درختان شکسته افتاده زیادی در کف جنگل وجود دارد و به جای برداشت و جمع‌آوری، این سرمایه‌‌ها هر روز زیر باد و باران می‌پوسند یا بر اثر سیلاب خسارت‌‌های زیادی به سرمایه‌‌های مردم در گوشه و کنار استان وارد می‌شود. سیلاب‌‌ها در استان مازندران همواره به دغدغه و معضلی بزرگ تبدیل شده‌اند و نقش چوب‌‌ها و درختانی که بر اثر سیل به رودخانه‌‌ها آورده می‌شود در بروز این خسارت چشمگیر است. طبق آمارها امسال سیلاب بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان به مازندران خسارت زد و وجود درختان شکسته و افتاده جنگلی و انسداد مسیل‌ها و پل‌ها، شدت تخریب را در این استان بیشتر کرده است.  از سوی دیگر درحالی بخش زیادی از درختان افتاده و شکسته در درون جنگل در حال پوسیده شدن است که چند کیلومتر این سوتر، کارخانه‌ها و صنایع چوبی مازندران با مشکل تامین منابع اولیه و چوب روبه‌رو هستند وبه ناچار نیازهای چوبی را از دیگر استان‌ها یا از طریق واردات تامین می‌کنند. وجود خلأهای قانونی برای برداشت درختان افتاده و شکسته موجود در بستر جنگل و ممنوعت برداشت که با اجرای طرح تنفس جنگل تشدید شده است، قاچاق چوب آلات جنگلی به ویژه درختان افتاده و شکسته را در دستور کار متخلفان قرار داده است.

امید نیک‌نژاد، مدیرعامل شرکت صنایع چوب و کاغذ مازندران با بیان این که طبق برنامه‌ریزی‌‌های انجام شده ۴۰ هزار تن کاغذ تولید کرده‌ایم اما برای نیل به خودکفایی و تامین نیاز کشور به کاغذ چاپ و تحریر راه کوتاهی در پیش داریم، افزود: تا پایان امسال ۵۰ هزارتن کاغذ چاپ و تحریر تولید می‌کنیم.

وی در گفت‌وگو با خبرنگار بازار با اظهار این که ۶۰۰ میلیون دلار تجهیزات و ماشین‌آلات برای تولید کاغذ چاپ و تحریر در این کارخانه مستقر است، افزود: کاغذ چاپ و تحریر از عقبه‌های استراتژیک به شمار می‌رود.

وی تامین نیازهای چوبی و مواد اولیه را از مهم‌ترین دغدغه‌ها برشمرد و با اشاره به تامین مواد اولیه و ممنوعیت بهره‌برداری از جنگل در قالب طرح تنفس گفت: حذف مواد اولیه مورد نیاز کارخانه سبب شده تا کارخانه از مسیر تعیین شده دور شود و اکنون نتواند یک کیلوگرم چوب را از جنگل شمال برداشت کند.

وی به طلب این کارخانه از سازمان جنگل‌ها اشاره و اضافه کرد: برای رسیدن به ظرفیت اسمی ۷۰ هزار تن نیازمند رفع موانع هستیم این درحالیست که ما در حد توان خود تلاش می‌کنیم نیاز کشور را به کاغذ رفع کنیم. نیک‌نژاد، میزان تولید کارخانه را در سال قبل ۱۱۰ هزار تن ذکر کرد و گفت: از این میزان ۴۱ هزار و ۷۰۰ تن کاغذ تحریر بوده است و علاوه براین ۲۷ هزار تن و ۸۰۰ کاغذ به آموزش و پرورش برای تامین کاغذ درسی تحویل دادیم.

مدیرعامل صنایع چوب و کاغذ مازندران با اظهار این که سالانه به ۲۰۰ هزار تن چوب نیاز داریم، گفت: این در حالیست که امسال فقط ۱۵ هزار تن چوب وارد شده است و سازمان جنگل‌ها باید بدهی خود را به این واحد پرداخت کند. فراگیری پدیده سیلات در تمام فصول سال دغدغه استان‌های شمالی نظیر مازندران است و وجود درختان شکسته و افتاده و گیرکردن آن در رودخانه‌ها و ورودی مسیل‌ها و پل‌ها چالش‌ها را مضاعف کرده است.

درختان افتاده در مسیر رودخانه‌ها چالش‌زا است

مدیرکل منابع طبیعی مازندران - نوشهر خروج و جمع آوری درختان شکسته و خطرساز را از حاشیه رودخانه‌ها لازم دانست و گفت: نشانه‌گذاری این درختان در دست اقدام است.

مهرداد خزایی پول در گفت‌وگو با خبرنگار بازار با بیان اینکه پدیده سیلاب فراگیرشده و در تمام طول سال شاهد وقوع آن هستیم، افزود: افزایش شدت بارندگی و کاهش دوره آن از جمله مسائل و مشکلات به شمار می‌رود.  وی وجود درختان شکسته و افتاده در مسیر رودخانه‌ها را از جمله چالش‌ها ذکر کرد و گفت: همچنین ابنیه احداث شده روی رودخانه فاقد رعایت ضوابط فنی و کارشناسی است.

مدیرکل منابع طبیعی مازندران - نوشهر گفت: سیلاب سبب گیرکردن چوب آلات در دهنه‌های رودخانه‌ها و بروز خسارت به ابنیه مردم می‌شود از این رو ساخت شبکه‌های سرشاخه گیر ضروری است و علاوه بر این جمع آوری درختان افتاده و شکسته نیز باید در دستور کار قرار گیرد. تعیین تکلیف درختان افتاده و شکسته موجود در بستر جنگل از سال‌ها قبل مورد توجه صاحبنظران و حتی مجلس بوده است و اخیرا زمزمه‌هایی از قرار گرفتن این مصوبه در قانون برنامه توسعه هفتم شنیده می‌شود.

عباسعلی نوبخت، رئیس سازمان جنگل‌ها و آبخیزداری در گفت‌وگو با خبرنگار بازار درباره جمع‌آوری درختان شکسته و افتاده کف جنگل و تهیه مصوبه آن در برنامه هفتم توسعه افزود: هنوز این برنامه ابلاغ نشده است و درحال‌حاضر برای برداشت درختان افتاده و شکسته در اراضی جنگلی شمال کشور ممنوعیت قانونی وجود دارد.

وی گفت: زمانی که قانون برنامه توسعه هفتم ابلاغ شود طبق آن، برای تعیین تکلیف درختان شکسته درون جنگل عمل می‌شود.

وی درباره وسعت جنگل‌های کشور گفت: طبق نتیجه ارزیابی و اطلاعات دفتر مهندسی اعتقاد نداریم که جنگل‌های کشور آب می‌رود.

نوبخت سطح جنگل‌های شمال را دو میلیون و چهار هزار هکتار و وسعت جنگل‌های کشور را ۱۴ میلیون و ۳۷۵ هزار هکتار اعلام کرد.

حفظ جنگل به‌معنای عدم استفاده از فرصت‌های آن نیست

در همین رابطه فریبا بابایی در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه درختان کل گستره شمال ایران از گلستان تا آستارای گیلان جزو جنگل‌های هیرکانی است، اظهار کرد: هر درخت سن و سالی دارد که با توجه به قطر آن می‌توانیم عددش را برآورد کنیم علاوه بر این، یک قدمت تکاملی برای انواع درختان وجود دارد که قدمت تکاملی گونه‌های هیرکانی حدود ۴۰ تا ۶۰ میلیون سال برآورد می‌شود.

وی با اشاره به اینکه گستره هیرکانی در پنج استان گرگان، مازندران، گیلان، سمنان و بخش‌هایی از خراسان شمالی است، افزود: حدود ۶۰ میلیون سال پیش بود که نخستین پهن‌برگان تکامل یافتند. جنگل‌هایی از نوع پهن برگ خزان‌کننده زمانی سراسر نیمکره شمالی را پوشانده بودند، اما در عصر یخبندان این جنگل‌ها از بین رفته و محدود به مکان خاصی مثل جنگل‌های هیرکانی شدند. پس از پایان عصر یخبندان گونه‌های گیاهی از این جنگل‌ها به سایر نقاط گسترش یافتند به همین دلیل از این جنگل‌ها به عنوان مادر جنگل‌های جوان اروپا یاد می‌شود.

مدیر پایگاه میراث جهانی جنگل‌های هیرکانی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گیلان با تاکید بر اینکه حفظ جنگل به معنای عدم استفاده از فرصت‌های آن نیست، گفت: باید استفاده پایدار از منابع جنگلی و معیشت چند محصولی روستانشینان در اطراف مناطق جنگلی را در دستور کار قرار داد.

وی با بیان اینکه ذخایر ژنتیک جنگل‌های هیرکانی سابقه تکاملی چند میلیون ساله دارند و از این لحاظ بسیار ارزشمند هستند، افزود: مبحث ذخایر ژنتیکی موجود در این زیست بوم یکی از مباحث مهم و بسیار ارزشمند در بحث امنیت غذایی، ارزش اقتصادی و تولیدات دارویی است و باید بسیار جدی به آن نگریسته شود.

مدیر پایگاه میراث جهانی جنگل‌های هیرکانی گیلان گفت: علاوه بر ویژگی‌های خاصی که عرصه‌های ثبت شده دارند، همه جنگل‌های هیرکانی از یک سری ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد برخوردار هستند که از آن جمله زیبایی چشم‌نواز و گونه‌های منحصربه‌فرد گیاهی و جانوری در آن است.

سخن پایانی

وقوع سیلاب هایی با دوره بازگشت ۱۰۰ ساله و آورده‌های چوبی و گیرکردن آن در مسیل‌ها و پل ها، هر ساله خسارت‌های زیادی را به مازندران وارد می‌کند و با وجود درختان افتاده و شکسته درون جنگل از سویی و نیاز کارخانه‌ها و صنایع چوبی مواد اولیه از سوی دیگر، تعیین تکلیف این درختان و برداشت آن از سطح جنگل ضروری به نظر می‌رسد.