به گزارش صمت به نقل از مرکز پژوهش‌های مجلس، نتایج مطالعات نشان می‌دهد بررسی وضعیت آلاینده‌های هوا و ترکیبات شیمیایی به‌کار رفته در آنها است. بنابراین با مطالعه روند فصلی آلاینده‌ها و تعیین منابع احتمالی آنها، امکان بررسی دقیق‌تر پدیده آلودگی هوا، منشأ تولید و عوامل موثر بر تشدید یا کاهش آن فراهم خواهدشد. تعیین عوامل موثر بر این پدیده و برآورد اثر آنها به اولویت‌بندی راهکارها و چگونگی سرمایه‌گذاری‌ها و سیاست‌گذاری‌ها برای مقابله با این پدیده کمک می‌کند.

در این میان دو روش استفاده از ضرایب انتشار و لیست کامل آن تحت عنوان سیاهه انتشار و نیز روش سهم‌بندی منابع به‌عنوان دو روش کلی در منشأیابی آلاینده‌ها معرفی شدند. باتوجه به اینکه مطالعات سیاهه انتشار به‌صورت متوسط سالانه گزارش می‌شود و تغییرات ایجاد شده در نوع سوخت و فرآیندهای صنایع، ممکن است به‌خوبی منعکس نشود.

 از همین رو برنامه مدون پایش و نمونه‌برداری از آلاینده‌های مسئول و بحرانی در هر کلانشهر در بازه‌های زمانی مطلوب، امکان تعیین درصد مشارکت منابع مختلف را روشن‌تر می‌سازد. این اشراف از وضعیت تولید انتشار منابع و سهم مشارکتی آنها از تولید آلاینده‌ها، امکان اتخاذ تصمیم‌های مدیریتی جامع و سیاست و قانون‌گذاری دقیق‌تر را فراهم می‌کند. لازم به‌ذکر است، نبود جریان آزاد اطلاعات، این همگرایی در جمع‌بندی نتایج و مطالعات را محدودتر کرده و نقش مراکز پژوهشی و دانشگاهی را در این میان پررنگ‌تر می‌سازد.

همچنین با انجام مطالعات منشأیابی و مشخص شدن نقش هر یک از منابع، اولویت راهکارهای کنترلی شفاف‌تر شده و حتی رویکرد کاهش آلاینده از مبدأ را تبیین خواهد کرد. 

بررسی‌ها نشان می‌دهد چون رویکرد سیاهه انتشار به‌شدت به پوشش جغرافیای و بخشی موجود وابسته است، نتایج این گروه از مطالعات برای همه قسمت‌های شهر یا کشور سازگار نیست. به‌عنوان مثال بیشتر مطالعات سهم‌بندی منابع باوجود تفاوت مکان‌های نمونه‌گیری و روش‌های تحلیلی مختلف، سهم مشابهی از منابع سیار و ثابت در شهر تهران را نشان می‌دهند (در محدوده ۴۰ تا ۵۰ درصد). این محدوده با نتایج تجزیه و تحلیل حساسیت منتشر شده مطابقت دارد که نشان می‌دهد ۴۷ درصد غلظت برخی آلاینده‌ها از منابع سیار ناشی می‌شود. با این حال باتوجه به نتایج موجودی انتشار بین‌المللی برای مناطق مختلف جهان، سهم منابع انتشار ثابت (ساختمان‌ها و صنایع) در کل انتشار برخی آلاینده‌ها بیش از سهم منبع متحرک است؛ بنابراین در ایستگاه‌های ترافیک احتمالا سهم منابع متحرک بیشتر است که این نکته باید در مقایسه مطالعات تخصیص منابع برای مکان‌های مختلف در نظر گرفته شود. 

مطالعه بازوی پژوهشی مجلس، ضرورت برنامه هدفمند کیفیت هوا را برای هر شهر و حتی یک منطقه از شهر را برای کلانشهرها نشان می‌دهد. باتوجه به اینکه با تغییر نوع سوخت و فرآیندهای صنایع، نتایج سهم‌بندی‌ها و سیاهه انتشار در طول سال تغییر می‌کند، برنامه مدون پایش و نمونه‌برداری از آلاینده‌های مسئول و بحرانی در هر کلانشهر در بازه‌های زمانی مشخص و دوره‌ای، امکان تعیین درصد مشارکت منابع مختلف را روشن‌تر می‌سازد.

 این اشراف از وضعیت تولید انتشار منابع و سهم مشارکتی آنها از تولید آلاینده‌ها، امکان اتخاذ تصمیم‌های مدیریتی جامع و سیاست و قانون‌گذاری دقیق‌تر را فراهم می‌کند. 

همچنین با انجام مطالعات دوره‌ای منشأیابی به روش تلفیقی و مشخص شدن نقش هر یک از منابع، اولویت راهکارهای کنترلی شفاف‌تر شده و رویکردهای کاهش آلاینده از مبدأ به‌دقت استخراج خواهد شد؛ بنابراین تصمیم‌گیری بر مبنای داده‌های چند سال گذشته که پویایی و تغییرات متغیرهای اثرگذار در آن لحاظ نشود، از کارآیی اقدامات خواهد کاست، به همین دلیل تاکید می‌شود در زمینه مطالعات منشأیابی، ۳ عنصر استفاده از روش‌های تلفیقی در تعیین منابع، افزایش و بروزرسانی مستمر داده‌های ورودی به سامانه تصمیم‌گیری و در نظر گرفتن پویایی متغیرهای اثرگذار در شرایط مختلف، ارکان اصلی یک تصمیم‌گیری همه‌جانبه در زمینه مدیریت و کاهش انتشار آلاینده‌های هوا باشند.