در میان راهکارهای گوناگون، افزایش سهم سوخت‌های جایگزین مانند CNG و LPG یک رویکرد عملی و موثر برای حل مشکل ناترازی بنزین در کوتاه‌مدت است. ایران با ترویج استفاده از خودروهای دوگانه‌سوز، بهبود کیفیت خودروهای تولیدی و ایجاد انگیزه برای پذیرش سوخت‌های جایگزین، می‌تواند وابستگی خود به بنزین وارداتی را کاهش دهد، امنیت انرژی را افزایش داده و بخش حمل‌ونقل پایدارتری برای آینده ایجاد کند. صمت با کارشناسان این حوزه پیرامون رویکرد بهینه در حل معضل ناترازی بنزین و قطع واردات بنزین به گفت‌وگو پرداخته که در ادامه خواهید خواند.

بر وسایل نقلیه تمرکز کنیم

رسیدگی به ناترازی بنزین در صنعت خودرو ایران نیازمند یک رویکرد هماهنگ و چندبعدی است که حمایت از سیاست، نوآوری فناوری، مشارکت عمومی و همکاری بین‌المللی را ترکیب می‌کند. ایران می‌تواند با پذیرش سوخت‌های جایگزین، انتقال به وسایل نقلیه با سوخت دوم نظیر گاز و برق که بسیار پاک‌تر از مصرف بنزین به‌عنوان سوخت است و همچنین ترویج راه‌حل‌های حمل‌ونقل پایدار و سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه و زیرساخت‌ها، خودروسازی کشور را احیا کند و وابستگی خود را به بنزین وارداتی را کاهش دهد.

یکی از راه‌حل‌های اساسی برای مقابله با ناترازی بنزین، تعریف سوخت جایگزین برای خودروهای تولیدشده در کشور است که به‌دلیل کیفیت پایین و مصرف بالای سرانه بنزین شناخته می‌شوند. به‌جای تکیه صرف بر بنزین، این وسایل نقلیه باید تشویق شوند سیستم‌های دوگانه‌سوز را با استفاده از سوخت‌های جایگزین مانند گاز طبیعی فشرده (CNG) یا گاز مایع (LPG) به‌کار گیرند. با اجرای این رویکرد، صنعت حمل‌ونقل می‌تواند وابستگی خود به بنزین را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهد و در نتیجه مشکل ناترازی را کم کند.برای تسهیل‌گذار به سوخت‌های جایگزین CNG‌سوز و وسایل نقلیه الکتریکی، حمایت‌ها و مشوق‌های دولت نقش مهمی در ایجاد تحول در صنعت ایفا می‌کند. مداخلات سیاستی مانند مشوق‌های مالیاتی، یارانه برای وسایل نقلیه سوخت جایگزین و کمک‌های بلاعوض برای زیرساخت خودروهای الکتریکی می‌تواند هم تولیدکنندگان و هم مصرف‌کنندگان را به اتخاذ راه‌حل‌های حمل‌ونقل پایدارتر تشویق کند. با ایجاد یک محیط نظارتی مساعد و ارائه مشوق‌های مالی، دولت می‌تواند حرکت به سمت گزینه‌های جابه‌جایی سبزتر را تسریع بخشد و وابستگی کشور به بنزین وارداتی را کاهش دهد.در مرحله نخست، پرداختن به موضوع خودروهای بی‌کیفیت در حال تولید در کشور مهم است. خودروسازان ایرانی باید برای افزایش بهره‌وری سوخت و کاهش مصرف بنزین بر بهبود کیفیت خودروهای خود تمرکز کنند. این امر می‌تواند با اجرای اقدامات کنترل کیفیت سخت‌گیرانه‌تر، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه برای بهینه‌سازی عملکرد موتور، و ترویج استفاده از سوخت‌های جایگزین مانند گاز طبیعی فشرده (CNG) یا گاز مایع (LPG) محقق شود. CNG و LPG در مقایسه با بنزین سوخت‌های پاک‌تری هستند که می‌توانند به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و بهبود کیفیت هوا در مناطق شهری کمک کنند.

با تغییر به سمت خودروهای دوگانه‌سوز که می‌توانند با بنزین و سوخت جایگزین کار کنند، رانندگان ایرانی می‌توانند انعطاف‌پذیری لازم برای انتخاب به‌صرفه‌ترین و سازگارترین گزینه را برای رفت‌وآمد روزانه خود داشته باشند. سرمایه‌گذاری در طرح‌های تحقیق و توسعه (R&D) متمرکز بر سوخت‌های جایگزین، فناوری خودروهای الکتریکی و راه‌حل‌های حمل‌ونقل کارآمد برای هدایت نوآوری در بخش خودرو ضروری است. همکاری با موسسات دانشگاهی، مراکز تحقیقاتی و کارشناسان صنعت می‌تواند منجر به توسعه فناوری‌های پیشرفته‌ای شود که کیفیت و عملکرد خودروها را افزایش می‌دهد و مصرف سوخت را به حداقل می‌رساند. علاوه بر این، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های ایستگاه‌های شارژ خودروهای الکتریکی و ایستگاه‌های سوخت‌گیری CNG/LPG می‌تواند یک اکوسیستم حمایتی برای پذیرش گسترده سوخت‌های جایگزین و وسایل نقلیه الکتریکی ایجاد کند.

تمرکز بر راهکارهای فوری و قطعی

فرشاد جامع، کارشناس انرژی درباره اهمیت و محوریت سوخت جایگزین در حل ناترازی بنزین به صمت گفت: ناترازی بنزین در ایران چالشی حیاتی است که نیازمند توجه فوری و راهکارهای موثر برای کاهش وابستگی به بنزین وارداتی و افزایش پایداری انرژی است. افزایش سهم سوخت‌های جایگزین، به‌ویژه گاز طبیعی فشرده (CNG)، به‌عنوان یک استراتژی کلیدی برای رسیدگی به این موضوع در کوتاه‌مدت ظاهر می‌شود. باوجود ظرفیت اضافی قابل‌توجه برای توسعه CNG و ظرفیت کاهش ناترازی بنزین، ارتقای خودروهای دوگانه‌سوز و استفاده از زیرساخت‌های موجود نقش اساسی در کاهش این مشکل مبرم دارد. ایران تقریبا ۱۷ میلیون لیتر ظرفیت مازاد در روز برای توسعه CNG دارد که آن را به یک منبع سوخت جایگزین مناسب تبدیل می‌کند که می‌تواند وابستگی کشور به بنزین را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهد. باوجود مصوبه شورای‌عالی انرژی مبنی بر الزام خودروسازان به اختصاص ۳۰ درصد از تولید خود به خودروهای دوگانه‌سوز، عملکرد فعلی بسیار کمتر از این هدف در کمتر از یک درصد است. در نتیجه ایران با چشم‌انداز واردات سالانه میلیاردها دلار بنزین مواجه است که فشار قابل‌توجهی بر ذخایر ارزی و مدیریت بخش انرژی وارد می‌کند.

نقش صنعت حمل‌ونقل

جامع با اشاره به اهمیت خودروهای دوگانه‌سوز در حل ناترازی بنزین اظهار کرد: تولید خودروهای دوگانه‌سوز توسط خودروسازان ایرانی به‌عنوان راه‌حلی حیاتی برای رفع ناترازی بنزین نویدبخش است. با ارتقای قابلیت‌های دوگانه‌سوز در وسایل نقلیه در سراسر صنعت حمل‌ونقل، از جمله تاکسی، تاکسی اینترنتی و ون و همچنین ایجاد انگیزه برای انتقال به سوخت CNG، خودروسازان می‌توانند نقشی محوری در کاهش مصرف بنزین و افزایش بهره‌وری انرژی ایفا کنند. این تغییر نه‌تنها با اهداف پایداری همسو می‌شود، بلکه بار اقتصادی مرتبط با واردات بنزین را کاهش می‌دهد و به امنیت انرژی و رفاه بلندمدت کمک می‌کند.

وی ادامه داد: با ظرفیت قابل‌توجه سوخت CNG، که به میزان ۱۷ میلیون مترمکعب در زیرساخت‌های موجود کشور ظرفیت مازاد وجود دارد، خودروسازان در موقعیت مناسبی قرار دارند تا تولید خودروهای دوگانه‌سوز را که به‌عنوان یک پیشنهاد استاندارد به مصرف‌کنندگان تحویل داده می‌شوند، در اولویت قرار دهند. یارانه برای خرید این وسایل نقلیه، به‌ویژه برای نهادهای حمل‌ونقل شهری مانند تاکسی و ون، می‌تواند پذیرش فناوری دوگانه‌سوز را تسریع کند و استفاده از منابع CNG را به حداکثر برساند. با حصول اطمینان از اینکه بخش قابل‌توجهی از حمل‌ونقل شهری، از جمله شهرهای بزرگی مانند تهران، با وسایل نقلیه دوگانه‌سوز تامین می‌شود، ایران می‌تواند از ظرفیت CNG خود استفاده کند و به کاهش قابل‌توجهی در واردات بنزین دست یابد. پذیرش گسترده خودروهای دوگانه‌سوز و استفاده از CNG به‌عنوان منبع سوخت جایگزین، مزایای چندوجهی برای ایران به همراه دارد. از نظر اقتصادی، کاهش واردات بنزین به ‌صرفه‌‌جویی قابل‌توجهی در هزینه‌های ارزی، تقویت انعطاف‌پذیری مالی و استقلال انرژی کشور تبدیل می‌شود. علاوه بر این، ترویج فناوری دوگانه‌سوز و استفاده از CNG، پایداری زیست‌محیطی را با کاهش انتشار کربن و کاهش تأثیر آلودگی وسایل نقلیه بر سلامت عمومی و محیط‌زیست افزایش می‌دهد.

این کارشناس انرژی با اشاره به لزوم اعطای مشوق به صنعت حمل‌ونقل برای تسریع در دوگانه‌سوز شدن صنعت حمل‌ونقل برای تسهیل انتقال به سمت خودروهای دوگانه‌سوز و افزایش استفاده از CNG، حمایت دولت و مداخلات سیاسی ضروری است. اجرای مشوق‌هایی مانند یارانه‌ها، معافیت‌های مالیاتی و دستورات نظارتی که خودروسازان و مصرف‌کنندگان را به استقبال از سوخت‌های جایگزین تشویق می‌کند، می‌تواند حرکت به سمت یک اکوسیستم حمل‌ونقل پایدارتر را تسریع کند. علاوه بر این، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های CNG، کمپین‌های آگاهی عمومی، و ابتکارات مشترک با ذی‌نفعان صنعت می‌تواند منجر به پذیرش فناوری دوگانه‌سوز شود و پیشرفت به سمت تعادل بنزین را تسریع کند.

کارشناس انرژی در پایان صحبت‌های خود اظهار کرد: افزایش سهم سوخت جایگزین، به‌ویژه CNG و ارتقای خودروهای دوگانه‌سوز مسیری حیاتی و راه‌حلی کوتاه‌مدت برای حل بخشی از ناترازی بنزین در ایران در کوتاه‌مدت است. ایران با استفاده از ظرفیت اضافی CNG کشور، تشویق به تولید و پذیرش خودروهای دوگانه‌سوز و حداکثر استفاده از زیرساخت‌های موجود، می‌تواند وابستگی خود به بنزین وارداتی را به میزان قابل‌توجهی کاهش و پایداری انرژی را افزایش دهد. از طریق تلاش‌های هماهنگ خودروسازان، سیاست‌گذاران و ذی‌نفعان، ‌گذار به سمت فناوری دوگانه‌سوز راه‌حلی کوتاه‌مدت، اما قطعی برای کاهش چالش‌های اقتصادی و زیست‌محیطی مرتبط با ناترازی بنزین ارائه کرده و راه را برای بخش حمل‌ونقل انعطاف‌پذیرتر و آگاه‌تر از محیط‌زیست در ایران هموار می‌کند.

صرفا خودروهای دوگانه‌سوز تردد کنند

سیدعلی مرتضوی، کارشناس حوزه سیاست‌گذاری اقتصادی با اشاره به بحران ناترازی بنزین در ایران در سال ۱۴۰۳ به صمت گفت: بحران ناترازی بنزین در ایران چالش اقتصادی و زیست‌محیطی مهمی را به همراه دارد. کشور با واردات قابل‌توجهی بنزین مواجه است که می‌تواند سالانه میلیاردها دلار برسد. خودروسازان ایرانی با تاکید بر تولید خودروهای دوگانه‌سوز و‌ گذار به سمت سوخت‌های جایگزین مانند گاز طبیعی فشرده (CNG)، می‌توانند نقش مهمی در رفع ناترازی بنزین و کاهش اتکا به بنزین وارداتی داشته باشند. این تغییر نه‌تنها به‌صرفه جویی در منابع ارزی کمک می‌کند، بلکه به افزایش پایداری انرژی و کاهش آلودگی هوا نیز کمک می‌کند.

وی ادامه داد: مصرف صنعت حمل‌ونقل کشور معادل یک‌چهارم از مصرف کل بنزین است و با تمرکز بر دوگانه‌سوز کردن خودروهای فعال در صنعت حمل‌ونقل و تسریع در انجام این امر می‌توانیم به صورت خودکار ناترازی بنزین را به صفر برسانیم و در ایامی از سال حتی صادرات بنزین نیز داشته باشیم به این شرط که خودروهای دوگانه‌سوز و با سوخت جایگزین بنزین، تنها خودروهای فعال در صنعت حمل‌ونقل شهرهای بزرگ کشور شوند.

این کارشناس حوزه سیاست‌گذاری اقتصادی با اشاره به اهمیت سوخت جایگزین گفت: استفاده از خودروهای دوگانه‌سوز و سوخت‌های جایگزین، راهبردی محوری در حل بحران ناترازی بنزین در ایران است. با واردات بالقوه بنزین به میلیاردها دلار در سال بعد، نیاز به راه‌حل‌های تحول‌آفرین مشهود است. ایران با تمرکز بر واردات خودروهای غیر بنزینی مانند خودروهای برقی و توسعه مصرف سوخت جایگزین، به‌ویژه CNG، می‌تواند مصرف بنزین خود را به میزان قابل‌توجهی کاهش داده و نیاز به واردات پرهزینه را از بین ببرد و در نتیجه خودکفایی انرژی را افزایش داده و فشارهای اقتصادی را کاهش دهد. مرتضوی با اشاره به اینکه برای حل کوتاه‌مدت ناترازی بنزین باید روی خودروهای دوگانه‌سوز با CNG تمرکز کنیم؛ اظهار کرد: اولویت‌بندی خودروهای دوگانه‌سوز با سوخت CNG راه‌حلی عملی و کارآمد برای بحران ناترازی بنزین در ایران ارائه می‌کند. خودروسازان با اجبار دوگانه‌سوز شدن تمام وسایل نقلیه در صنعت حمل‌ونقل و تشویق به استفاده از CNG به‌عنوان منبع سوخت اولیه، می‌توانند مصرف بنزین را به میزان قابل‌توجهی کاهش و بهره‌وری انرژی را ارتقا دهند. با بهره‌گیری از زیرساخت‌های موجود با ظرفیت ۲۰ میلیون مترمکعب سوخت CNG، خودروسازان می‌توانند خودروهای دوگانه‌سوز تولید کنند که مطابق با خواسته‌های مصرف‌کنندگان و اهداف زیست‌محیطی باشد. یارانه‌ها و مشوق‌ها برای پذیرش خودروهای دوگانه‌سوز، به‌ویژه در مراکز حمل‌ونقل شهری مانند تهران، می‌تواند منجر به پذیرش گسترده خودروهای با سوخت CNG کاهش قابل‌توجه واردات بنزین شود. همچنین انتقال به خودروهای دوگانه‌سوز و ترویج استفاده از CNG طیفی از مزایای اقتصادی و زیست‌محیطی را برای ایران به همراه دارد. با کاهش واردات بنزین و به‌طور بالقوه حتی صادرات بنزین مازاد، کشور نه‌تنها می‌تواند ذخایر ارزی قابل‌توجهی را ذخیره کند، بلکه می‌تواند درآمد بیشتری از صادرات بنزین ایجاد کند. علاوه بر این، کاهش مصرف بنزین منجر به کاهش آلودگی هوا و انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌شود که به بهبود کیفیت هوا و سلامت عمومی کمک می‌کند.

مرتضوی در پایان اظهار کرد: تولید خودروهای دوگانه‌سوز توسط خودروسازان ایرانی، راه‌حلی اساسی برای رفع بحران ناترازی بنزین در کشور است. ایران با اولویت‌بندی توسعه خودروهای سوخت‌رسانی شده با سوخت CNG و ترویج پذیرش سوخت‌های جایگزین مانند خودروهای برقی، می‌تواند مصرف بنزین خود را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهد، به خودکفایی برسد و پایداری زیست‌محیطی را افزایش دهد. با حمایت دولت، ابتکارات صنعتی و مشارکت مصرف‌کنندگان، ایران این فرصت را دارد که بخش حمل‌ونقل خود را متحول کند، بار اقتصادی مرتبط با واردات بنزین را کاهش دهد و راه را برای آینده‌ای پاک‌تر و کارآمدتر ازنظر انرژی هموار کند. ایران با استقبال از خودروهای دوگانه‌سوز و فناوری‌های سوخت جایگزین، نه‌تنها می‌تواند ناترازی بنزین خود را برطرف کند، بلکه می‌تواند به‌عنوان یک رهبر جهانی در راه‌حل‌های حمل‌ونقل پایدار ظاهر شود.

سخن پایانی

به‌طورکلی، افزایش سهم سوخت‌های جایگزین مانند CNG و LPG یک رویکرد عملی و موثر برای حل مشکل ناترازی بنزین در کوتاه‌مدت است. ایران با ترویج استفاده از خودروهای دوگانه‌سوز، بهبود کیفیت خودروهای تولیدی و ایجاد انگیزه برای پذیرش سوخت‌های جایگزین، می‌تواند وابستگی خود به بنزین وارداتی را کاهش دهد، امنیت انرژی را افزایش داده و بخش حمل‌ونقل پایدارتری برای آینده ایجاد کند.