نگاهی به اخبار صنعت فولاد نشان می‌دهد این روزها تامین گاز، چالش جدی فولادی‌ها برای زمستان پیش‌رو است که می‌تواند برنامه‌های تولیدی را تحت‌تاثیر قرار دهد. مشابه این اتفاق در ماه‌های ابتدایی سال نیز در زمینه برق مشاهده می‌شد و فولادی‌ها با برگزاری کنفرانس‌ها و همایش‌های مختلف تلاش می‌کردند تا دولت را نسبت به زیانی که می‌توانست صنعت را گرفتار کند، آگاه کنند.

به‌گزارش صمت، آمارها نشان می‌داد سال گذشته صنعت فولاد در پی قطع برق در سال ۱۴۰۰ با زیان ۶ میلیارد دلاری مواجه شده بود که  بی‌توجهی به این موضوع می‌توانست این زیان را برای امسال چندین برابر کند، اما به هر حال از همان سال گذشته، تولیدکنندگان فولاد به تکاپو افتاده و برای سرمایه‌گذاری در صنعت برق و نیروگاه‌ها اعلام آمادگی کردند تا بتوانند نیاز خودشان را تامین کنند.

چالش گاز و برق

اما مشکل همان‌طور که اشاره شد، تنها به موضوع برق ختم نمی‌شد، گاز کمی زودتر از برق توانسته بود، گریبان فولادی‌ها را بگیرد و آنها را در روزهای سرد زمستان با چالش همراه کند.

هرچند امسال تلاش فولادی‌ها باعث شد تا کمبود برق در تابستان آسیب کمتری به تولید وارد کند، اما حالا هشدارها برای کمبود گاز در روزهای سرد زمستان افزایش پیدا کرده و تامین گاز به نقل محافل فولادی‌ها تبدیل شده است. تفاوت این موضوع در این است که ورود فولادی‌ها برای سرمایه‌گذاری در توسعه میادین گازی چندان کار آسانی نیست و  انتظار نمی‌رود این موضوع به‌سرعت ورود آنها به حوزه برق، اجرایی شود.

راهکار کوتاه‌مدت

اما شاید راهکارهای کوتاه‌مدت بتوانند به کمک تولید کشور آمده و اثر این موضوع بر میزان صادرات را کاهش دهند. آن‌طور که آمارها نشان می‌دهد در ۶ ماه نخست سال، تصمیم‌گیری‌ها از سوی وزارت صمت توانست میزان صادرات را به‌اندازه ۱۵ درصد کاهش دهد که اگر شرایط در بحث تامین گاز فراهم بود، امید به جبران آن در ماه‌های باقیمانده چندان دور از تصور نبود، اما باتوجه به کمبود در بحث گاز می‌توان نسبت به شرایط بازار داخلی هم نگران بود.

کاهش تولید در صنعت فولاد، مستقیم درآمدزایی مجموعه‌ها را نشانه می‌گیرد که بر میزان اشتغالزایی نیز بی‌تاثیر نخواهد بود، در واقع بی‌توجهی دولت به نیاز صنعت می‌تواند کاهش ارزآوری، تولید و در نهایت افزایش بیکاری را به‌همراه داشته باشد.

مشکل تولید گاز

اما مشکل در بحث تولید گاز چیست؟ علت افت تولید مشخص است و دلیل فنی دارد. کاهش فشار گاز طبیعی در عسلویه، باعث کاهش برداشت از این مخزن مشترک شده و دولت در احداث ایستگاه‌های کمپرسور سرچاه مشابه کشور قطر تاخیر دارد. در کنار این موضوع، حفاری‌های جدیدی باید انجام و خطوط انتقال جدیدی به ساحل احداث شود و سرمایه‌گذاری جدید نیز در گاز ترش الزامی است که ۸۰ میلیارد دلار طبق تخمین وزارت نفت، نیاز به سرمایه‌گذاری دارد. به هر میزان که این تاخیر بیشتر شود، شرایط تامین گاز برای سال‌های پیش‌رو دشوارتر خواهد شد.

مشکلات خطوط انتقال گاز

توزیع باتوجه به مسیر طولانی خطوط انتقال گاز جنوب ـ شمال کشور و برداشت از آن طی مسیر، در دوران افزایش مصرف گاز کشور، ظرفیت تامین این خطوط به نقاط شمالی دچار بحران شده و گاز کافی به استان‌های خراسان‌شمالی، خراسان‌رضوی و آذربایجان نمی‌رسد، در نتیجه دیسپاچینگ وزارت نفت اقدام به محدود کردن تقاضا در این استان‌ها از طریق قطع بخشی از گاز صنایع انرژی‌بر می‌کند. این روند چند سالی است که تکرار می‌شود و راهکار آن، سرمایه‌گذاری و تقویت ایجاد خطوط جدید انتقال گازطبیعی در کشور است. با تشدید مصرف گاز طبیعی کشور، باتوجه به کاهش فشار خط لوله گاز، محدودیت‌ها به مرور زمان به استان‌های مرکزی کشور نیز طبق سال قبل سرایت خواهد کرد.

فرهنگ‌سازی برای الگوی مصرف

با این حال، فولادی‌ها تلاش می‌کنند تا با ارائه راهکارهایی، دولت را در این مسیر با خود همراه کرده و میزان اثرات مشکلات تامین انرژی را کاهش دهند. یکی از موضوعاتی که می‌تواند برای حل این چالش موثر باشد، بحث فرهنگ‌سازی برای الگوی مصرف در بخش خانگی است؛ موضوعی که شاید در کشورهای اروپایی به‌خوبی قابل‌رویت است. فولادی‌ها پیشنهاد می‌دهند دولت با اصلاح نرخ‌ها، الگوی مصرف گاز را اصلاح کند، اما همان‌طور که اشاره شد، این موضوع نیازمند فرهنگ‌سازی است که باید برای آن هزینه صرف شود. احسان دشتیانه، فعال صنعت فولاد درباره این موضوع بیان کرده، هرچند اصلاح خطوط توزیع برق و گاز و سرمایه‌گذاری و توسعه در افزایش تولید آنها راهکار مهمی برای حل مسئله انرژی در کشور است، اما مهم‌تر از آن، اصلاح الگوی مصرف است که آن هم جز با اصلاح قیمت‌ها به‌ویژه در بخش خانگی اتفاق نمی‌افتد.

این موضوع در سال گذشته هم بارها از سوی فولادی‌ها مطرح و به آن تاکید شد، اما حالا که برخی منابع از آغاز اعمال محدودیت‌ها خبر می‌دهند، نشان می‌دهد، دولت آن‌طور که باید، به نظرات ارائه‌شده، توجه نکرده است.

برخی منابع اعلام کرده‌اند که براساس اطلاعاتی که از منابع آگاه به‌دست‌آمده، که از روزهای گذشته، واحدهای احیا مستقیم تولیدکننده آهن‌اسفنجی با محدودیت مصرف گاز مواجه شده‌اند و از بیشتر این واحدها خواسته شده که تولید خود را به ۴۰ درصد ظرفیت محدود کنند.

سخن پایانی

آغاز این محدودیت با کاهش تولید همراه بوده و باوجود سختی کار برای فولادی‌ها، واحدهای تولیدی در تلاش‌ هستند تا میزان تولید را افزایش دهند و این را می‌توان در رکوردزنی‌های پی در پی آنها و تدوین برنامه‌های توسعه‌ای مشاهده کرد. ادامه این روند در ماه‌های پیش‌رو، فرصت جبران افزایش صادرات را هم از فولادی‌ها خواهد گرفت و این احتمال وجود دارد که میزان تولید شاید به اندازه سال گذشته و میزان صادرات با کاهش همراه شود.

عدم‌توسعه متوازن در بخش انرژی که حالا دودش به چشم فولادی‌ها رفته، توان یک صنعت را در بخش تولید و رقابت در بازارهای صادراتی کاهش داده و در نهایت با کاهش سوددهی، سرمایه سهامداران را نشانه گرفته است. امروز بیش از هر زمان دیگری ضرورت دارد، وزارت صنعت، معدن و تجارت در بحث تامین گاز، حمایت‌های لازم از فولادی‌ها را داشته باشد، در غیر این صورت، کاهش صادرات که در ۶ ماه نخست سال شاهد بودیم، می‌تواند برای ۶ ماه دوم سال هم ثبت شود.