اوایل آبان که خبر شیوع و همه‌گیری آنفلوآنزا به گوش رسید، به ناگاه کمبود آنتی‌بیوتیک هم در گوشه‌گوشه شهرها و مناطق مختلف به‌عنوان یک مشکل جدی ازسوی مردم و مسئولان مطرح شد اما بخشی از این کمبود به‌دلیل تجویز غیرمنطقی دارو و استفاده نادرست مردم از این دارو و بخشی دیگر هم کاهش تولید آن است.  برخی کارشناسان دارویی بخشی از دلایل کمبود آنتی‌بیوتیک را کاهش تولید داروی آنتی‌بیوتیک در 2 ماه گذشته در کشور و همزمان شیوع آنفلوآنزا نسبت می‌دهند.

پرده برداشتن از تخلف دو  داروساز بزرگ

بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در روزهای اول پس از کمبود داروی آنتی‌بیوتیک اظهار کرد: باتوجه به اینکه همه‌گیری آنفلوآنزا به‌طور غیرقابل پیش‌بینی در اواسط مهر با بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها آغاز شده، به‌دلیل افزایش بیماران مبتلا، کمبود آنتی‌بیوتیک هم احساس شد.

وی استاندارد تجویز دارو در نسخ را ۱.۵ قلم در دنیا دانست و گفت: در کشور ما 4 قلم در نسخ تجویز می‌شود و این موضوع مصرف دارو را بالا می‌برد. اینکه علت کمبود آنتی‌بیوتیک منطقی نبودن تجویز دارو و مصرف بالای آن توسط مردم است یا خیر نیز مورد مناقشه بود تا اینکه وزیر بهداشت در تشریح دلایل کمبود این نوع دارو از تخلف دو شرکت بزرگ داروساز در تولید آنتی‌بیوتیک موردنیاز کشور پرده برداشت و گفت: این شرکت‌ها برای سود بیشتر تولید را کاهش دادند اما پس از احراز تخلف، ملزم شدند با کار سه‌شیفته کمبود اقلام دارویی را جبران کنند.

عین‌اللهی درباره کمبود آنتی‌بیوتیک‌ها اظهار کرد: سازمان غذا و دارو آمار نیاز آنتی‌بیوتیک کشور را اردیبهشت به شرکت‌های دارویی ارائه کرده، مواد اولیه موجود بوده و این شرکت‌ها باید در زمان مناسب داروی موردنیاز را تولید می‌کردند، اما متاسفانه دو شرکت دارویی در ارائه اظهارات تخلف کرده و تولید را به بهانه سود بیشتر، در شهریور کاهش داده‌اند.

 به هر حال کمبود داروی آنتی‌بیوتیک در شرایطی که شمار مراجعان به مراکز درمانی به‌دلیل ابتلا به آنفلوآنزا در کشور ۴۰ درصد افزایش یافته، می‌تواند برای بسیاری از افراد نیازمند این دارو مشکل‌ساز باشد و چاره‌اندیشی برای رفع کمبود این دارو در کشور بر عهده وزارت بهداشت و دیگر نهادهای متولی است. گرچه برای جبران کمبود این دارو تاکنون اقداماتی صورت گرفته اما کافی نیست، زیرا تا زمانی که مردم نیازمند این داروها نتوانند برای درمان بیماری خود به‌راحتی به این داروها البته با تجویز پزشک دسترسی داشته باشند، نمی‌توان مهر تایید بر حل این مشکل زد؛ بنابراین تولید به میزان نیاز و در دسترس مردم بودن با تجویز منطقی پزشک خواسته و مطالبه مردم و بیماران نیازمند به آنتی‌بیوتیک است.

ضرورت جبران کمبود آنتی‌بیوتیک

در کش‌و‌قوس‌های پیش آمده برای تولید آنتی‌بیوتیک، این روزها آنفلوآنزا هم خودنمایی بیشتری می‌کند و شاید اگر این بیماری در کشور همه‌گیر نمی‌شد، این تخلفات و اقدامات نادرست برخی از شرکت‌های داروسازی در کاهش تولید آنتی‌بیوتیک نمایان نمی‌شد. اکنون که آنفلوآنزا با سرعت بالا در حال انتشار است، مصرف آنتی‌بیوتیک هم در بین مردم روند افزایشی یافته که به همین منظور وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و جمعیت هلال‌احمر برای جبران کمبود آنتی‌بیوتیک در شرایط همه‌گیری آنفلوآنزا برنامه‌ریزی کردند تا این مشکل به‌زودی حل شود.  براساس آمارهای موجود روزانه حدود ۳۰ هزار نفر به‌دلیل ابتلا به آنفلوآنزا به کلینیک‌های سرپایی در کشور مراجعه می‌کنند که حدود هزار و ۴۰۰ نفر از آنها بستری می‌شوند. این افراد نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک دارند اما در شرایط کنونی شاید برخی مناقشات موجود در تامین این دارو برای سلامتی این افراد نیز مشکل‌زا باشد.

طبق آمارهای موجود موارد ابتلا به آنفلوآنزا به‌دلیل روند همه‌گیری این ویروس در کشور ۴۰ درصد افزایش یافته و ۵۰ درصد سرماخوردگی‌های شدید، ابتلا به آنفلوآنزا تشخیص داده می‌شود. به‌طور قطع چنین آمارهایی انجام برنامه‌ریزی‌های درست را برای تامین آنتی‌بیوتیک در کشور ضروری می‌سازد.

ورود محموله ۵۰ تنی آنتی‌بیوتیک از هند

پس از اعلام کمبود آنتی‌بیوتیک در کشور برخی مسئولان درصدد جبران این کمبودها برآمدند که در این راستا پیرحسین کولیوند، رئیس جمعیت هلال‌احمر روز 6 آبان اعلام کرد محموله ۵۰ تنی آنتی‌بیوتیک در پی درخواست سازمان غذا دارو از کشور هند وارد ایران شد. وی اظهار کرد: در صورت تقاضای وزارت بهداشت، امکان واردات دوباره آنتی‌بیوتیک با کمک جمعیت هلال احمر وجود دارد. این محموله شامل سوسپانسیون آموکسی سیلین ۱۲۵، سوسپانسیون آزیترومایسین ۱۰۰، سوسپانسیون آزیترو ۲۰۰، سوسپانسیون سفکسیم ۵۰ (۲ برند)، سوسپانسیون سفالکسین ۱۲۵، سوسپانسیون کوآموکسی کلاو ۴۵۷ و سوسپانسیون کوآموکسی کلاو ۲۲۸ است. محمود بیگلر، سرپرست سازمان غذا و دارو نیز خبر از افزایش دو برابری ظرفیت تولید آنتی‌بیوتیک‌ها به همت سازمان غذا و دارو و تولیدکنندگان داد و گفت: حمایت از تولید همچنان در اولویت این سازمان است و در این مسیر، صنعت نیز باید به تعهدات و مسئولیت خود در تامین داروی موردنیاز کشور پایبند باشد. در این صورت می‌توان امیدوار بود با تعامل مناسب مشکل کمبود دارو به حداقل برسد.

توزیع آنتی‌بیوتیک از ۱۰آبان در داروخانه‌ها

پدرام پاک‌آیین، سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز درباره توزیع ۵۰ تن آنتی‌بیوتیک وارد‌شده به کشور از روز سه‌شنبه، ۱۰ آبان در داروخانه‌های منتخب تهران، کرج و سایر استان‌ها به‌تدریج به ایرنا گفت: محموله ۵۰ تن آنتی‌بیوتیک واردشده به کشور توسط سازمان غذا و دارو نمونه‌برداری و شناسه‌گذاری شده است.

 سخنگوی وزارت بهداشت تصریح کرد: هر سال در اواخر پاییز شاهد شیوع آنفلوآنزا در کشور بودیم، اما امسال به‌دلیل اینکه این بیماری زودتر شیوع یافت، یکباره مردم نیاز بیشتری به آنتی‌بیوتیک پیدا کردند، در حالی که از نظر پزشکان متخصص این بیماری ویروسی با مصرف آنتی‌بیوتیک درمان نمی‌شود و استراحت کامل و مصرف مایعات در روند بهبود حال بیمار موثر است. پاک‌آیین با تاکید بر واردات محموله ۵۰ تنی آنتی‌بیوتیک به کشور توسط سازمان غذا و دارو ادامه داد: توزیع آنتی‌بیوتیک‌ها از سه‌شنبه، ۱۰ آبان در داروخانه‌های منتخب تهران و کرج به‌دلیل نزدیکی مسافت آغاز شده و در سایر استان‌ها نیز عرضه می‌شود. پاک‌آیین اظهار کرد: به مردم اطمینان می‌دهیم در زمینه آنتی‌بیوتیک و داروهای فصلی موردنظر بازار به اشباع می‌رسد. تولید داخلی این داروها در کشور دو برابر شده و باتوجه به اینکه حمایت از تولید داخلی سیاست اصلی و کلان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است در صورت نیاز، واردات انجام می‌شود.

سخن پایانی

مسئولان وزارت بهداشت می‌گویند تامین و توزیع آنتی‌بیوتیک از اوایل آبان به‌قید فوریت آغاز شده و این نوع دارد به‌میزان کافی در دسترس مردم است، اما باید راهنمای تجویز منطقی دارو در کشور تدوین شود و پزشک براساس این راهنما برای بیمار داروی موردنیاز را تجویز کند؛ برهمین اساس می‌توان گفت اکنون با اقداماتی که ازسوی متولیان امر برای وارد کردن ۵۰ تن آنتی‌بیوتیک در کشور انجام شده، بخشی از مشکلات بیماران نیازمند این داروها حل خواهد شد، اما مهم‌ترین موضوع در این زمینه حل مناقشه‌ای است که برای کاهش تولید آنتی‌بیوتیک در کشور ایجاد شده است.