بنگاه‌های اقتصادی برای ایفای تعهدات خود در حوزه مسئولیت اجتماعی، ارزش‌های خویش را ابراز و اطمینان حاصل می‌کنند که این تعهدات در سراسر سازمان جاری شوند. به‌این‌ترتیب، مسئولیت‌پذیری اجتماعی برای آنان مزایای دوجانبه‌ای خواهد داشت؛ به‌طوری‌که هم سازمان از رویکرد اخلاقی‌تر و منسجم‌تری نفع می‌برد و هم جامعه نظر و برداشت بهتری از عملکرد و نقاط قوت سازمان خواهد داشت.شرکت‌های خودروسازی نیز از این قاعده مستثنا نیستند و نیاز است به مسئولیت‌های اجتماعی خود توجه ویژه‌ای داشته باشند. شرکت سایپا به‌عنوان یکی از قطب‌های تولید خودرو در کشور در زمینه مسئولیت اجتماعی اقدامات مختلفی انجام داده که در ادامه به توضیح برخی از این موارد می‌پردازیم.با توجه به نقش اساسی و مهم سهامداران در یک بنگاه اقتصادی، گروه سایپا نیز به این مهم توجه خاصی نشان داده و برآن است تا مسئولیت‌های اجتماعی خود را در قبال تمامی ذی‌نفعان در ۴ گروه، جامعه، مشتریان، دولت و سهامداران به نحو احسن ایفا کند. در این مسی سه بخش حفظ محیط‌زیست، کاهش آلایندگی و مدیریت بهینه سوخت خودروها مدنظرقرارگرفته است. برای گروه مشتریان نیز تحقق اهدافی مانند تولید محصول باکیفیت و ایمن، خدمات پس از فروش باکیفیت، نرخ مناسب و تنوع محصول مدنظر است.

حمایت بشردوستانه با نیکسا

شرکت نیکسا به‌عنوان یک سازمان غیردولتی، غیرسیاسی و غیرانتفاعی، به عنوان مسئولیت اجتماعی سایپا به ارائه خدمات داوطلبانه و قانونمند می‌پردازد و همواره برآن است تا با توانمندسازی جامعه، زمینه کاهش آسیب‌های اجتماعی را با مشارکت عامه فراهم سازد.

موسسه خیریه نیک اندیشان رمضان

گروه خودروسازی سایپا در راستای انجام مسئولیت‌های اجتماعی خود و باهدف متمرکز نمودن فعالیت‌های خیریه، در سال ۱۳۸۴ اقدام به تاسیس موسسه خیریه نیک اندیشان رمضان کرد. بخش عمده فعالیت‌های این موسسه ساخت مراکز آموزشی در مناطق محروم کشور با هماهنگی سازمان‌های ذی‌ربط است. ازجمله فعالیت‌های این موسسه می‌توان به ساخت دبستان ۵ کلاسه در روستای خرد، بخش هشتبندی شهرستان میناب از استان هرمزگان، ساخت دبستان ۴ کلاسه در روستای محروم استان خوزستان، احداث مجتمع آموزشی بخش خوزستان، احداث مدرسه قلقاتی زنجان و احداث مدرسه طلوبین سمنان اشاره کرد.

مجتمع کودکان بی‌سرپرست بم

در پی وقوع زلزله دی ۱۳۸۲ در شهرستان بم و خسارت فراوانی که به ساکنان آن دیار وارد آمد، کودکان بی‌سرپرست زیادی از آن سانحه برجای ماندند. با توجه به سیاست‌های کلی شرکت سایپا و اهداف انسانی آن شرکت، اقدامات مختلفی به عمل آمده که از آن جمله کمک به امور خیریه و احداث مجمتع نگهداری کودکان بی‌سرپرست بم با هماهنگی شرکت سپهر بم است. این پروژه با سرمایه‌ای حدود ۳۰۰۰ میلیون ریال در زمینی با زیربنای حدود ۹۰۰ متر در منطقه بم قدیم اجرا شد. مجتمع ساختمانی نگهداری کودکان بی‌سرپرست بم شامل دو ساختمان دوطبقه مجزا است که در شمال و جنوب زمین واقع است. پروژه مذکور در اواخر سال ۸۵ خاتمه یافته و به موسسه سپهر بم تحویل‌شده است.

سایر فعالیت‌های اجتماعی

ازجمله دیگر فعالیت‌های اجتماعی سایپا می‌توان به حمایت از تیم روبوکاپ دانشگاه آزاد قزوین جهت حضور در مسابقات جهانی روبوکاپ چین، حمایت از مسابقات جهانی اسنوبرد تهران، حمایت از همایش بزرگ تحقیق و توسعه صنایع و معادن، حمایت از برگزاری جشنواره فیلم فجر ۸۹، حمایت از برگزاری جشنواره فرهنگی رونا، حمایت از ۲ طرح اطلاع‌رسانی فرهنگ راهنمایی و رانندگی، حمایت از طرح همیاران پلیس، حمایت از برگزاری مسابقات آسیایی موتور کراس آسیایی، حمایت از انجمن بیماران کبدی، حمایت از برگزاری کنفرانس بین‌المللی صنایع، حمایت از برگزاری المپیاد علمی ورزشی دانشجویان، حمایت از مسابقه پلیس راهور ناجا، حمایت از انجمن کودکان بیمار سرطانی محک با برگزاری جشنواره آرزوهای آبی، حمایت از محیط‌زیست با برگزاری جشنواره پرنده‌نگری، حمایت از طرح صحیح برانیم پلیس، حمایت از نخستین جشنواره محیط‌زیست و رسانه، حمایت از برگزاری مسابقه رالی، حمایت از برگزاری هفدهمین کنفرانس بین‌المللی مکانیک و حمایت از برگزاری سفره ایتام اشاره کرد.

برنامه مدیریت سبز

گروه خودروسازی سایپا تلاش می‌کند تا به‌عنوان یک خودروساز جهانی قدم‌های مؤثری را در جهت شناسایی پیامدهای مستقیم و غیرمستقیم فعالیت‌های خود بر محیط‌زیست برداشته و به کمینه کردن آن کمک کند. چشم‌انداز این خودروسازی کاهش پیامدهای محیط‌زیستی ناشی از فعالیت‌های عملکردی و رسیدن محصولات گروه سایپا در مرحله پایان عمر خود به سطحی که به‌طور طبیعی بازیافت شده و منابع و انرژی حاصل از آن‌ها به‌طور کامل مورداستفاده مجدد قرار گیرد.این برنامه جهت‌گیری را بر مبنای الگوبرداری از برنامه‌های سبز و رویکردهای نوین محیط‌زیستی صنایع خودروسازی جهان و نیز منطبق با اسناد بالادستی و قوانین و مقررات مشخص کرده و شامل تمامی شرکت‌های زیرمجموعه گروه خودروسازی سایپا می‌شود. ازجمله اولویت‌های سایپا در این برنامه حرکت به‌سوی تحقیق، توسعه و تولید محصولات بدون آلایندگی (Zero Emission)، کارآمد کردن محصولات با سوخت‌های فسیلی، محاسبه و کمینه میزان ردپای جمعی کربن، کمینه میزان استفاده از منابع طبیعی جدید و ارتقاء مدیریت محیط‌زیستی است.

محیط‌زیست و توسعه پایدار

ارزیابی آثار محیط‌زیستی برای جلوگیری از اثر منفی پروژه بر محیط‌زیست و کاهش هزینه‌ها است. در ارزیابی اثرات محیط‌زیستی، آثار طرح (پروژه) بر محیط‌زیست پیش‌بینی می‌شود تا در جهت اصلاح و کاهش آثار منفی آن اقدام شود. در این روش، با انجام مطالعات و شناختی که کارشناسان از وضعیت موجود محیط و فرآیندهای پروژه در مراحل ساخت و بهره‌برداری به‌دست می‌آورند، اثرات فاکتورهای عملیاتی را بر فاکتورهای محیط‌زیستی در مراحل مختلف شناسایی و راه‌کارهایی را برای کاهش اثرات فوق پیشنهاد می‌شوند.

زنجیره تامین سبز

مدیریت زنجیره تأمین سبز، یکپارچه‌کننده مدیریت زنجیره تأمین با الزامات محیط‌زیستی در تمام مراحل طراحی محصول، انتخاب و تأمین مواد اولیه، تولید و ساخت، فرآیندهای توزیع و انتقال، تحویل به مشتری و بالاخره پس از مصرف، مدیریت بازیافت و مصرف مجدد به‌منظور بیشینه کردن میزان بهره‌وری مصرف انرژی و منابع همراه با بهبود عملکرد کل زنجیره تأمین است. درواقع زنجیره تأمین سبز حاصل پیوند اهداف اقتصادی با اهداف محیط‌زیستی سازمان است.

خدمات پس از فروش سبز

نمایندگی‌های خدمات پس از فروش خودروساز فرآیند کاری خود را به‌نوعی انجام می‌دهند که کمترین پیامد را نسبت به محیط‌زیست داشته باشد. ازجمله موارد رعایت شده در این زمینه می‌توان به رعایت قوانین و مقررات محیط‌زیستی و کمک به اجرای آن‌ها، کنترل و حفاظت در برابر آلاینده‌های محیط‌زیستی، افزایش بهره‌وری انرژی و مصرف بهینه منابع پایه یا کاهش مصرف منابع و اجرای کامل مدیریت پسماند اشاره کرد.

اسقاط خودرو فرسوده

خودروهای فرسوده به‌طور تخمینی سالیانه ۸ تا ۹ میلیون تن زباله در کشورهای اروپایی تولید می‌کنند. در همین راستا، اتحادیه اروپا قانونی موسوم به قانون خودروهای فرسوده یا EU ELVs (به شماره ۲۰۰۰/۵۳/EC) را جهت اجرا در کلیه کشورهای این اتحادیه تصویب کرد. بر اساس این قانون تولیدکنندگان خودرو موظف هستند که خودروی فرسوده تولید خود را از مصرف‌کننده نهایی تحویل بگیرند و مراحل بازیافت آن را مطابق ضوابط قانون انجام دهند. صرفه‌جویی‌های حاصل از مصرف سوخت، کاهش واردات قطعات یدکی، افزایش اشتغال به سبب ایجاد صنایع بازیافت، تامین آهن قراضه مصرفی صنایع فولاد و تقویت و رشد صنعت خودروسازی ازجمله منافع اقتصادی این قانون است. در کنار این مورد کاهش آلودگی و حفظ محیط‌زیست، کاهش هزینه‌های بهداشتی و درمانی، کاهش ترافیک شهری و کاهش حوادث رانندگی نیز جزو موارد اجتماعی محسوب می‌شود. سایپا به‌نوعی آغازکننده اجرای طرح ملی تعویض خودروهای فرسوده در اواخر دهه 70 بوده است.

سخن پایانی

توجه به مسئولیت اجتماعی به‌خصوص در میان خودروسازان که ازجمله شرکت‌های بزرگ محسوب می‌شوند از اهمیت بالایی برخوردار است. شرکت سایپا نیز به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین خودروسازان این موضوع را موردتوجه خود قرار داد و توانست اقدامات مفیدی در این حوزه انجام دهد. آن‌طور که مشخص است انجام این اقدامات همچنان پرقدرت توسط سایپا ادامه خواهد داشت.