گیلان دارای ۵ هزار و ۲۰۰ اثر تاریخی شناخته‌شده است که یک هزار و ۲۳۵ مورد از این تعداد در فهرست آثار ملی ثبت‌شده است اما به دلیل شرایط ویژه اقلیم این خطه، کمبود اعتبارات مرمتی، مالکیت خصوصی و دلایل دیگر هر بار خدشه به هرکدام از این یادگاران کهن ذهن دغدغه‌مندان را می‌آشوبد. اوایل سال گذشته بود که آسیب به پل تاریخی لنگرود خبرساز شد و بلافاصله از سوی مسئولان رد شد. سپس کمتر از چند هفته در اردیبهشت‌ماه دیوار حائل در دبیرستان قدیمی شهید بهشتی رشت پس از تخریب فاقد ارزش تاریخی شناخته شد که البته از سوی مسئولان مورد تائید قرار گرفت. چند روزی نگذشت که آسیب به پل تاریخی سیاه رود رودبار دغدغه‌مندان را برآشفت که پای متولیان قضایی نیز به این موضوع رسید و بازهم توضیحات متولیان بر این موضوع استوار شد که آسیب جزئی و موضوع در دست پیگیری است تا سریال آسیب به بناهای تاریخی به شهرستان املش رسید و امسال نیز در روزهای اخیر بافت تاریخی بندرانزلی دچار سانحه آتش‌سوزی شد و یک‌بار دیگر دغدغه‌مندان میراث فرهنگی را برآشفت.

برخی از دغدغه‌مندان میراث فرهنگی معتقدند بعضی بناهای تاریخی به دلیل ناچیز بودن اعتبارات مرمتی به حال خود رهاشده و متاسفانه روزبه‌روز چهره ناخوش‌تری از آنها بروز می‌کند. یکی از این افراد بر این اعتقاد است اگر در سال با همان بودجه اندک اثری در دست مرمت قرار می‌گیرد، به‌طور کامل مرمت و احیا شود نه اینکه چندین اثر در دست مرمت برود اما مرمت آنها ناقص انجام شود زیرا مرمت ناقص میزان آسیب را به‌مرور بیشتر می‌کند. وی در بخشی دیگر از صحبت‌های خود گفت: متاسفانه در برخی از مرمت‌های صورت گرفته دقت کافی صورت نمی‌گیرد و این موجب صدمه به هویت اثر و استهزا گردشگران می‌شود.

بناهای تاریخی، در قالب بسته‌های سرمایه‌گذاری

معاون سرمایه‌گذاری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گیلان گفت: بناهای تاریخی و مستعد استان برای سرمایه‌گذاری و ایجاد تاسیسات گردشگری شناسایی‌شده است.

زهرا جهانی در جریان بازدید از بناهای تاریخی شاخص استان افزود: آماده‌سازی بسته‌های سرمایه‌گذاری این بناها در معاونت سرمایه‌گذاری اداره کل در دست اقدام است. روند شناسایی بناهای تاریخی مستعد و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در سطح استان ادامه خواهد داشت. وی اضافه کرد: در این راستا مقرر شد فضاها و بافت‌های تاریخی موردنظر و مستعد برای ایجاد تاسیسات گردشگری احیا و مرمت و سایر زیرساخت‌های لازم در این زمینه فراهم شود.

معاون سرمایه‌گذاری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گیلان یادآور شد: در سال‌های اخیر با احیا، مرمت و بهره‌برداری از خانه‌ها و بناهای تاریخی در سطح کشور و استان، فضاهای گردشگری اعم از بوتیک هتل، مجموعه تفریحی و رستوران سنتی مورد بهره‌برداری قرارگرفته که با توجه به جذابیت بصری و تاریخی این فضاها مورد استقبال گردشگران داخلی و خارجی واقع‌شده است.

بازهم ورود خیران کارساز است

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گیلان از تشکیل دفتر خیران میرزا در این اداره کل خبر داد و گفت: حفاظت و مرمت ابنیه تاریخی حوزه سردار جنگل ۵۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.

ولی جهانی افزود: هرسال اعتبارات زیادی برای معرفی شخصیت میرزا به دستگاه‌های اجرایی اختصاص داده می‌شود اما برای مرمت ابنیه تاریخی حوزه سردار جنگل و ساماندهی یادمان‌ها اعتبارات بسیار اندک است. مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گیلان بابیان اینکه حفاظت و مرمت ابنیه تاریخی حوزه سردار جنگل و ساماندهی یادمان‌ها ۵۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد، گفت: تأمین این مقدار اعتبار از عهده میراث فرهنگی خارج است و می‌طلبد خیران میراث فرهنگی در این بخش مشارکت داشته باشند.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گیلان گفت: میزان اعتبارات تخصیصی ملی و استانی سالیانه به‌گونه‌ای است که تنها امکان مرمت ۲۰ تا ۳۰ اثر تاریخی فراهم است. ولی جهانی بیان کرد: به دلیل شرایط آب و هوایی گیلان بسیاری از بناهای تاریخی نیازمند مرمت اساسی است و مرمت آنها از عهده اداره کل میراث فرهنگی به‌تنهایی خارج است و همه سازمان‌ها، نهادها و مردم باید در این راستا همیار باشند.

وی با اشاره به وجود ۲۳ پل تاریخی ثبت ملی در گیلان اظهار کرد: از این تعداد پل تاریخی ثبت ملی شده، ۳ پل شاخص گوراب تولم، گاز روبار و مرغانه پردخطیبان در شهرستان صومعه‌سرا قرارگرفته است.مدیرکل‌ میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان از مرمت و بازسازی ۳ پل تاریخی صومعه‌سرا خبر داد و افزود: مرمت این پل‌ها با توجه به اهمیت معماری و تاریخی‌شان در سال‌های گذشته در اولویت فعالیت‌های مرمتی اداره کل بوده که انجام‌شده به‌طوری‌که پل گوراب تولم به‌طور کامل مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت و بهره‌برداری از این پل‌ها در دست اجراست. جهانی با تاکید بر اینکه اعتبارات تخصیص ملی و استانی پاسخگوی نیازهای میراث گیلان نیست، گفت: میزان اعتبارات تخصیصی ملی و استانی سالیانه به‌گونه‌ای است که تنها ۲۰ تا ۳۰ اثر را می‌توان مرمت کرد.

سخن پایانی

به هر روی گیلان با ۵ هزار و ۲۰۰ اثر تاریخی شناخته‌شده و یک هزار و ۲۳۵ اثر ثبت‌شده در فهرست آثار ملی به لحاظ تراکم آثار تاریخی چهارمین استان در کشور شناخته‌شده است آثاری که به دلیل شرایط ویژه اقلیم این خطه و کمبود اعتبارات چه بسیار تحت تخریب است و ذهن دغدغه مندان را می‌آشوبد.ازآنجاکه انجام کارهای مثمر و عظیم فرهنگی فرابخشی است و تنها یک ارگان خاص نمی‌تواند بار آن را بدوش بکشد لذا اهتمام به هویت فرهنگی نیازمند همراهی و همیاری بیشتر متولیان امر و تخصیص بودجه ملی و استانی است.