چالش همیشگی بین مشاغل سنتی و شکل امروزی آن مشاغل که در بستر اینترنت و به صورت آنلاین انجام می‌شود، موضوع جدیدی نیست و طبیعی است که درباره خرید و فروش کالای گران‌بهایی مثل طلا، این چالش داغ‌تر هم باشد.  این در حالی است که اخیرا معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان تهران در پیامی به مردم تاکید کرد: فروش اموال سهل‌المعامله مثل طلا و ارز از طریق آگهی‌های اینترنتی ممکن است منجر به مسئولیت و مالباختگی فروشنده شود. مجرمان با وجوه و عواید مجرمانه خریدار این کالاها هستند.

صدور اینماد در  تخصص اتحادیه‌ها نیست

محمد کشتی‌ آرای، کارشناس رسمی طلا و جواهر در رابطه با خرید و فروش طلا در فضای مجازی به صمت گفت: چند سالی است که موضوع خرید و فروش طلا در فضای مجازی با گسترش این بستر اتفاق افتاده است اما متاسفانه در این حوزه افرادی ورود کردند که اطلاعات فنی و جواز کسبی نداشته و شناخته شده نیستند. این افراد دست به اقداماتی زدند که موجب ضرر و زیان افراد زیادی به دلیل فروش طلا تقلبی، طلای عیار کم و قاچاق شد. از سوی دیگر هنگام خرید و فروش طلا در فضای مجازی فاکتور دارای عنوان رسمی واحد فروش رد و بدل نمی‌شود که به واسطه آن آدرس و تلفن قابل پیگیری باشد. وی با توجه به ممنوعیت فروش طلا و جواهر در فضای مجازی اظهارکرد: موضوعات یاد شده باعث شد که از سوی اتحادیه طلا و جواهر ممنوعیت خرید و فروش طلا در فضای مجازی ایجاد شود. در ادامه این موضوع با اعتراض برخی از فعالان این صنف همراه شد. در نتیجه جلساتی با وزارت صمت، اتاق اصناف ایران و اتحادیه کسب و کارهای فضای مجازی برگزار شد. در نهایت این جلسات مشخص شد که شخصی می‌تواند در فضای مجازی طلا خرید و فروش کند که در مرحله اول از اتحادیه طلا و جواهر جواز کسب داشته باشد، در مرحله دوم از وزارت صنعت، معدن و تجارت اینماد دریافت کند. اینماد (E-Namad) یا نماد اعتماد الکترونیکی یک نماد است که از طرف مرکز توسعه تجارت الکترونیک به وب‌سایتی‌ها داده می‌شود که دارای ضوابط مشخص و از پیش تعیین‌شده‌ای باشند. در واقع وب‌سایتی که دارای اینماد است متعهد است که رضایت کاربر را در خرید اینترنتی جلب نماید و به تعهدات خود عمل کند. مرحله آخر نیز دریافت مجوز از اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای فضای مجازی است.  کشتی آرای با بیان چرایی نبود یک متولی برای این کار گفت: صدور اینماد در تخصص اتحادیه‌ها نیست. اتحادیه‌ها چارچوب خاصی برای فعالیت‌های خود دارند. چند سالی است که به موجب تسهیل روند اداری دیگر سیستم حضوری کمرنگ‌تر شده و افراد به صورت الکترونیک تقاضای خود را به اتحادیه اعلام می‌کنند. اگر یک واحد به عنوان نماینده وزارت صمت در اتحادیه برای صدور اینماد حضور داشته باشد بسیار خوب است. اما این از لحاظ قانونی جزو وظایف اتحادیه‌ها تعریف نشده و تخصصی است.

شرط دریافت جواز

کارشناس رسمی طلا و جواهر ضمن تاکید بر اینکه شرط گرفتن این جوازها داشتن یک فضای فیزیکی به عنوان یک واحد تجاری یا اداری است، افزود: تعدادی از واحدهای صنفی که دارای جواز کسب و اینماد، مجوزهای لازم را از اتحادیه کسب و کارهای فضای مجازی گرفتند، مجاز به فعالیت در بستر فضای مجازی هستند اما شرط گرفتن این جوازها داشتن یک فضای فیزیکی به عنوان یک واحد تجاری یا اداری است که مورد بازرسی و رسیدگی به شکایت‌ها باشد.  کشتی‌ آرای با اشاره به اینکه طلا و جواهر کالاهایی خاص و سرمایه‌ای هستند، اظهارکرد: معاملات آنها با معاملات کالاهای مصرفی‌ مثل مواد غذایی یا لباس، کیف و کفش متفاوت است و فروش آنها در فضای مجازی ممنوع است اما در واحدهایی که مجاز هستند هیچ ممنوعیتی وجود ندارد. هیچ‌ فردی نمی‌تواند طلایی را که با نرخ بالا خریداری کرده بدون فاکتور معتبر به فروش برساند به این ترتیب درصورت متضرر شدن هیچ راهی برای جبران آن وجود ندارد. این دستورالعمل‌ها به منظور حفظ سرمایه مردم در این فضا است.  وی در رابطه با شرایط رسیدگی به شکایت در صورت تخلف بیان کرد: بارها ممنوعیت خرید و فروش طلا در فضای مجازی توسط رسانه‌ها اعلام شده است. به همین دلیل اگر اتفاقی رخ دهد تبعات آن بر عهده خود شخص است. مردم باید مراقب هشدارهای داده شده باشند. اگر واحدی دارای مجوزهای یاد شده باشد، اتحادیه طلا و جواهر به این موضوع رسیدگی خواهد کرد زیرا در این صورت اتحادیه به واحد مربوطه دسترسی دارد.

رقابت شدیدتر می‌شود

کشتی‌آرای با اشاره به تاثیرات فروش طلا و جواهر در فضای مجازی تصریح کرد: خرید و فروش طلا در فضای مجازی رقابت را فشرده‌تر خواهد کرد اما تاثیری روی میزان تقاضا و قیمت‌های بازار ندارد، زیرا نرخ طلا و سکه تابعی از نرخ ارز و نرخ جهانی است.

زیرساخت‌ها مهیا نیست

عبدالله محمد ولی، رئیس انجمن صنفی کارفرمایان صنعت طلا و جواهر با بیان اینکه فروش کالا در فضای مجازی در ابتدا ساده به نظر می‌رسد اما این طور نیست به صمت گفت: هنگامی که سایتی به فعالیت خرید و فروش اقدام می‌کند، لازم است در ابتدا زیرساخت‌های لازم برای این اقدام انجام شود. در کشور ما زیرساخت‌های برخی از فعالیت‌ها مهیا نیست که به همین دلیل حقوق مصرف‌کننده نادیده گرفته می‌شود. وی در رابطه با حفظ حقوق مصرف‌کننده اظهارکرد: فعالیت‌های فضای مجازی باید سامان‌دهی شود و نباید هر شخصی اقدام به فروش در فضای مجازی کند. باید فاکتورهایی به منظور حفظ حقوق مصرف‌کننده در نظر گرفته شود. ما در مقابل حقوق مردم در سطح ملی که وزارتخانه است و سطح پایین‌تر که تشکل‌های خاص هستند، مسئول هستیم. باید حقوق تمام افرادی که در این روند سهیم هستند، حفظ شود که با زیرساخت درست این مهم صورت می‌گیرد. اگر زیرساخت‌ها فراهم باشد به معنای آن است که فعالیت یک واحد صنفی توسط سازمان مالیاتی، تشکل ملی و صنفی قابل رصد و دسترسی است. رئیس انجمن صنفی کارفرمایان صنعت طلا و جواهر با توجه به مراحلی که برای فروش در فضای مجازی باید طی شود، گفت: اتحادیه کشوری کسب و کارهای فضای مجازی به این منظور است که هر شخص قبل از فعالیت، خود را به این اتحادیه معرفی کند. فعال اقتصادی با توجه به نوع فعالیت باید به اتحادیه مربوطه مراجعه و خود را معرفی کند. این موضوع به معنی دریافت مجوز نیست، بلکه فعال اقتصادی باید خود را در این اتحادیه‌ها معرفی کند تا در صورت بروز مشکلات بتوان فعال اقتصادی را رصد کرد. این سخت‌گیری‌ها به علت تامین حقوق مصرف‌کننده است.  محمد ولی با اشاره به پیشرفت کشور در زمینه‌های خرید و فروش اظهارکرد: دنیا در مسیر پیشرفت به سرعت حرکت می‌کند و کشور ما نیز باید در این مسیر پا بگذارد و خود را به‌روز کند. این عیب ما است که از وزارت مربوطه تا اتاق‌های اصناف و بازرگانی نتوانستیم خود را به‌روز کنیم. در گذشته فروش طلا در فضای مجازی در بستر کوچک‌تری انجام می‌شد اما با این اقدام از سوی وزارتخانه مربوطه این روش فروش در سطح ملی معرفی و به کار گرفته می‌شود. این اقدام از سوی وزارتخانه بسیار خوب است و باید زودتر از این اتفاق می‌افتاد. با این اعلام در سطح کلان مملکت آمادگی خرید و فروش طلا در فضای مجازی وجود دارد. رئیس انجمن صنفی کارفرمایان صنعت طلا و جواهر در رابطه با اطمینان از طلا خریداری شده از طریق اینترنت بیان کرد: در حالی که صفحه فعال اقتصادی دارای نمادهای لازم است و اعلام می‌کند که طلا با عیار ۷۵۰ می‌فروشد و محصول فرد دارای کد شناسه و شناسامه‌ای است از طرق شناسنامه ارائه شده و کد استاندارد مربوطه خریدار می‌تواند به راحتی با مراجعه به سازمان استاندارد استان خود از طریق فضای از صحت کالا مطمئن شود. وی در ادامه افزود: بهترین روش این است که در صفحه ‌مورد نظر عیار استاندارد روز که ۷۵۰ است، برند سازنده و نرخ روز طلا درج شود تا مصرف‌کننده به راحتی بتواند طلا را ارزیابی کند.

سخن پایانی

این روزها که بازار فضای مجازی حسابی داغ است و به نوعی از شیر مرغ تا جان آدمیزاد در آن به فروش می‌رسد، نوبت به خرید و فروش طلا رسیده است. حال باید دید که آیا این بستر راهی برای کلاهبرداران باز می‌کند یا نانی بر سفره فعالان این حوزه می‌آورد؟