۰۰ تومان به شرکت‌های هوایی عرضه می‌شود، در حالی‌که نرخ سهمیه‌ای بنزین هزار و ۵۰۰ تومان است. طی جلسات اخیر موضوع افزایش نرخ سوخت هواپیما در دولت مطرح شد که به‌دلیل احترام به وزیر راه و شهرسازی این طرح لغو شد. بذرپاش تصریح کرد: درباره ترخیص قطعات هواپیما و ارائه تسهیلات به شرکت‌های هواپیمایی هر همکاری که نیاز باشد قطعا خواهیم داشت. شرکت‌های هوایی به شرکت فرودگاهی کشور بدهی دارند و بنا شد مراعات ایرلاین‌ها را بکنیم تا مانعی در انجام پروازها ایجاد نشود. این مقام مسئول در ادامه تاکید کرد: برخی ‌از شرکت‌های هواپیمایی به موقوف‌الاجرا شدن حکم افزایش نرخ بلیت هواپیما توجهی نکردند و خلاف قوانین نرخ بلیت‌های داخلی هواپیمایی را افزایش دادند که برهمین اساس سازمان هواپیمایی کشور بازرسی و دخالت خود را آغاز کرد.

افزایش نرخ بلیت هواپیما ابلاغ نشد

با تکذیب خبر افزایش نرخ بلیت هواپیما توسط سازمان هواپیمایی خبرنگار صمت دلایل این موضوع را از رئیس سازمان هواپیمایی کشور پیگیری کرد.

محمد محمدی‌بخش، رئیس سازمان هواپیمایی کشور در تشریح دلایل افزایش احتمالی نرخ بلیت هواپیما به صمت گفت: افزایش نرخ بلیت در جلسات در حال بررسی است و اگر بنا به این باشد که نرخ بلیت هواپیما افزایش داشته باشد، باید مسیر قانون‌اش طی شود.

معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: تا امروز نامه‌ای از مراجع بالادستی مبنی بر افزایش نرخ بلیت هواپیما ابلاغ نشده و ایرلاین‌ها همچنان برای عرضه بلیت باید از قیمت‌های قبلی پیروی کنند.

وی درباره کمبود بلیت هواپیما نیز اعلام کرد: هیچ‌ کمبودی در زمینه بلیت هواپیما وجود ندارد و سیل سفرهای نوروزی با هواپیما گواه این موضوع است.

محمدی‌بخش اظهار کرد: شرکت‌های هواپیمایی به هیچ عنوان حق افزایش نرخ بلیت هواپیما پیش از تصویب ستاد تنظیم بازار را ندارند. نرخ مدنظر با هماهنگی شرکت‌های هواپیمایی به تصویب رسیده و امیدواریم هرچه سریع‌تر ستاد تنظیم نظر خود را اعلام کند.

کمبود ناوگان، دلیل اصلی کمبود بلیت هواپیما

صمت برای بررسی بیشتر موضوع افزایش نرخ بلیت هواپیما و چالش‌های مسافران با سخنگوی سازمان هواپیمایی گفت‌وگو کرده است. جعفر یازرلو، سخنگوی سازمان هواپیمایی کشور به صمت گفت: قیمت‌های پیشنهادی بلیت پرواز‌های داخلی به ستاد تنظیم بازار ارائه شده، اما برای نهایی شدن قیمت‌ها باید روال قانونی طی و تصمیم ستاد تنظیم بازار اعلام شود که زمان آن مشخص نیست.

وی با بیان اینکه مراحل بعدی توسط ستاد تنظیم بازار طی می‌شود، افزود: شورای‌عالی هواپیمایی وظیفه قانونی خود را که شنیدن نظرات شرکت‌های هواپیمایی و اعضای شورا درباره موضوع نرخ بلیت پرواز‌های داخلی و تدوین و ارسال نرخ‌های پیشنهادی به ستاد تنظیم بازار است، انجام داده و از این پس کار در اختیار ستاد تنظیم بازار است.

علت چیست؟

یازرلو علت اصلی کمبود بلیت هواپیما را کمبود ناوگان حمل‌ونقل دانست و افزود: ۲ سال پیش حدود ۱۰۰ هواپیمای مسافری داشتیم، اما با تلاش رئیس سازمان هواپیمایی کشور برای سفر‌های نوروزی سال ۱۴۰۳ این تعداد به حدود ۲۰۰ فروند رسید. نیاز فعلی کشور حدود ۵۰۰ فروند هواپیما است که در صورت تامین آن شاهد افزایش رقابت میان ایرلاین‌ها، ارائه خدمات بهتر و در نهایت نرخ مناسب‌تر بلیت خواهیم بود. در هر حال کمبود ناوگان دلیل اصلی کمبود بلیت هواپیما است. البته در همه کشورها زمانی که تقاضا زیاد است، با افزایش نرخ مواجه می‌شویم و این اتفاق کاملا طبیعی است، اما اگر درباره بلیت هواپیما کمبود یا گرانی ایجاد شده، سازمان هواپیمایی عذرخواه مردم است.

زمان گرانی بلیت

سخنگوی سازمان هواپیمایی درباره زمان افزایش نرخ بلیت هواپیما اظهار کرد: زمان قطعی اعمال قیمت جدید بلیت پرواز‌های داخلی مشخص نیست. قطعا پس از بررسی و تصمیم‌گیری ستاد تنظیم بازار، نرخ‌های تغییریافته که ممکن است کاهشی یا افزایشی باشد، اعلام خواهد شد. کمبود و گرانی بلیت هواپیما دغدغه سازمان هواپیمایی است، اما اولویت اصلی حفظ ایمنی مسافران است که همواره در اولویت نخست ما قرار دارد.

وی درباره تخلفات برخی از آژانس‌ها یا شرکت‌های هواپیمایی بیان کرد: نظارت‌ دائم انجام می‌شود و سازمان هواپیمایی به دفاتری که مجوز فعالیت دارند سر می‌زند و پیگیر عملکرد آنها است. همچنین در صورتی که ثبت‌شکایتی اتفاق بیفتد، به‌سرعت پیگیری خواهد شد. این اطمینان را به مردم می‌دهیم که بسیاری از شرکت‌های هواپیمایی صادقانه خدمت می‌کنند و هیچ‌ تخلفی ندارند. البته ممکن است برخی از افراد دخیل در چرخه هوانوردی و شرکت‌های هواپیمایی تخلفات کوچکی انجام دهند، اما نباید عملکرد آنها را به خدمات شرکت‌های دیگر که در شرایط سخت تحریم فعالیت کردند، تعمیم داد. در مجموع مردم در صورت رویت تخلفات می‌توانند به سایت شرکت هواپیمایی کشوری مراجعه و گزارش آن را ثبت کنند تا بلافاصله به شکایت آنها رسیدگی شود.

چه خبر از سامانه؟

یازرلو درباره سامانه ویژه فروش بلیت هواپیما گفت: سامانه در مرحله تست برای شناسایی باگ‌ها است، اما زمان بهره‌برداری کامل از آن مشخص نیست. این سامانه فروش بلیت را برای ایرلاین‌ها و خریداران بلیت نظام‌مند می‌کند و با آغاز به کار آن خدمت بیشتری به مردم داده می‌شود.

آژانس‌ها مقصر کمبود بلیت نیستند

امیرپویان رفیعی‌شاد، رئیس هیات مدیره انجمن صنفی دفاتر سفر هوایی، گردشگری و زیارتی درباره افزایش نرخ بلیت هواپیما به صمت گفت: تورم تنها مختص بلیت هواپیما نیست. متاسفانه این روند در کشور ما باب شده که با شروع سال نرخ همه کالاها افزایش یابد، زیرا افزایش هزینه‌ها به‌واسطه تورم باید از این طریق جبران شود.

وی با اشاره به مشکلات ایرلاین‌ها بیان کرد: تحریم سبب شده بسیاری از ایرلاین‌ها امکان استفاده از هواپیماهایی که در اختیار داشتند را نداشته باشند، زیرا مشکل قطعه وجود دارد. البته مشکلات سوخت‌رسانی نیز به‌قوت خود باقی است.

شروع یک فاجعه برای صنعت گردشگری

رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی درباره آغاز به‌کار سامانه ویژه فروش بلیت هواپیما نیز گفت: این سامانه باتوجه به فرسودگی ناوگان، نه‌تنها دردی را دوا نخواهد کرد، بلکه مشکلات بسیاری را نیز به‌وجود خواهد آورد. در حال ‌حاضر حدود ۳ هزار آژانس هواپیمایی در تهران داریم که هر یک از اینها با آغاز به‌کار این سامانه بیکار خواهند شد، این در حالی است که در هر آژانس هواپیمایی حداقل ۱۲ نفر مشغول کار هستند. دولت از سویی وعده حمایت از مشاغل و کاهش آمار بیکاری را می‌دهد و از سوی دیگر شاهد چنین اقداماتی هستیم و در آینده همان اتفاق تلخ (آمدن تاکسی‌های اینترنتی) که تاکسی‌‌سرویس‌ها را بیکار کرد، دامن‌گیر آژانس‌های مسافرتی هم خواهد شد. این در حالی است که آژانس‌های مسافرتی حتی در دوران شیوع کرونا نیز حفظ بقا کردند. آغاز به کار این سامانه به‌معنای شروع یک فاجعه برای صنعت گردشگری است، اما متاسفانه یک‌شبه تصمیمات عجیبی اتخاذ می‌شود که تیر خلاصی به جسم نیمه‌‌جان این آژانس‌ها است.

آژانس‌ها را دخیل نکنید

رفیعی‌شاد با اشاره به گله‌مندی برخی از افراد مبنی بر کمبود و گرانی بلیت هواپیما توسط برخی از آژانس‌ها گفت: این موضوع را قویا تکذیب می‌کنم. آژانس‌ها واسطه‌ای میان ارائه‌دهندگان محصولات گردشگری و مصرف‌کننده هستند. بلیت هواپیما نیز از شرکت ‌هواپیمایی تامین می‌شو؛ در نتیجه آژانس نمی‌تواند بلیت را به‌صورت کلی خریداری و نگه دارد. تا زمانی که عرضه و تقاضا تناسبی با یکدیگر نداشته باشند، مشکل کمبود بلیت هواپیما ادامه‌ دارد. البته بی‌شک در برخی از ایرلاین‌ها تخلفاتی رخ می‌دهد که خواهان نظارت بیشتر نهادهای مربوطه بر روند فعالیت آنها هستیم.