در حال ‌حاضر، یک نوع جدید از زیرمجموعه‌های اجاره مسکن در تهران به نام «اجاره ساعتی» یا «اجاره روزانه» در حال ظهور است. این فایل‌ها توانسته‌اند مشتریانی با اهداف و سلایق متفاوت را جذب کنند. در این پدیده، مالکان واحدهای خود را به‌صورت روزانه و برای بازه‌های زمانی کوتاه‌تر از یک سال به متقاضیان اجاره می‌دهند. این فایل‌ها به‌صورت مبله ارائه می‌شوند و در متراژهای مختلف و مناطق متنوعی در تهران قرار دارند. البته باید توجه داشت که برخی آگهی‌های اجاره روزانه توسط مشاوران املاک در سایت‌ها یا به‌صورت حضوری به متقاضیان ارائه می‌شوند. با این حال به‌نظر می‌رسد این سبک جدید مورد علاقه برخی متقاضیان اجاره مسکن قرار گرفته است؛ گفتنی است در برخی موارد مشاهده می‌شود تمامی واحدهای یک مجتمع مسکونی به‌طورکامل به این شیوه اجاره داده می‌شود. البته به‌تازگی نایب رئیس اتحادیه مشاوران املاک با تاکید بر اینکه اجاره ساعتی و روزانه خانه ممنوع و انجام آن تخلف است، اظهار کرد: «در مشاوران املاک این اجاره‌ها انجام نمی‌شود و اساسا غیرقانونی است و تعریفی برای اجاره ساعتی اصلا وجود ندارد. تنها خانه‌هایی برای اجاره روزانه مجاز هستند که زیر‌نظر قوانین هتلداری و بوم‌گردی و حائز شرایط استاندارد تعریف‌شده در آن صنف باشند. این تخلف مشهود، یک خطر جدی برای همسایگان این واحدها است و تبعات جدی دارد.» صمت در این گزارش تخلفات گسترده در اجاره ساعتی و روزانه مسکن در تهران را مورد نقد و بررسی قرار داده است.

تخلفات گسترده در سایه بی‌قانونی

واکنش اتحادیه املاک به مسئله اجاره ساعتی و روزانه فایل‌های اجاره مسکن بجا و منطقی است و کمتر پیش می‌آید که این نوع اجاره در دفاتر املاک انجام بگیرد، چراکه به غیر از دردسر برای مشاوران املاک دستاورد دیگری ندارد و از لحاظ مالی هم منطقی نیست، مگر اینکه برخی املاکی‌ها با هدف کسب درآمد و با هماهنگی بعضی صاحبان ملک، خانه‌های تخلیه‌شده را به شیوه فوق اجاره دهند که این اتفاق هم، شاید به‌ندرت رخ دهد.مسلما بعد از بحث قانون‌گذاری و نظارت، پلتفرم‌ها و سایت‌های رزرو آنلاین اقامتگاه، مقصر این موضوع هستند که گاهی بسیاری از ضوابط و مقررات مختص هتلداری و بوم‌گردی را نادیده می‌گیرند و باعث بروز تخلفات گسترده می‌شوند. متاسفانه درآمد درخور اجاره روزانه و ساعتی منزل و ویلاهای شخصی باعث شده است تا برخی از افراد بدون توجه به حق و حقوق ساکنان و همسایگان دیگر، خانه خود را محل رفت‌وآمدهایی کنند که شاید برای بقیه ساکنان دردسرساز باشد.

قانون‌گذاران باید همان‌طور که با تغییر کاربری املاک مسکونی به تجاری و اداری، برخورد می‌کنند، با این مسئله هم برخورد کنند و اصول و چارچوبی که در بحث اجاره خانه و ویلا وجود دارد، در همه پلتفرم‌ها و سایت‌ها مرتبط، اجرایی شود. با داغ شدن دوباره بحث اجاره ساعتی و روزانه مسکن در تهران، صمت بارها تلاش کرد تا با مدیر برخی از این پلتفرم‌ها به گفت‌وگو بپردازد که متاسفانه هیچ‌کدام از این افراد پاسخگو نبودند.

اجاره ساعتی ملک، تخلف است

یاور عبیری، رئیس جامعه بوم‌گردی ایران درباره اجاره روزانه و ساعتی املاک در سایت‌ها و پلتفرم‌های اینترنتی به صمت توضیح داد: متاسفانه باید بگویم که تمام این واحدهایی که در قالب اجاره ساعتی و روزانه در سایت‌ها و اپلیکیشن‌های گوناگون ارائه می‌شوند، هیچ‌گونه مجوزی ندارند و تخلفی آشکار در حال شکل‌گیری است. مطمئنا چنین فضایی ضربه‌های بزرگی به جامعه بوم‌گردی و صنعت گردشگری می‌زند؛ چراکه بسیاری از خانه‌هایی که در راستای بوم‌گردی فعالیت کرده و برای آسایش و آرامش مردم تعبیه شده‌، از مراحل و شرایط مختلف عبور کرده‌اند و برای این کار مجوز دارند، اما وقتی که یک فرد به خود اجازه می‌دهد تا خانه خود را به‌صورت روزانه یا ساعتی اجاره دهد و هیچ مجوزی برای این کار ندارد، باعث مشکلات عدیده‌ای در آینده خواهد شد.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: بنده بعید می‌دانم که حتی در کشورهای اروپایی نیز، چنین اتفاقی رخ دهد که یک نفر ملکش را به‌صورت ساعتی بخواهد اجاره دهد. این اتفاق، مصداق بارز بی‌قانونی است و هرچه سریع‌تر باید با آن برخورد قانونی شود. مگر می‌شود که در یک کشور اسلامی، کسی خانه خود را به‌صورت ساعتی اجاره دهد. مسلما هیچ پلتفرمی حق انتشار آگهی‌های مرتبط با اجاره خانه ساعتی را ندارد و اماکن باید با این اتفاق برخورد قاطع و جدی کند.

وی با بیان اینکه این اتفاقات، ضربه‌های مهلکی به جامعه گردشگری و بوم گردی ما وارد می‌کنند، افزود: فعالیت‌های بوم‌گردی و گردشگری شامل عوارض و مالیات می‌شوند،بنابراین فردی که خانه‌ای را در قالب بوم‌گردی اجاره می‌دهد، فرد مسئولی است که احراز هویت شده و سوابق سوء‌پیشینه او به‌طورکامل مورد بررسی قرار گرفته و در صورت هرگونه اتفاقی، پاسخگو است. مسلما اگر جلوی این قضیه گرفته نشود، بی‌بندوباری جامعه را فرا می‌‎گیرد و در آینده، مشکلات زیادی را به‌وجود خواهد آورد.

عبیری با تاکید بر ضرورت اخذ مجوز برای اجاره خانه و ویلا به صمت گفت: گاهی گفته می‌شود که اجاره روزانه و ساعتی خانه، احتیاج به مجوز خاصی ندارد که این صحبت اشتباه است. ترویج این موضوع نه‌تنها کار خطایی است، بلکه گاهی می‌بینیم که تبلیغات گسترده‌ای هم برای آن نیز انجام می‌شود. البته با قوانین و تمهیداتی که بر انجمن‌ها و تشکل‌های بوم‌گردی ناظر است، هیچ زمانی اجاره ساعتی یک منزل دیده نمی‌شود، اما با این حال هنوز قدرت کافی نداریم تا بتوانیم نظارت کاملی بر همه چالش‌ها داشته باشیم.

اقامتگاه‌های بوم‌گردی، خانواده‌محور هستند

رئیس جامعه بوم‌گردی ایران گفت: به‌لطف خدا و خوشبختانه همکاران ما، برای اینکه بتوانند در زمینه بوم‌گردی فعالیت کنند، کلی مراحل قانونی را پشت‌سر گذاشته‌اند و مجوز دارند، در نتیجه از همه جهات تابع قوانین هستند. از سوی دیگر، بوم‌گردی در کشور ما خانواده‌محور است و به‌طورقطع می‌توانم بگویم که بیش از ۹۰ درصد این اسکان‌ها توسط خانوارها اداره می‌شوند. امنیت و آرامش مسافران برای ما با اجاره خانه‌هایی که در پلتفرم‌های اینترنتی دیده می‌شود، قابل‌قیاس نیست.

عبیری معتقد است، اتفاقاتی که منجر به اجاره خانه‌ها به‌شکل روزانه و ساعتی و بدون هیچ مجوزی می‌شود، ضربه‌های بزرگی به گردشگری، بوم‌گردی و جامعه هتلداری ما وارد می‌کند. بوم‌گردی موضوعی کاملا متفاوت با سایر اجاره‌های خانه و ویلا است، چراکه در بوم‌گردی به‌جای استفاده از واژه مسافر از کلمه مهمان استفاده می‌شود. افرادی که اقدام به اجاره خانه‌های بوم‌گردی می‌کنند، تابع شرایط خاصی هستند و هر فردی نمی‌تواند تنها با پرداخت مبلغی، اقدام به اجاره اسکان بوم‌گردی کند.

این مسئول در حوزه بوم‌گردی و گردشگری عنوان کرد: متاسفانه الان شاهد این موضوع هستیم که اجاره خانه‌ها و ویلاهای بدون‌مجوز بسیار بیشتر از اجاره خانه‌های بوم‌گردی رواج دارد و این موضوع هم، به این دلیل است که نظارت کافی بر فعالیت این حوزه‌ها صورت نمی‌گیرد و با این تخلفات گسترده باعث می‌شود که ضربه‌های بزرگی به صنعت گردشگری و بوم‌گردی وارد شود.

وی در پایان گفت: بنده امیدوار هستم که نهادهای نظارتی و امنیتی به بحث تخلفات گسترده اجاره خانه‌های ساعتی ورود کنند و جلوی این قضیه را بگیرند تا این موضوع ریشه‌کن شود؛ چراکه اگر این اتفاق به‌نوبه خود تکرار شود، آثار منفی بر جامعه خواهد گذاشت.

در نبود نظارت، تخلف راه خود را پیدا می‌کند

نسرین مرادبیگی، فعال بوم‌گردی و گردشگری به صمت توضیح داد: به‌طورکلی بی‌قانونی نادرست و قانونمندی، چاره حل مشکلات است. زمانی که این اصول رعایت شوند، تمامی چالش‌ها و موضوعات به سرشت خوبی تعمیم داده می‌شوند. اکنون که بحث این گزارش، معضل اجاره ساعتی و روزانه خانه‌ها و ویلاهای پایتخت است، باید ریشه مشکل را در بحث نظارت دستگاه‌های مربوطه جست‌وجو کنیم،زیرا در جایی که نظارت نباشد، تخلف راه خودش را پیدا می‌کند.

وی در ادامه بیان کرد: البته جدا از بار منفی این موضوع، می‌توانیم جنبه‌های مثبت آن را هم در نظر بگیریم. تهران به‌عنوان یک کلانشهر بزرگ، روزانه پذیرای جمعیت بسیار زیادی از مسافرانی است که امکان دارد، هرچند کوتاه، در این شهر کاری داشته باشند؛ برای مثال، فردی که از شهر دیگری برای ویزیت دکتر وقت دارد، نیازی نیست که یک یا چند شب در تهران بماند، در نتیجه تنها کافی است محل اقامتی داشته باشد تا چند ساعتی در آن استراحت کند. در این شرایط، دیگر نمی‌توانیم بگوییم که چرا افراد خانه‌های‌شان را به‌صورت ساعتی اجاره می‌دهند.

این کارشناس گردشگری بیان کرد: موضوع دیگر، بحث هزینه‌ها است. مسلما با افزایش نرخ ملک در تهران، اجاره مسکن چه به‌صورت سالانه و رایج و چه به‌صورت روزانه‌ افزایش پیدا کرده؛ بنابراین شاید برای کمتر کسی بصرفد که در شهر گرانی مثل تهران، بخواهد چند روز اقامت گزیند، در نتیجه افراد مجبور می‌شوند تمام کارها و فعالیت خود را به یک یا چند ساعت محدود کنند تا گرفتار هزینه‌های اقامتی نشوند.

نقش قانونمداری در حل مشکلات

وی معتقد است که قانونمداری می‌تواند مشکلات بزرگی را حل کند و چالش موردبحث موضوعی نیست که حل‌شدنی نباشد. یکی از راهکارهای حل این چالش، احراز هویت مالکان و دریافت مجوزهای لازم برای اجاره ملک شخصی حتی به‌صورت اجاره ساعتی آن است. در این شرایط، قانون‌گذار به‌نسبت عرف و شرایط جامعه، قوانینی را تدوین می‌کند که صاحبان املاک موظف به رعایت آنها می‌شوند و تخطی از هر بند آن، عواقب قانونی برای موجران در پی خواهد داشت. با این شرایط، حتی اجاره ساعتی یک واحد مسکونی در شهر شلوغی مثل تهران نیز، تابع قوانین کشوری انجام می‌گیرد و هیچ‌گونه سو استفاده دیگری اتفاق نمی‌افتد.

مرادبیگی با بیان اینکه در چند سال اخیر، پلتفرم‌های اجاره خانه، سوئیت، هتل و بوم‌گردی رشد قابل توجهی داشته و از این حیث، امکانات آسانی را برای مسافران پدید آورده است؛ به صمت گفت: البته این موضوع در شرایطی پایدار است که در خط قانونی حرکت کند و از آن خارج نشود. در اینجا است که دستگاه‌های نظارتی باید ورود کنند و با سختکوشی و پیگیری‌های مستمر، اوضاع را به‌نحوی پیش ببرند که جای هیچ‌گونه تخلفی باقی نماند. از سوی دیگر،پلتفرم‌ها و سایت‌های رزرو آنلاین خانه و ویلا باید به‌طورخودجوش تابع قوانین باشند.

وی در پایان گفت: در هر صنفی، عده‌ای سودجو پیدا می‌شوند که فضای سالم رقابتی را خدشه‌دار و با تخلفات گسترده، بار منفی در جامعه ایجاد می‌کنند. در شرایطی که صنعت گردشگری ما به‌واسطه پلتفرم‌ها و سایت‌های اینترنتی رونق مناسبی گرفته است و جامعه هتلداری ما در تلاش است تا چالش‌های موجود را حل‌وفصل کند، باید همه نهادها، مسئولان و مدیران ذی‌ربط در این حوزه دست در دست هم دهند تا به‌بهترین شکل در رفع و حل مشکلات، گام‌های استواری بردارند. رسانه‌ها نیز می‌توانند نقش بزرگی را در هم‌صدایی برای حل مشکلات ایفا کنند و ما امیدوار به آینده بهتر هستیم.

سخن پایانی

بحث اجاره ساعتی و روزانه املاک، اتفاقی است که در چند سال اخیر هرازگاهی سروصدا می‌کند و باعث اعتراض می‌شود. این اتفاق اگر در سایه قوانین نباشد و مالکان احراز هویت نشوند، مشکلات زیادی را به‌وجود می‌آورد. البته با پیگیری‌های صمت مشخص شد که هیچ‌یک از پلتفرم‌ها و سایت‌های رزرو آنلاین اقامتگاه، اقدام به اجاره ساعتی ملک نمی‌کنند و تنها چند سایت اقدام به انتشار آگهی‌های مربوط به اجاره ساعتی خانه می‌کنند که امید است در کوتاه‌مدت و با تلاش دستگاه‌های امنیتی، این موضوع ریشه‌کن شود.