حجم بالای جریمه‌های رانندگی و حجم بالای شکایت‌ها و پرونده‌ها در دادگاه‌ها حاکی از پدیده زشت تخلف جامعه است. اینکه ما در حوزه فساد و سلامت اداری و مالی و... رتبه‌های خوبی در آمارهای جهانی نداریم به‌صورت جدی نیازمند بحث و بررسی است. در اینجا قصد داریم به زبان ساده مهم‌ترین علل و عوامل انجام تخلف توسط مردم را مرور کنیم. امید است موجب یک توفان مغزی راهگشا شود.

به‌نظر می‌رسد مهم‌ترین علل انجام تخلف توسط مردم عبارتند از:

۱- فقدان خداترسی لازم و کافی و ضعف شدید در اعتقادات دینی و مذهبی نسبت به حساب و کتاب قیامت و آخرت.

۲- فقدان آموزش‌های لازم و کافی در زمینه حقوق شهروندی ‌و ضعف شدید در منابع درسی آموزش و پرورش در جهت تعلیم و تربیت شایسته و بایسته.

۳- ضعف و اصطکاک در قوانین و مقررات؛ تعدد بسیار قوانین و مقررات؛ به روز نبودن قوانین و مقررات.

۴- تخلف مدیران و بزرگ‌ترهای جامعه و سازمان‌ها و بالادستی‌ها که به تبع آن مردم هم جسارت تخلف پیدا می‌کنند.

۵- بازدارنده نبودن مجازات‌ها و تنبیهات. فرد وقتی می‌بیند می‌تواند قانون را دور بزند یا به اشکال مختلف از زیر بار مجازات فرار کند، جسارت تخلف پیدا می‌کند. ضمن اینکه باید قانون خوب و جامع داشت، باید در اجرای قانون، استمرار و قاطعیت وجود داشته باشد.

۶- تا وقتی دولت الکترونیک و سامانه‌های یکپارچه آماری و اطلاعاتی به‌صورت جامع و مانع وجود نداشته باشند و تا وقتی دخالت‌های انسانی در حد زیاد در امضاها و تصمیم‌گیری‌ها وجود داشته باشد بازار تخلف گرم است.

۷ - وقتی توزیع عادلانه ثروت در جامعه وجود نداشته نباشد، میل به انجام تخلف نیز بیشتر خواهد بود، زیرا هر کس می‌خواهد به هر نحوی شده حق خود را از دولت بگیرد.

۸- مردم اگر در جایی ضرر و زیان دیده باشند، ممکن است بخواهند از طریق تخلف جبران مافات کنند.

۹- رابطه‌بازی، همشهری‌بازی، رفیق‌بازی، قبیله‌گرایی و تعصب و هیجان بیجا مبنای بسیاری از تخلفات هستند که باید به‌جای آنها حاکمیت قانون حرف اول و آخر را بزند.

۱۰- همسایه و همکار و دوست نیز در انجام تخلفات ما تاثیر دارند. متاسفانه در کشورهای همسایه ایران بازار تخلف و قاچاق و بی‌قانونی پررونق است و طبعا کمال همنشین در ما هم اثر دارد!

۱۱- حرص و طمع زیاد، بلندپروازی‌های بیجا، راضی نبودن به داشته‌های خود، چشم و هم‌چشمی‌های خانمان‌برانداز، میل به رقابت‌های ناسالم و...

باید توجه داشته باشیم که «تخلف» شبیه یک بیماری واگیردار است و به‌سرعت می‌تواند انسان‌های دیگر را به اشکال و سویه‌های مختلف درگیر کند.

به نظر شما تجویز راهبردی چیست؟