تکمیل طرح تحول زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی استان خراسان جنوبی، یکی از دستاوردهای مهم وزارت صنعت، معدن و تجارت در یک سال اخیر بوده که دو روز پیش از بررسی طرح استیضاح وزیر در مجلس شورای اسلامی، در محل وزارتخانه صمت رونمایی شد. قرار است در فاز اول طرح تحول زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی کشور که طی برنامه‌ای سه‌ساله اجرا می‌شود، اطلاعات پایه حاکمیتی در حوزه تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی، ژئوشیمیایی، زمین‌شناسی اقتصادی و ژئوفیزیک هوایی جمع‌آوری شود. گفته شده تاکنون استان‌های خراسان جنوبی، کردستان و آذربایجان غربی براساس این طرح مورد پایش قرار گرفته‌اند و طی ماه آینده بخش‌هایی از استان‌های قم، مرکزی و البرز نیز موردپایش قرار خواهد گرفت.

اما رهاورد اجرای طرح تحول زمین‌شناسی در خراسان جنوبی چه بود؟

اقدامی بی‌نظیر، در زمانی مشخص

مدیرکل صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی گفت: با اجرای طرح تحول در بخش زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی در یک سال گذشته ۱۲۳ محدوده شامل طلا، مس، نیکل، منیزیت، گوهرسنگ‌ها، سرب و روی در این استان شناسایی شده است.

عباس جرجانی با اشاره به رونمایی از دستاوردهای طرح تحول زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی خراسان جنوبی که با حضور وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس مجمع نمایندگان خراسان جنوبی در محل وزارتخانه انجام شد، به ایرنا گفت: اجرای این طرح از مهر سال ۱۴۰۰ آغاز شد و تا شهریور امسال به سرانجام رسید.

وی ادامه داد: اجرای طرح تحول زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی اقدام بی‌نظیری بود که در برنامه زمانی مشخص به همت دولت سیزدهم در استان خراسان جنوبی رقم خورد.

رکوردشکنی در پی‌جویی

مدیرکل صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی افزود: تغییر الگوهای اکتشاف، انجام اکتشافات نظام‌مند، آموزش درون و برون‌سازمانی، ارتقای فعالیت‌های آزمایشگاهی، انجام برخی مراحل آزمایشگاهی در محل پروژه و بایگانی نظام‌مند نمونه‌های برداشتی از جمله مواردی بود که نخستین بار در یک طرح زمین‌شناسی موردتوجه قرار گرفت.

وی با اشاره به اجرای طرح زمین‌شناسی، شناسایی و پی‌جویی ذخایر معدنی استان خراسان جنوبی آن را نوعی رکوردشکنی در این حوزه دانست.

جرجانی در ادامه گفت: خروجی اجرای این طرح در خراسان جنوبی ۲۰ عنوان نقشه و در مجموع ۶۰ برگ نقشه در سه لایه مطالعاتی زمین‌شناسی، ژئوشیمیایی و زمین‌شناسی اقتصادی است.

وی افزود: طرح تحول زمین‌شناسی در ۱۵ هزار کیلومتر مربع از وسعت خراسان جنوبی با اعتبار ۱۵۰ میلیارد تومان در شهرستان‌های بیرجند، سربیشه، قائنات و خوسف اجرا شد و اکتشاف ۱۷ محدوده طلا، ۶۰ محدوده مس، ۲۵ محدوده نیکل نخستین بار در شرق کشور، ۹ محدوده منیزیت و ۶ محدوده سرب و روی از دستاوردهای آن است.

۶ محدوده مستعد گوهرسنگ

مدیرکل صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی، شناسایی ۶ محدوده مستعد برای اکتشاف گوهرسنگ‌ها (آگات، یاقوت، گارنت، زیرکن، آبانیت، اسفن و اسپروت) و شناسایی بیش از ۵۷۰ ناهنجاری ژئوشیمیایی رسوبات آبراهه‌ای برای عناصر طلا، نقره، مس، سرب، نیکل، آهن و روی را از دیگر دستاوردها ذکر کرد.

وی گفت: کاهش زمان تولید اطلاعات پایه زمین‌شناسی و معدنی از 3 سال به یک سال و تهیه ۶۰ برگ نقشه‌های زمین‌شناسی، ژئوشیمیایی و زمین‌شناسی اقتصادی با مقیاس یک‌پنجاه‌هزارم از دیگر دستاوردهای طرح تحول زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی در خراسان جنوبی است.

ظرفیت‌سازی‌های جدید

رضا جدیدی، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، فناوری اطلاعات و بودجه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات ‌معدنی کشور گفت: در اجرای طرح تحول زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی به‌دنبال ظرفیت‌سازی جدید در حوزه منابع انسانی و آزمایشگاه‌های علوم زمین هستیم.

به گزارش ایراسین وی گفت: طرح تحول زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی از ابتدای دولت سیزدهم با طراحی و پیشنهاد سازمان زمین‌شناسی در قالب توافقنامه‌ای سه‌جانبه (سازمان زمین‌شناسی، معاونت معادن و فرآوری مواد وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران) به اجرا در آمد و نتایج چشمگیری در بخش معدن و زیرساخت‌های عمرانی کشور در استان خراسان جنوبی به همراه داشت.

اجرای طرح درکردستان و آذربایجان غربی

جدیدی ضمن بیان اهداف طرح تحول زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی کشور افزود: در اجرای این طرح با بهره‌گیری از روش‌های نوین برداشت داده و آنالیز نمونه‌های زمین‌شناسی و اکتشافی در زمانی معادل یک‌سوم زمان‌های قبل انجام شد.

وی افزود: در حال ‌حاضر در برش استان خراسان جنوبی این طرح به اتمام رسیده و هم‌اکنون در استان‌های کردستان و آذربایجان غربی در حال اجراست و طی مدت ۱۲ ماه از آغاز پروژه، نتایج آن منتشر می‌شود و در اختیار ذی‌نفعان و متخصصان قرار خواهد گرفت.

وی خاطرنشان کرد: برای اجرای این طرح، وجود نیروی انسانی متخصص، شرکت‌های مهندسان مشاور و دانش‌بنیان و همچنین وجود آزمایشگاه‌های تخصصی در حوزه زمین‌شناسی و اکتشافی حیاتی است که با بررسی ظرفیت‌های حال حاضر کشور و محدودیت جدی از نظر کمی و کیفی، به‌دنبال ظرفیت‌سازی جدید در این حوزه‌ها هستیم که مراحل و زمان اجرای این طرح را بهینه کند.

تحول موثر در حوزه اکتشاف

جدیدی در ادامه ضمن اشاره به اهمیت پشتیبانی هدفمند و به‌موقع مدیران و برنامه‌ریزان کشور و بخش معدن از این طرح گفت: در صورت تصمیم‌گیری، پشتیبانی و ظرفیت‌سازی مناسب و به‌موقع، تحولات موثری در حوزه معدن و اکتشاف ذخایر جدید در کشور رقم می‌خورد و افزون بر آن اطلاعات پایه گرانبهایی نیز در بخش زیرساخت و عمران تولید می‌شود.

مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، فناوری اطلاعات و بودجه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور با اشاره به گستردگی این طرح و زمان‌بندی آن در 3 سال پیش‌رو خاطرنشان کرد: در بخش مربوط به آنالیز نمونه‌های زمین‌شناسی و اکتشافی و حجم زیاد نمونه‌های برداشت شده موردنیاز تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی، ژئوشیمی و زمین‌شناسی اقتصادی، ایجاد ظرفیت‌های جدید آزمایشگاهی-تخصصی ضروری و کاملا اقتصادی است که این سازمان نیز آمادگی خود را برای ظرفیت‌سازی بخش خصوصی و توانمند در این حوزه اعلام می‌کند.

رفع چالش نیروی انسانی

وی ضمن اشاره به اهمیت پرورش، آموزش و توانمندسازی نیروی انسانی متخصص برای اجرای طرح تحول زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی گفت: در روند تهیه نقشه‌ها و تولید اطلاعات پایه نیاز به نیروی متخصص و کمبود آن اثبات شده و باتوجه به اهمیت این اطلاعات و داده‌ها در جهت توسعه متوازن کشور در حوزه معدن و زیرساخت، تصمیم‌سازی و توانمندسازی نیروی انسانی متخصص در داخل کشور و استان‌های هدف در اجرای پروژه بااهمیت است و امیدواریم با حمایت و نگرش دقیق دولتمردان و توجه ویژه به بخش زیرساخت و معدن شاهد رفع چالش نیروی انسانی در این بخش از کشور باشیم.

سخن پایانی

اهداف کلان طرح تحول زمین‌شناسی و اکتشافات ذخایر معدنی کشور به شرح زیر اعلام شده‌اند: توسعه مناطق کم‌برخوردار در راستای رونق بخش معدن و زیرساخت‌های عمرانی کشور، تولید اشتغال مولد با نگرش ویژه به نیروی انسانی بومی و متخصص، آمایش سرزمین در قالب کشف ذخایر جدید و ایجاد فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بخش زیرساخت و معدن، افزایش بازدهی و کاهش موثر زمان تبدیل کانسار به معدن، تربیت نیروی انسانی متخصص بخش معدن (زمین‌شناسی و اکتشاف) در مناطق هدف طرح تحول و ایجاد تحرک در بخش خصوصی (جامعه مهندسان مشاور) در حوزه زمین‌شناسی، اکتشاف و آزمایشگاه‌های علوم زمین از طریق برون‌سپاری فعالیت‌ها.