روستا یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های تولید مواد حیاتی و رفع نیازهای اساسی هر جامعه به شمار می‌رود و با توجه به تولید بیش از ۹۰ درصد از محصولات کشاورزی و غذایی در روستاهای کشور، به نظر می‌رسد نواحی روستایی تاثیر به سزایی در اقتصاد کشور دارند.20 تا ۲۳ درصد از سهم ارزش‌افزوده تولیدی کشور در سال‌های مختلف متعلق به روستاها بوده است و درمجموع یک‌چهارم اقتصاد کشور را روستاییان تأمین می‌کنند.خراسان شمالی بیش از ۸۶۰ روستا دارد و بخش زیادی از جمعیت آن را روستاییان تشکیل می‌دهند. روستاییان قشری زحمت‌کش و تأثیرگذار در بسیاری از حوزه‌ها هستند. آمار بالای جمعیت روستانشین در خراسان شمالی ایجاب می‌کند که مسئولان ارشد استان نگاه ویژه‌ای به آنان داشته باشند. نیروی انسانی جوان و قوی، زمین‌های مناسب کشت، آب‌وهوای مناسب، صنعت گردشگری و… ازجمله ظرفیت‌های موجود و قابل‌استفاده است.چندی است در روستای ارکان بجنورد، جمعه‌بازار بر پا می‌شود و مردم روستا به‌طور مستقیم و بدون واسطه، خودشان محصولاتشان را به فروش می‌رسانند.کشاورزان و دامداران که همواره به علت فروش محصول به دلال، از سود واقعی خود بهره‌ای نمی‌بردند، اکنون با به وجود آمدن جمعه‌بازارها، طعم شیرین کسب سود واقعی را چشیده و بر تولیدات خود نیز افزوده‌اند. این امر به‌ویژه برای بانوان روستایی اثرگذار بوده است.

یکی از این بانوان اظهار کرد: ما در بازار محلی روستا به‌طور مستقیم محصولات خود را عرضه می‌کنیم و این برای مردم نیز بسیار مفید است.

این بانوی روستایی گفت: دیگر نیازی نیست مردم هزینه‌های گزاف و سودهای اضافی به دلالان و واسطه گران پرداخت کنند. وی افزود: با راه‌اندازی بازارهای محلی، دیگر جوانان بیکار نمی‌مانند و در طول هفته نیز برای آنان دغدغه مندی ایجاد می‌شود چراکه مشتریان نه‌تنها در روزهای جمعه، بلکه در طول هفته هم محصول سفارش می‌دهند.

تنوع محصولات در بازارچه محلی روستای ارکان

با بیشتر کردن امکانات و رسیدگی به فضای بازارچه ارکان هم تعداد غرفه‌ها نسبت به گذشته افزایش پیدا خواهد کرد و هم بر کیفیت محصولات افزوده خواهد شد. البته هم‌اکنون در مقایسه با شروع کار، رفته‌رفته تعداد غرفه‌ها افزایش پیداکرده و همچنین بر تنوع اقلامی که به فروش می‌رسد نیز اضافه‌شده است.

یکی دیگر از جوانان روستای ارکان در خصوص محصولات ارائه‌شده اظهار کرد: در جمعه‌بازارهای ارکان محصولات متنوعی به فروش می‌رسد.

این جوان اهل ارکان گفت: دوغ، ماست، شیر، انواع نان و… ازجمله محصولاتی هستند که طرفدار زیادی بین مردم ‌دارند. وی افزود: علاوه بر محصولات لبنی، برخی صنایع‌دستی که خود مردم زحمت ساخت آن را می‌کشند نیز به مشتریان عرضه می‌شود.بازار محلی ارکان نمونه موفقی است که می‌توان از آن برای دیگر روستاها هم الگوبرداری کرد و متناسب با شرایط هر روستا آن را بومی‌سازی کرد.

۵ بازارچه روستایی فعال در خراسان شمالی

کلاته، مدیرکل امور روستایی و عشایر استانداری خراسان شمالی در گفت‌وگو با مهر اظهار کرد: در بازارچه روستای ارکان صنایع‌دستی و مواد غذایی ارگانیک ارائه می‌شود. وی افزود: بازارچه محلی برای نخستین بار در روستاهای خراسان شمالی با کمک دهیار و شورا و توجه وزارت کشور صورت گرفته است.

کلاته با اشاره به عنایت انجام‌شده از سوی وزیر کشور به این جریان، گفت: این طرح باهمت مردم و مسئولان گسترش خوبی داشته و هم‌اکنون فاز توسعه نیز در حال اجراست.

مدیرکل امور روستایی و عشایر استانداری خراسان شمالی بابیان این مطلب که بازارچه محلی ارکان، نمونه اولیه و پایلوت است، گفت: ۵ بازارچه دیگر نیز در استان فعال است.

وی افزود: با برنامه‌ریزی سعی داریم برای هر بخش ۲ بازارچه راه‌اندازی کنیم تا چرخ اقتصاد روستاها بیش‌ازپیش بچرخد.

کلاته گفت: در کنار فروش محصولات لبنی و صنایع‌دستی مسابقات ورزشی، موسیقی، جشنواره بومی محلی نیز برگزار می‌شود.

حفظ اصالت روستاها با فعال کردن ظرفیت آنها

محور پیشرفت روستا باید دانش بومی و فکر و توان منابع انسانی هر روستا، قرار گیرد که این فرآیند درنهایت به ارزش‌های موجود مربوط می‌شود که این ارزش‌ها، ارزش‌های مردمی است. با این رویکرد هویت و جایگاه اصلی روستا حفظ خواهد شد و روستا به‌عنوان یک واحد مستقل، اصالت‌های خود را حفظ خواهد کرد.بارونق گرفتن وضعیت اقتصادی و همچنین فعال شدن مردم بومی، هویت و اصالت روستا پایدارتر شده و از سویی میل مهاجرت به شهر نیز کاهش پیدا خواهد کرد. با بهبود وضعیت اقتصادی روستاییان شورونشاط در روستاها بیشتر می‌شود و مردم زحمت‌کش علاوه بر کسب درآمد، زندگی شادتری را تجربه خواهند کرد.اما با ایستایی در نقطه فعلی و با بسنده کردن به همین تعداد محدود روستا بازار در استان، نمی‌توان انتظار زیادی داشت.ازآنجایی‌که محصولات کشاورزی در کمترین زمان در معرض فساد قرار می‌گیرند ما حتی اگر در تولید محصولات کشاورزی بهترین و باکیفیت‌ترین محصول را تولید کنیم باید با فرآوری، از ضایعات آن بکاهیم.صنایع تبدیلی و تکمیلی عاملی است که می‌تواند آسیب‌پذیری محصولات کشاورزی را کاهش دهد و ارزش‌افزوده آنها را زیاد کند و بهره‌وری از منابع را افزایش دهد.

بخش زیادی از سوغاتی‌هایی که مردم کشور به هنگام سفر به بجنورد در فروشگاه‌های استان تهیه می‌کنند، در روستاها تولید می‌شود. اما آنچه در روستا بازارها دیده می‌شود و آنچه در فروشگاه‌های شهرها به چشم می‌خورد، زمین تا آسمان تفاوت دارد. حال که این امکان برای مردم روستا به وجود آمده تا خود به‌صورت مستقیم وارد بحث اقتصاد شوند، این ظرفیت نیز وجود دارد تا بتوانند خام فروشی را کنار گذاشته و محصولی باارزش بالا تولید کنند که این امر نیازمند توجه ویژه مسئولان است.در نظر گرفتن وام‌هایی با سود کمتر، ایجاد تعاونی‌ها و… راه‌هایی است که رسیدن به این هدف را سرعت می‌بخشد.

ایجاد بازار در روستاهای دارای ظرفیت

محمدرضا حسین نژاد، استاندار خراسان شمالی، طی بازدید از بازارچه روستای ارکان در گفت‌وگو با مهر اظهار کرد: با همین امکاناتی که در روستای ارکان مشاهده می‌شود مثل غرفه‌های مسقفی که احداث‌شده است، می‌توان طرح‌هایی این‌گونه راه‌اندازی کرد.

وی با اشاره به طرح یاریگران که باهدف ایجاد جامعه سالم و ایمن روستایی در استان در حال اجراست، گفت: در فاز اول با ۲۰ درصد روستاها شروع به کارکردیم و برای سال آینده نیز ۳۰ درصد اضافه می‌کنیم.

حسین نژاد بیان کرد: در روستاهایی که امکان بهره‌برداری وجود دارد باید طرح‌های این‌چنینی که درحال‌حاضر نمونه موفق آن نیز موجود است را اجرا کنیم.استاندار خراسان شمالی بر توسعه بازارچه‌های روستایی تاکید کرد و گفت: تصمیم داریم طی سال‌های آینده بر تعداد این بازارچه‌های محلی بیفزاییم.

سخن پایانی

بازدید مستمر مسئولان از بازارچه‌های محلی موجب می‌شود تا از نزدیک در جریان آنچه اتفاق می‌افتد قرار گیرند و ظرفیت موجود در روستاها را ببیند و این می‌تواند برای تصمیم گیری برنامه‌های آینده مؤثر باشد. همچنین باعث می‌شود مردم روستا به‌صورت مستقیم با مسئولان ارتباط داشته باشند و مشکلات خود را بیان کنند.انتظار می‌رود طبق قول مسئولان، سال آینده هم شاهد توسعه بازارچه روستای ارکان و هم شاهد افزایش این بازارچه‌های روستایی در نقاط مختلف استان باشیم.