اشراف به مزایای صنعتی شدن برای کشورهای درحال توسعه با جلب همراهی سیاست‌گذاران باعث تسریع روند صنعتی شدن کشورها می‌شود. واقعیت آن است که بخش صنعت محرک اصلی رشد اقتصادی، اشتغالزایی، افزایش ارزش‌‌افزوده تولیدی در کشور، رشد سطح رفاه عمومی و... شمرده می‌شود. در عین حال توسعه صنعتی یک کشور می‌تواند در زمان بحران به کمک آن بیاید، این کمک می‌تواند شامل حال بخش‌های اقتصادی و البته سایر بخش‌ها باشد.

نمونه بارزی از به کار آمدن توسعه صنعتی کشور در زمان بحران در بحبوبه شیوع پاندمی کرونا در ایران دیده شد. شیوع ویروس کرونا در دنیا ظرف بیش از یک سال ونیم اخیر اغلب کشورها را با مشکلات عدیده‌ای روبرو کرد و ایران نیز از این قاعده مستثنی نبود. در چنین شرایطی توسعه صنعت فولاد کشور بسیار به کمک آمد. کمک صنعت فولاد در زمان بحران کرونا از چند منظر قابل بررسی است. از سویی استمرار تولید در این صنعت آن هم در شرایطی که شیوع کرونا تولید را در بسیاری از بخش‌ها با چالش روبرو کرده بود باعث حمایت از تولید ناخالص داخلی، حفظ اشتغالزایی و ارزآوری در کشور شد و از طرف دیگر این صنعت توانست در این زمان به کمک بخش سلامت و درمان کشور بیاید.

ظرف ماه‌های اخیر و با اوج‌گیری موج‌های کرونا در کشور، بخش درمان در تامین مواردی از جمله تجهیزات، اکسیژن، وسایل حفاظتی و... با چالش روبرو شد. در این شرایط بسیاری از واحدهای فولادی کشور به کمک بخش درمان آمدند. نمونه بارزی از کمک فولادسازان به بخش درمان در تولید و تامین اکسیژن موردنیاز بیمارستان‌های کشور مشاهده شد.

اگرچه هدف اصلی یک بنگاه اقتصادی، استمرار تولید و افزایش سودآوری برای سهامداران به‌شمار می‌رود اما چنین دست اقداماتی همچون همکاری فولادسازان کشور با بخش درمان در زمره مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها قرار دارد و در عین حال این همکاری به وضوح بیانگر توجه این شرکت‌ها به ایفای نقش مسئولیت اجتماعی خود در جامعه است. اگرچه چنین تصمیمی جزو مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها برشمرده می‌شود اما جای تقدیر دارد چرا که بدون فشار بیرونی اجرایی شده و به خوبی بیانگر ارتقا ذهنیت مدیران واحدهای صنعتی کشور نسبت به موضوع مهم مسئولیت اجتماعی و همراهی با جامعه محلی است. البته در این میان مجموعه‌هایی نیز بوده‌اند که از این همکاری سرباز زده‌اند که چرایی آن جای بررسی دارد.

کمک فولادسازان کشور به بخش درمان در طول دوران کرونا اهمیت توسعه صنعت را در کشور بیش از گذشته مشخص کرد. البته این کمک تنها مزیت جانبی توسعه این صنعت بود؛ در عین حال توسعه صنعت فولاد ایران مزایایی از جمله رشد تولید ناخالص ملی، کاهش بیکاری، افزایش رفاه عمومی در مناطق تحت فعالیت و... را به همراه دارد.

همانگونه که عنوان شد توسعه صنعتی به رشد اشتغالزایی منجر می‌شود. مشاغل متعددی به‌شکل مستقیم و غیرمستقیم به فعالیت صنایع وابسته هستند؛ اشتغالزایی پایدار یکی از مزایای مشاغل ایجاد شده در بخش صنعت است. به‌عنوان نمونه در زمان بحران کرونا بخش زیادی از مشاغل خدماتی آسیب دیده و این موضوع بر چالش‌های حاکمیت در این مدت افزود؛ اما خوشبختانه در این زمان مشاغل وابسته به صنایع به خصوص صنعت مادری همچون فولادسازی آسیب حداقلی دید و همین موضوع به کمک دولت برای برون رفت از بحران آمد.

استمرار صادرات و ارزآوری بخش معدن و صنایع معدنی کشور در شرایط کرونا مزیت دیگر این حوزه برای کشور بود که بر کسی پوشیده نیست. این مزیت به‌خصوص در شرایط کنونی که شیوع کرونا صادرات در بسیاری از بخش‌ها را دچار چالش کرده از اهمیت بالایی برخوردار بوده و مزایای توسعه صنعتی بخش فولاد و به شکل کلی‌تر صنایع معدنی کشور را نمایان می‌کند.

با توجه به نقش واحدهای صنعتی و به خصوص فولادسازان به‌عنوان صنعتی مادر در توسعه همه‌جانبه کشور، انتظار می‌رود که سیاست‌گذاران در تصمیم‌گیری‌های خود به‌گونه‌ای عمل کنند که شاهد جلب سرمایه‌گذاران جدید به این بخش باشیم. هرچند که متاسفانه بررسی روند سیاست‌گذاری برای این بخش ظرف ماه‌های سپری شده از سال جاری به‌گونه‌ای بوده که به فرار سرمایه از این بخش منجر می‌شود؛ نمونه بارزی از سیاست‌هایی که به خروج سرمایه‌گذاران از بخش فولاد منجر می‌شود را می‌توان در کاهش دیماند برق مصرفی فولادسازان و در ادامه قطع برق آن‌ها ظرف ماه‌های اخیر مشاهده کرد.

قطع برق واحدهای فولادی کشور اثرات منفی میان مدت و بلندمدت به همراه دارد. کاهش اجباری تولید اثر منفی میان مدت این موضوع است. درواقع توقف تولید در وهله اول به کاهش عرضه در بازار داخلی و صادراتی منجر می‌شود. کاهش عرضه محصول به بازار داخل، تعادل عرضه و تقاضا را برهم زده و به رشد قیمت انواع کالاها منجر می‌شود؛ در عین حال کاهش تولید باعث می‌شود که بنگاه‌های تولیدی صادرات محور در اجرای قراردادهای صادراتی خود به چالش بربخورند که این موضوع در عین حال که به زیان این بنگاه‌ها منجر می‌شود، افت درآمد ارزی کشور را در ماه‌های آینده به دنبال دارد که این موضوع نیز پتانسیل بالایی در ایجاد چالش برای کشور ظرف ماه‌های پیش رو داشته باشد. در کنار موارد بیان شده همانگونه که سیاست‌گذای نادرست مسئولان در صنعت برق به فرار سرمایه‌گذاران بخش خصوصی از این بخش منجر شد، نوسان و قطع برق صنایع نیز خروج سرمایه‌گذاران از صنایع کشور را به دنبال دارد.

این در حالی است که انتظار می‌رود با توجه به مزایای توسعه صنعت فولاد در بخش‌های مختلف که نمونه بارز آن در زمان شیوع کرونا دیده شد، نحوه سیاست‌گذاری به‌گونه‌ای باشد که شاهد جلب سرمایه‌های جدید به این بخش باشیم.

 نویسنده: عزت الله وزیری