این سال‌ها اقتصاد ایران روزهای سختی را پشت سر می‌گذراند. بحران پشت بحران، تداوم تولید، صنعت و ادامه حیات کسب‌وکارهای مختلف را تحت‌تاثیر منفی قرار می‌دهد.  چالش‌های یادشده در شرایطی زندگی ما را متأثر ساخته‌اند که رئیسی در انتخابات ریاست جمهوری وعده گره نزدن معیشت مردم به برجام را داد. در ادامه وزرای دولت سیزدهم نیز از دلارزدایی و کاهش وابستگی دولت به دلار، سخن گفتند. وعده‌های یادشده در طول نزدیک به سال گذشته نه‌تنها محقق نشده است، بلکه اکنون دلار در بازار آزاد در محدوده قیمتی نزدیک به 65 هزارتومانی معامله می‌شود. متاسفانه اقتصاد ما از هیچ الگویی تبعیت نمی‌کند. در چنین شرایطی عملا پیش‌بینی اقتصاد ممکن نیست. بااین‌وجود دورنمای نرخ دلار رو به رشد است و در چنین فضایی نمی‌توان برای تولید برنامه‌ریزی کرد. به‌این‌ترتیب آینده عملکرد صنایع تحت‌تاثیر شرایط اقتصادی موجود قرار خواهد گرفت.

عدم ثبات را جدی بگیرید

غلامرضا خلیقی، فعال صنعت فولاد در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: ثبات یکی از فاکتورهای مهم برای تداوم فعالیت‌های صنعتی، اقتصادی و تولیدی است. ثبات در بخش‌های مختلفی ازجمله در سیاست‌گذاری، قانون‌گذاری و.... معنی می‌یابد. بااین‌وجود یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که عملاً روند فعالیت صنایع یا کسب‌وکارهای مختلف را در ایران تهدید می‌کند، نبود ثبات در شرایط اقتصادی است. این فعال صنعت فولاد گفت: نوسانات دائم ارزی یکی از مصادیق اصلی نبود ثبات اقتصادی در کشور است که عملاً امکان برنامه‌ریزی را از مردم، صنعتگران، فعالان اقتصادی و... سلب می‌کند. البته میزان اثرگذاری این چالش برای صنایع مختلف متفاوت است. شرکت‌های بزرگ ناچارند حتی باوجود نوسانات ارزی، تولید خود را ادامه دهند. نبود دورنمای روشن از بهای خرید مواد اولیه یا نرخ فروش محصول نهایی، نمی‌تواند به توقف تولید در این واحدها منتج شود. چراکه افت یا توقف تولید به‌منزله بیکار ماندن چند صد کارگر است که عملاً نشدنی است.

وی افزود: اما همین نوسانات ارزی بهای خرید مواد اولیه یا سایر تجهیزات موردنیاز تولید را افزایش می‌دهد. در همین حال تدارک خرید این محصولات نیز با چالش روبه‌رو می‌شود. بنابراین روند تولید و فعالیت صنایع بزرگ نیز از این شرایط متأثر می‌شود. با کاهش ارزش پول ملی، تأمین نقدینگی صنایع برای خرید مواد اولیه یا سایر تجهیزات موردنیاز تولید، هرروز بیش از قبل دشوار می‌شود.

در ادامه نبود دورنمای روشن از قیمت‌ها در سال آتی، عملاً امکان برنامه‌ریزی برای تولید یا سودآوری صنایع را غیرممکن می‌کند. هر پیش‌بینی از سودآوری می‌تواند تحت تأثیر نوسانات اقتصادی قرار گیرد و لطماتی را به تولید تحمیل کند.نوسانات ارزی به‌منزله نبود دورنمایی شفاف از انتظارات تورمی در اقتصاد هست. در چنین بستری این نگرانی وجود که روند رو به رشد قیمت‌ها ادامه‌دار باشد. بنابراین امکان برنامه‌ریزی برای آینده وجود ندارد. در چنین شرایطی صنایع با تکیه‌بر روزمرگی فعالیت می‌کنند.

خلیقی گفت: نبود ثبات در حوزه‌های دیگری به‌ویژه در فرآیند مقررات‌گذاری نیز به چشم می‌خورد. هر روز بخشنامه جدیدی صادر می‌شود و روند فعالیت صنایع را تحت تأثیر قرار می‌دهد. گویا سیاست‌گذاران به اهمیت وجود ثبات و آینده‌نگری در تدوین سیاست‌های تولیدی واقف نیستند. بر همین اساس نیز هرروز مانعی تازه در مسیر فعالیت صنعتگران می‌تراشند.

وی گفت: البته این پایان مشکلات صنایع نیست چراکه محدودیت در تأمین انرژی واحدهای تولیدی به‌ویژه در زنجیره فولاد نیز بر بار مشکلات این واحدها افزوده است. در چنین موقعیتی صنایع نمی‌دانند برای چه مدت‌زمانی با محدودیت انرژی روبه‌رو هستند و عملاً روند فعالیت آنها تحت تأثیر منفی قرار خواهد گرفت.

تداوم تولید در صنایع به‌منزله اثرگذاری بر تولید ناخالص داخلی، ارزش‌افزایی، سودآوری، ارزآوری، اشتغالزایی، محرومیت‌زدایی و... است. درنتیجه مسئولان نباید با نگاه کوتاه‌مدت و با هدف گذران روزمرگی، تداوم فعالیت صنایع را با چنین چالش‌های عمیقی روبه‌رو کنند.

سخن پایانی

روند رو به رشد نرخ دلار در سال‌های اخیر به چالشی جدی برای فعالان بخش صنعت و تولید بدل شده است. صنعتگران نسبت به رشد مداوم هزینه‌های تولید خود گلایه‌مند هستند. درواقع بخش بزرگی از هزینه‌های تولید عملا از قیمت دلار، تاثیر می‌گیرد یا به‌بیان‌دیگر نرخ دلار محرک تورم در اقتصاد ما است. اما در موارد متعددی تولیدکنندگان نمی‌توانند نرخ فروش محصولات خود را با قیمت ارز در بازار آزاد تطبیق دهند. این چالش به‌ویژه برای تولیدکنندگان محصولات نهایی، جدی‌تر است چراکه در موارد متعددی بازار کشش این رشد قیمتی را ندارد. علاوه‌براین باید به نبود ثبات در شرایط تولید و فروش صنایع اشاره کرد و از آن به‌عنوان دیگر چالش پیش روی تولید و تولیدکنندگان، نام برد. درواقع در شرایطی که قیمت دلار چنین شتابی به خود می‌گیرد و عملا دورنمای قیمتی آن نیز مشخص نیست، نمی‌توان به شرایط تولید امید داشت و برای آن برنامه‌ریزی کرد. همین بی‌ثباتی نیز بزرگ‌ترین آفت بخش تولید است و عملکرد بسیاری از صنعتگران را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ضمن آنکه تمام برنامه‌ریزی صنعتگران برای حضور در بازار جهانی، متاثر می‌شود. توجه به‌این نکته ضروری به نظر می‌رسد که فعالان صنعتی موظف به بازگشت ارز حاصل از صادرات خود با احتساب نرخ دلار رسمی هستند. نرخ دلار رسمی نیز به‌مراتب پایین‌تر از قیمت ارز در بازار آزاد است. در چنین فضایی لطمات جدی به تولید و در ادامه صادرات تحمیل خواهد شد. ناگفته نماند که اقتصاد کشور قربانی اصلی این شرایط است و نمی‌توان نسبت به آینده آن، بی‌تفاوت بود.