با پیشی گرفتن میزان مصرف بنزین و گازوئیل از تولید در سال ۱۴۰۲، بحث درباره برآورد میزان قاچاق این دو سوخت از کشور و راهکارهای قاچاقچیان در فضای رسانه‌ای کشور داغ شده و طبیعی است که اختلاف نرخ بنزین و گازوئیل در داخل و خارج از کشور، انگیزه برای قاچاق سوخت را افزایش می‌دهد، درحال‌حاضر میانگین نرخ داخلی بنزین و گازوئیل لیتری ۲هزار و ۳۰۰ تومان است درحالی که ارقام صادراتی این فرآورده‌ها بین ۲۰ تا ۴۰ هزار تومان در بازار کشورهای همسایه به فروش می‌رسد. طبق برآورد نهادهای تخصصی به نظر می‌رسد مجموع قاچاق بنزین و گازوئیل از کشور حدود روزانه ۱۵ میلیون لیتر باشد که معادل سالانه ۴ میلیارد دلار خسارت است.

شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی به عنوان تخصصی‌ترین شرکت دولت در حوزه تولید و توزیع سوخت، منبع موثقی برای برآورد میزان قاچاق سوخت از کشور است؛ جلیل سالاری مدیرعامل این شرکت با اشاره به ایجاد انگیزه برای قاچاق سوخت به فارس گفت: نرخ گازوئیل در داخل کشور ۳۰۰ و ۶۰۰ تومان است و این در حالی است که این سوخت در کشورهای همسایه تا ۴۰ هزار تومان قیمت‌گذاری می‌شود. این اختلاف نرخ انگیزه برای قاچاق ایجاد کرده و آن را از نظر اقتصادی جذاب می‌کند.

وی اظهارکرد: درحال‌حاضر روزانه ۸۴ میلیون لیتر گازوئیل در حوزه حمل‌ونقل مصرف می‌شود، در مجموع مصرف گازوئیل در کشور بر اساس پیش‌بینی‌ها نباید بیشتر از ۷۵ میلیون لیتر در روز باشد و از همین رو اختلاف حدود ۱۰ میلیون لیتری مصرف واقعی گازوئیل و توزیع آن در کشور وجود دارد.

قاچاق گازوئیل از نیروگاه‌ها

درحال‌حاضر پدیده قاچاق سوخت از نیروگاه‌ها نیز به امر مرسومی تبدیل شده است؛ مالک شریعتی سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس نیز در مصاحبه‌ای با اشاره به قاچاق سوخت از نیروگاه‌ها گفت: بخش اصلی و عمده قاچاق گازوئیل کشور مربوط به نیروگاه‌ها و به میزان ۱.۵ میلیارد لیتر در سال است. نهادهای نظارتی از مجلس تقاضا کرده‌اند فکری به حال حجم بالای تخلفات نیروگاه‌ها در قاچاق سوخت انجام دهد. برخی تانکرهای وارد شده به نیروگاه با فاکتورسازی سوخت مایع را تخلیه نمی‌کنند تا با چندین برابر نرخ به خارج قاچاق کنند.

قاچاق روزانه ۵ میلیون لیتر بنزین

اما قاچاق سوخت تنها به گازوئیل ختم نمی‌شود و در حوزه بنزین نیز با وجود سامانه هوشمند سوخت این اتفاق رخ می‌دهد؛ جلیل سالاری در این باره توضیح می‌دهد: بخشی از مصرف بنزین در حوزه قاچاق اتفاق می‌افتد که لازم است برای جلوگیری از آن اقدام‌هایی انجام شود. مقدار قاچاق بنزین کشور روزانه ۵ میلیون لیتر برآورد می‌شود. بخشی از این قاچاق از طریق مهاجرت کارت‌های هوشمند سوخت انجام می‌شود که با طرح‌های مختلف اجرایی تلاش می‌کنیم آن را رصد و از وقوع آن جلوگیری کنیم.

شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در گزارشی عنوان کرده است: درحال‌حاضر حدود ۱۹ میلیون خودرو و کارت سوخت در کشور وجود دارد که بخش اعظم سهمیه آزاد آنها هرگز استفاده نمی‌شود ولی متاسفانه شاهد آن هستیم که کارت‌های سوخت به تعداد بالا به سمت استان‌های مرزی منتقل می‌شود و ظرف چند روز اول ماه سهمیه آنها خالی می‌شود که مشخصا صرف قاچاق می‌شود.

افزایش کشفیات قاچاق در امسال

طبیعی است که با افزایش میزان قاچاق سوخت، کشفیات قاچاق نیز رشد قابل توجهی داشته باشد. امیر محمد پرهام فر معاون دفتر پیشگیری ستاد مبارزه با قاچاق کالا با اشاره به افزایش قاچاق سوخت در کشور گفت: در سال ۱۴۰۱ کشفیات نفتی در حوزه بنزین ۲۵۰ درصد و در حوزه گازوئیل ۶۹ درصد رشد داشته است. کشفیات بنزین قاچاق در سال ۱۴۰۰ حدود ۴۲۱ هزار لیتر بوده و در سال ۱۴۰۱ این کشفیات به حدود یک‌میلیون و۵۴ هزار لیتر رسیده است که با رشدی ۲۵۰ درصدی مواجه بوده است.

وی ادامه داد: این مطلب را باید اضافه کنم که کشفیات گازوئیل در سال ۱۴۰۰ حدود ۳۰ میلیون لیتر بوده که در سال ۱۴۰۱ تقریبا افزایشی ۶۰ درصدی داشته و به حدود ۵۰ میلیون لیتر رسیده است.

قاچاق سوخت در هرمزگان

وقتی انگیزه فراوانی برای قاچاق سوخت وجود داشته باشد، طبیعی است که بسیاری از مردم با روش‌های گوناگون اقدام به قاچاق سوخت می‌کنند.

سید مرتضی اولادعلی، معاون فرهنگی، اجتماعی مرزبانی استان هرمزگان اولادعلی در این باره گفت: روزانه نزدیک به ۱۰ میلیون لیتر سوخت از استان هرمزگان قاچاق می‌شود. برخورد قاطع مرزبانان و نیروهای انتظامی و دستگاه قضایی با پدیده قاچاق و برخورد با سرشبکه‌ها و قاچاق‌های سازمان یافته و توقیف هزاران دستگاه خودرو و صدها فروند شناور حامل سوخت، اما همچنان میلیون‌ها لیتر گازوئیل روزانه از استان هرمزگان قاچاق می‌شود. ده‌ها هزار میلیارد تومان از سرمایه‌های این مملکت که برای چرخش چرخ تولید و اقتصاد هزینه می‌شود، توسط قاچاقچیان سوخت به یغما می‌رود.

 وی همچنین یکی از عوامل افزایش آمار بیکاری در استان هرمزگان را وجود مشاغل کاذب همچون قاچاق سوخت و سودهای بادآورده دانست و گفت: وقتی یک جوان بیان می‌کند که روزانه می‌تواند ۳۰ تا ۵۰ میلیون تومان از راه قاچاق سوخت درآمد داشته باشد، قطعا از شغل‌های کارگری و ساختمانی و یا اداری با حقوق ماهیانه ۸ تا ۱۰ میلیون تومان استقبال نمی‌کند و بسیاری از آمارهای بیکاری هرمزگان با واقعیت میدانی همچون سایر استان‌های کشور همخوانی ندارد. معاون فرهنگی، اجتماعی مرزبانی استان هرمزگان افزود: کل خودروهای مینی بوس یکی از استان‌های مرکزی کشور در جاده‌های درون استانی حدود ۲۰۰ دستگاه است اما در یک روستای نوار مرزی هرمزگان بیش از ۷۰۰ دستگاه مینی‌بوس در چرخه قاچاق سوخت هستند و در برخی از منازل بیش از ۱۰ دستگاه خودرو برای فعالیت در امر قاچاق سوخت مستقر است.

بنابراین گزارش در مجموع طبق برآورد نهادهای تخصصی به نظر می‌رسد مجموع قاچاق بنزین و گازوئیل از کشور حداقل روزانه ۱۵ میلیون لیتر باشد، معادل سالانه ۴ میلیارد دلاری خسارت، اما جالب اینکه هم‌اکنون برخی از رسانه‌ها در حال تکذیب موضوع قاچاق و هدررفت سرمایه ملی کشور هستند.

۵ میلیون لیتر قاچاق روزانه

رئیس کل دادگستری هرمزگان با اشاره به از استخراج بیش از ۴ترابایت اطلاعات مربوط به تردد و سوخت‌گیری قاچاقچیان سوخت در این استان گفت: حجم قاچاق سوخت در هرمزگان، روزانه حدود ۲ تا ۵میلیون لیتر است که حدود ۵۰۰ میلیارد ریال برآورد می‌شود.

به گزارش روابط عمومی اداره‌کل دادگستری هرمزگان، مجتبی قهرمانی درباره جزییات جدید از انهدام بزرگ‌ترین باند قاچاق فرآورده‌های نفتی در جنوب کشور افزود: در نتیجه اجرای طرح کنترل و نظارت بر توزیع سوخت در استان هرمزگان از ۱۰ روز پیش تاکنون، تیم‌های پایش با حضور ۱۶ نفر از قضات به همراه ۱۶ نفر از کارمندان و کارشناسان فناوری اطلاعات در جایگاه‌های استان مستقر شده‌اند و با تشدید نظارت‌ها گریزگاه‌های قاچاقچیان برای تاراج سرمایه‌های ملی را مسدود کرده‌اند.

وی ادامه داد: در نتیجه این اقدامات، کارشناسان مرکز آمار و فناوری اطلاعات دستگاه قضایی استان هرمزگان موفق شده‌اند با استخراج بیش از ۴ ترابایت اطلاعات مربوط به تردد و سوخت‌گیری‌های غیرمجاز صدها خودرو و کامیون متعلق به بیش از ۲ هزار نفر را که در زمینه قاچاق فرآورده‌های نفتی فعالیت داشته‌اند، شناسایی کنند.

رئیس کل دادگستری هرمزگان اظهار کرد: در نتیجه تجزیه و تحلیل اطلاعات به‌دست آمده از کارت‌های سوخت، دوربین‌های نظارتی و خوانش پلاک‌ها توسط مقامات قضایی و کارشناسان فناوری اطلاعات، پرونده‌های زیادی در خصوص قاچاقچیان سوخت و سرباندهای‌شان تشکیل شده و توقیف خودروهای متخلف نیز از امروز دوم آبان‌ماه آغاز شده است.

قهرمانی خاطرنشان کرد: با بررسی این اطلاعات مشخص شد، مثلا یک خودروی متعلق به قاچاقچیان، ده‌ها بار فقط از یک جایگاه پمپ‌بنزین سوخت‌گیری کرده و بر این اساس مجازات‌های سنگینی نیز برای جایگاه داران سوخت متخلف به جرم مشارکت در قاچاق سوخت درنظر گرفته خواهد شد.

وی افزود: حجم قاچاق سوخت در استان هرمزگان، روزانه حدود ۲ تا پنج میلیون لیتر است که حدود ۵۰۰ میلیارد ریال برآورد می‌شود و یک کامیون متخلف حدود یک میلیارد ریال از این طریق، درآمد نامشروع کسب می‌کند.

رئیس کل دادگستری هرمزگان یادآورشد: یک قاچاقچی که با نیسان گازوئیل جابه‌جا می‌کند در هر سرویس بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیون ریال درآمد دارد که در هر روز فقط با ۲ سرویس قاچاق، بیش از ۵۰۰ میلیون ریال به‌دست می‌آورد که بیشتر از حقوق ماهانه مدیرعامل پالایشگاه نفت است.

قهرمانی اضافه کرد: لنج‌های متخلف نیز روزانه ۱۵ تا ۲۰ میلیارد ریال از قاچاق سوخت درآمد دارند.

سخن پایانی

گروهی از قاچاقچیان در پوشش کسب و کار و مشاغل آزاد، تاسیسات گسترده‌ای را برای تخلیه و توزیع سوخت قاچاق در یکی از محورهای مواصلاتی مرکز استان، احداث کرده بودند که با کشف این مجموعه توسط ماموران، ضمن تخریب مستحدثات غیرمجاز، این مرکز قاچاق سوخت نیز پلمب شد. همچنین چندی پیش در نتیجه اجرای طرح ضربتی دادگستری استان هرمزگان و با اشراف اطلاعاتی ضابطین، هفت نفر از سرکردگان و سرباندهای اصلی قاچاق سوخت و رابطین، عوامل و شبکه تحت امر آنها در جنوب کشور شناسایی و دستگیر شده‌اند و تحقیقات برای دستگیری دیگر همدستانشان ادامه دارد.