جذب سرمایه‌های مردم به حوزه تولید از راهکارهای اصلی مقابله با تورم به‌عنوان یکی از مشکلات کلان حاکم بر اقتصاد ما محسوب می‌شود. در همین‌حال تکیه ‌بر تولید، مسیر اشتغالزایی را تسهیل می‌کند و نقش بسزایی در حل مشکلات حاکم بر اقتصاد ما دارد. بازار سرمایه یکی از ظرفیت‌های اساسی برای جلب مشارکت مردمی و تزریق آن به حوزه تولید است. بااین‌وجود سابقه دعوت مردم به بورس و مشارکت با هدف تقویت تولید، موضوع تازه‌ای نیست. در سال ۱۳۹۹ صعود بی‌سابقه بورس تهران در سایه دعوت سیاست‌گذاران به حضور در این نهاد، حاصل شد. دعوتی که نه‌تنها نتیجه‌بخش نبود، بلکه در نهایت به از میان رفتن سرمایه بخش بزرگی از مردم منتهی شد. اقدامات بعدی مسئولان، از جمله وعده‌های انتخاباتی ابراهیم رئیسی در سیزدهمین دوره از انتخابات ریاست‌جمهوری نیز تاکنون به‌نتیجه نرسیده، بنابراین باید اقرار کرد که دیوار اعتماد به بازار سرمایه شکسته شده است. در چنین فضایی عملا امکان تحقق این شعار با تکیه ‌بر ظرفیت‌های بازار سرمایه، ممکن نیست.

ضرورت عقب‌نشینی دولت از سیاست‌گذاری اقتصادی

یاسر فلاح، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با صمت و درباره نقش و عملکرد بازار سرمایه در تحقق شعار سال ۱۴۰۳ و جلب مشارکت مردمی اظهار کرد: بدون تردید بازار سرمایه در مقام یک بازار متشکل و بازاری که به‌شکل قوی در خدمت توسعه تولید است و همچنین امکان تامین مالی بنگاه‌های تولیدی را برعهده دارد، به تحقق شعار سال، کمک می‌کند. وی افزود: البته این هدف در شرایطی محقق می‌شود که دولت‌ها تنها نگاه برداشت از این بازار را نداشته باشند.

فلاح بااشاره به سوگیری دولت‌ها در قبال بازار سرمایه گفت: متاسفانه دولت‌ها در طول سال‌های گذشته به بازار سرمایه به چشم بستری برای تامین مالی، نگاه کرده‌اند. همین نگاه نیز، ضربات قابل‌توجهی را به عملکرد بورس تحمیل می‌کند و همزمان از اثرگذاری آن می‌کاهد.

وی افزود: بازار سرمایه 2 بال دارد؛ بازار اولیه و روند ورود و پذیرش شرکت‌های مختلف به بازار سرمایه با هدف تامین مالی، نخستین بال این بازار است. خریدوفروش سهام شرکت‌های بورسی توسط مردم یا فعالان بازار، بال دوم بورس است. بدون تردید، پرواز یا توسعه عملکردی بازار سرمایه تنها با کمک هر دو بال، ممکن است. به‌بیان‌دیگر تا زمانی که از بازار ثانویه، حمایت کافی انجام نشود، بازار اولیه نیز به‌قدر کافی، جذاب نخواهد بود.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: در حال ‌حاضر بسیاری از شرکت‌ها یا صنایع از حضور در بازار سرمایه، واهمه دارند. در واقع حضور در این بازار در موقعیت کنونی، لزوما منفعت این مجموعه‌ها را تامین نمی‌کند. چنانچه دولتمردان و سیاست‌گذاران نگاه همه‌جانبه به بازار سرمایه داشته باشند، این دست مشکلات مرتفع خواهند شد. فلاح بااشاره به سیاست‌های پیشین دولت در قبال صنایع بورسی گفت: وضع بخشنامه‌های یک‌شبه که روند تولید و تجارت را تهدید می‌کند و اصرار دولت به قیمت‌گذاری دستوری، بسیاری از صنایع بورسی را به مرحله زیاندهی رسانده است. تداوم این سیاست‌ها مانع سودآوری شرکت‌های بورسی و جلب مشارکت مردمی با اتکا به این نهاد خواهد شد. در واقع تجدیدنظر دولت در سیاست‌گذاری، نخستین پیش‌شرط برای موفقیت عملکردی بازار سرمایه و اثرگذاری آن در جلب مشارکت مردمی خواهد بود.

بازگشت دوباره اعتماد

همایون دارابی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: بازار سرمایه بستری جدی و اساسی برای حضور مردم در اقتصاد است. بدون تقویت بازار سرمایه و فعال‌تر شدن آن، شانس حضور گسترده مردم در اقتصاد، وجود ندارد. وی افزود: ما در سال‌های گذشته برای جلب مشارکت عمومی مردم در اقتصاد با تکیه‌ بر توان بورس، تجربه کسب کرده‌ایم. حال چنانچه بازار سرمایه نقش کلیدی در تحقق این هدف، برعهده نگیرد، در عمل جهش تولید با مشارکت مردم، شدنی نیست.

این کارشناس بورس گفت: باتوجه به اهمیت و اثرگذاری بازار سرمایه در تحقق هدف جهش تولید با تکیه ‌بر توان مردم، انتظار می‌رود سیاست‌گذاران برای اثرگذاری حداکثری این ظرفیت تلاش کنند یا به‌بیان‌دیگر بازار سرمایه توسط دولتمردان، جدی گرفته شود. در همین‌حال از بروز آسیب‌های جدی ناشی از عملکرد دولت به اقتصاد جلوگیری شود.

دارابی گفت: در شرایطی که سود حضور در بازار سرمایه در قیاس با سایر بازارهای موازی، پایین‌تر است، حضور در این بازار توسط مردم و رغبت برای حمایت از تولید با تکیه‌ بر این بستر، ممکن و شدنی نیست. در واقع در شرایطی که بازار سرمایه بازدهی کافی ندارد، مردم ترجیح می‌دهند سرمایه خود را به بازارهای موازی تزریق کنند که کاملا طبیعی است.

وی افزود: چنانچه عملکرد دولت در قبال بورس اصلاح شود، این بازار ظرفیت لازم برای سودآوری را دارد؛ کمااینکه بسیاری از شرکت‌های بورسی ما در وضعیت ارزنده‌ای قرار دارند. در نتیجه تنها راه عبور کشور از این شرایط دشوار و بهبود شرایط تولید، جذاب کردن بازار سرمایه است.

دارابی در پاسخ به سوالی مبنی بر احتمال دوباره بازگشت اعتماد عمومی به بازار سرمایه اظهار کرد: متاسفانه در سال‌های گذشته شاهد خلف وعده از سوی مسئولان، تشویق مردم به سرمایه‌گذاری در بورس و تکیه‌ بر این بازار برای درآمدزایی دولت، بوده‌ایم. این دست اقدامات، اعتماد عمومی به بورس را کمرنگ کرده است، اما چنانچه اصلاحات دولت در قبال صنایع و بازار سرمایه اصلاح شود، این دست مشکلات مرتفع خواهند شد. در واقع با اصلاح عملکرد سیاست‌گذاران می‌توان دوباره به بورس به‌عنوان ابزاری برای جلب مشارکت مردمی تکیه کرد.

سخن پایانی

پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد یکی از مهم‌ترین شاخص‌هایی است که زمینه جذب مشارکت مردمی را در فعالیت‌های تولیدی و صنعتی، ممکن می‌کند. بااین‌وجود باید اقرار کرد که ریسک‌های متعدد سیاسی کشور ما را تهدید و در عمل پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد را ناممکن می‌کند؛ در چنین فضایی بازار سرمایه که حکم دماسنج اقتصادی کشور را دارد و بیشترین تاثیر را بر عملکرد بورس تهران می‌گذارد، عملا به بازاری نامطمئن بدل می‌شود. در ادامه ارتقای سطح شفافیت اقتصادی، دیگر شاخصه‌ای است که به حضور مردم در بورس کمک می‌کند. در همین حال از تصمیمات و سیاست‌های دولت در راستای حمایت از تولید باید به‌عنوان دیگر راهکار برای توسعه بخش تولید و جذب سرمایه به بورس نام برد. در نتیجه اگر سیاست‌گذاران در اجرای شعار سال، مصمم باشند، باید در مسیر ارتقای سطح شفافیت، جلب اعتماد عمومی، افزایش پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد، هماهنگی در روند سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری‌های کلان حاکم بر اقتصاد و تولید و همچنین رشد حداکثری دانش مردم برای حضور در بازار سرمایه، گام بردارند.