اغلب کشورهای اروپایی همین روز را به‌عنوان روز پرستار جشن می‌گیرند و برخی دیگر از جمله کشورهای آسیایی روزهای دیگری را در روزشمار تقویم به قدردانی از پرستاران اختصاص داده‌اند. در ایران نیز ۲۸آبان به مناسبت ولادت حضرت زینب(س) به نام روز پرستار نامگذاری شده است. اهمیت نقش این شغل در سلامت جامعه بر کسی پوشیده نیست و برهمین اساس، بر تامین رفاه شغلی فعالان این حوزه تاکید می‌شود. بااین‌همه جامعه پرستاری ایران با مشکلاتی مواجه است و صمت به بهانه روز جهانی پرستار به بررسی بخشی از این مشکلات پرداخته است.

گلایه از اجرای قانون تعرفه‌گذاری

دبیر کل خانه پرستار، مشکلات اجرای نادرست قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری را ناشی از عملکرد و طراحی سازمان نظام پرستاری دانست و گفت: طرحی که هم‌اکنون به‌عنوان روش اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری در کشور اجرا می‌شود، دستپخت سازمان نظام پرستاری است. در این طرح تعدادی بسته خدمتی به‌عنوان معیار پرداخت کارانه پرستاران تعیین شده اما در عمل کارانه پرستاران بر اساس تعداد بیمار بستری روی تخت بیمارستان تعیین می‌شود.

محمد شریفی مقدم در گفت‌وگو با ساعت سلامت افزود: سازمان نظام پرستاری بارها از روش اجرای قانون تعرفه‌گذاری به‌عنوان دستاورد یاد کرده است اما حالا که کار به اعتراض و نارضایتی رسیده است، توپ را به زمین وزارت بهداشت می‌اندازد و خودش را کنار می‌کشد.

وی با تاکید بر ضرورت بازگشت تعرفه‌گذاری به روال قبل گفت: معاون پرستاری وزارت بهداشت وعده افزایش ۳۵ درصدی تعرفه‌های پرستاری را می‌دهد اما واقعیت این است که با افزایش رقم تعرفه‌ها در سال ۱۴۰۲ تعرفه خدمات گروه پرستاری برای یک بیمار بستری در شبانه روز از ۹۰ هزار تومان به ۱۲۰ هزار تومان افزایش پیدا می‌کند که رقم ناچیزی است.

شریفی مقدم گفت: کارانه ۱۲۰ هزار تومانی به ازای مراقبت از هر بیمار بستری در شبانه روز برای کل گروه پرستاری شامل پرستار شیفت صبح، ‌عصر، شب، کمک پرستار، سوپروایزر و مترون بیمارستان است، بنابراین رقمی که در عمل به یک پرستار بابت کارانه خدمات پرداخت می‌شود، مبلغ اندکی است.

دبیر کل خانه پرستار افزود: کل بودجه قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری حدود ۶ هزار میلیارد تومان است که باید بین ۲۵۰ هزار نفر گروه پرستاری در کشور برای ۱۲ ماه هزینه شود، به این ترتیب به طور متوسط سهم هر پرستار حدود ۱.۵ میلیون تومان در ماه می‌شود.

فاصله معنادار با استانداردهای جهانی

شریفی مقدم با اشاره به اینکه طبق استانداردهای جهانی سرانه پرستاری ۶ پرستار به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت است گفت: گرجستان، آذربایجان و برخی دیگر از کشورهای همسایه که از حیث پزشکی شرایطی به مراتب عقب‌تر از کشور ما دارند، توانسته‌اند به این میزان سرانه دست پیدا
کنند. حتی ژاپن در مقابل هر هزار نفر از جمعیت خود، ۹ پرستار را به‌کار گرفته یا کشوری با جمعیت بیش از یک میلیاردی چین سرانه ۷ تا ۸ نفری پرستار را رعایت می‌کند. این درحالی است که ما حتی نتوانسته‌ایم به کف استاندارد که ۳ پرستار برای هر ۱۰۰۰ نفر است، هم‌دست یابیم.

دبیرکل خانه پرستاری با بیان اینکه ضریب کشور ما در سال ۲۰۱۷، ۱.۶ نفر پرستار بوده ادامه داد: نه‌تنها طی سال‌های ۹۵، ۹۶، ۹۷ و ۹۸ آن‌طور که باید استخدام نیروی پرستار را نداشته‌ایم، بلکه با خروج اجتناب‌ناپذیر نیرو و مهاجرت پرستاران نیز روبه‌رو بودیم.

لزوم رعایت قوانین مشاغل سخت و زیان‌آور

محمود عمیدی، عضو شورای مرکزی خانه پرستار نیز با گلایه از اجرا نشدن قوانین مشاغل سخت و زیان‌آور در سیستم بهداشت و درمان گفت: هرگز مزایای این قانون برای پرستاران اجرایی نشده و از طرف دیگر با وجود نیاز شدید به خدمات جامعه پرستاری هر روز فشار بر این قشر بیشتر شده است.

عمیدی در گفت‌وگو با ایلنا افزود: دو نمونه از مزایای مشاغل سخت، بازنشستگی با ۲۰ سال سابقه و نیز ۲ ماه مرخصی در سال است که اجرا نشده و نمی‌شود. حتی در این قانون‌گریزی، دستگاه‌های مختلف با هم مسابقه گذاشته و گاهی هم از هم الگوبرداری می‌کنند.

این عضو شورای مرکزی خانه پرستار با اشاره به قانون ۲ ماه مرخصی سالانه پرستاران مراکز سوختگی و روان‌پزشکی گفت: این موضوع در قانون ارتقای بهره‌وری طرح شده و از اوایل سال ۸۸ نیز مقرر شد همه مشمولان یعنی پرستاران، اتاق عملی‌ها، هوشبری‌ها، بهیاران، فوریت‌ها و.... در تمام بخش‌های بالینی قادر به استفاده از این قانون هستند.

وی افزود: کارکنان بالینی بیمارستان‌های روانی و سوختگی و مشمولان موضوع ماده (۱۶) قانون و سازمان نظام پرستاری شاغل در بخش‌های دولتی و غیردولتی از شمول ماده (۷۵) قانون کار مستثنا می‌شوند. دولت می‌تواند مشاغل مزبور را جزء مشاغل سخت و زیان‌آور محسوب و از مزایای مواد (۶۷) و (۶۸) قانون مدیریت خدمات کشوری برخوردار نموده و علاوه بر مرخصی استحقاقی سالانه حداکثر تا یک ماه مرخصی کار در محیط‌های غیرمتعارف به آنان اعطا کند. این موضوع خیلی واضح است و نیازی به توضیح نیست و باید مسئولان مربوطه با احترام به قوانین این موارد را اجرا کنند.

سخن پایانی

حوزه درمان از بخش‌های حساس و مهم در تامین سلامت جامعه است که از زنجیره‌ای از خدمات تشکیل شده و پرستاران در این زنجیره اهمیت و جایگاه ویژه‌ای دارند.امروزه تشکیلات پرستاری در حوزه درمان همه جوامع شاخ و برگ زیادی یافته و به مدد این قشر کیفیت اقدامات پزشکی و روند درمانی بیماران در مسیر درمان سپری می‌شود.

به دلیل نقش کلیدی پرستاران در زنجیره درمانی، واکاوی مسائل آنان از ضرورت‌هایی است که باید مورد توجه مسئولان قرار گیرد. اجرایی نشدن قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاران، سختی کار و آسیب‌های روانی و جسمی پرستاران، ضعف امنیت شغلی، کمبود پرسنل پرستاری، ناکافی بودن حقوق و مزایا، دیده نشدن برخی تکالیف جاری در پرداخت‌ها و نواقص طرح اعتبار سنجی بیمارستانی از جمله مشکلات و دغدغه‌های پرستاران است که هر سال به بهانه‌ای بازگو می‌شود و باز روال پیشین ادامه دارد.