هفته گذشته سیاست‌های کلی برنامه هفتم توسعه ابلاغ شد. براساس متن منتشرشده سیاست‌های کلی برنامه هفتم در ۷ سرفصل اقتصادی، امور زیربنایی، فرهنگی و اجتماعی، علمی، فناوری و آموزشی، سیاسی و سیاست خارجی، دفاعی و امنیتی، اداری، حقوقی و قضایی و در ۲۶ بند تصویب شده است. در قسمت امور زیربنایی، تامین امنیت غذایی و تولید دست‌کم ۹۰ درصد کالاهای اساسی و اقلام غذایی در داخل، همراه با حفظ و ارتقای ذخایر ژنتیکی و منابع آبی و افزایش سطح سلامت و ایمنی مواد غذایی هدف‌گذاری شده است. حال باید دید آیا ما می‌توانیم با زمین‌های کشاورزی موجود و مقدار آبی که در دسترس داریم،‌90 درصد مواد غذایی لازم برای جمعیت کشور را تولید کنیم؟ امنیت غذایی به معنی تولید داخلی تمام موادغذایی موردنیاز جمعیت یک کشور است. حتی به‌گفته بسیاری از کارشناسان، کره زمین نمی‌تواند پاسخگوی جمعیت بیش از ۶ میلیارد نفر باشد و این درحالی است که این جمعیت به بیش از ۸ میلیارد نفر رسیده شاهد بروز مشکلاتی عمومی در این کره خاکی هستیم. همه انسان‌ها نیز در بروز این مشکلات مقصر هستند. 

از سوی دیگر، تا کنون تدابیر زیادی برای تامین نیاز جمعیت کره زمین اندیشیده شده که با نتیجه درستی همراه نبوده است. به‌عنوان مثال می‌توان به تولید محصولات تراریخته اشاره کرد. پس از آن، کشت‌های گلخانه‌ای مطرح شد که آن نیز جوابگو این نیاز نبود، چراکه به هر حال سرعت افزایش جمعیت و به تناسب آن، سرعت افزایش نیاز به موادغذایی بیش از این است که ما در تلاش برای تولید محصولات گلخانه‌ای هستیم. تدابیر و شیوه‌های زیادی لازم است تا بتوانیم موادغذایی لازم را در داخل کشور تولید کنیم. راهکار دستیابی به این هدف در ابتدا تغییر فرهنگ غذایی با توجه به داشته‌ها است. به بیانی دیگر، نباید مصرف موادغذایی افزایش یابد.

مصرف بیشتر موجب افزایش زمین‌های زیر کشت و کارخانجات می‌شود. در ادامه افزایش جمعیت باعث بروز مشکلاتی در سکونت شهری، رفت‌وآمد، ازدواج، آموزش و شغل خواهد شد؛ بنابراین با افزایش جمعیت، زمینه بروز شرایط بحران را برای کره زمین افزایش می‌دهیم.  برای درک بهتر موضوع به چند آمار اشاره می‌شود؛ حدود ۹۴ درصد از کل آب استحصالی کشور به کشاورزی اختصاص دارد و در مقابل حجم محصولات به‌دست‌آمده به اندازه ارزش آب مصرف شده در این بخش نیست.   راه برون‌رفت از این معضل تغییر روش کشاورزی از سنتی به صنعتی است. باید آبیاری تحت فشار، قطره‌ای و بارانی در تمام مناطقی که کشاورزی در آنها انجام می‌شود، توسعه یابد.

برای تحقق این برنامه نیز باید ابزار این نوع آبیاری رایگان در اختیار کشاورزان قرار گیرد. آبیاری صنعتی باعث افزایش میزان تولید محصول با مصرف آب کمتر می‌شود. اگر ابزار آبیاری صنعتی به صورت رایگان و با آموزش‌های لازم برای استفاده از این روش در اختیار کشاورزان گذاشته شود، قطعا کشاورزان نیز با مشاهده نتیجه به استفاده از روش قدیمی باز نمی‌گردند. از سوی دیگر، ممکن است استفاده از کشاورزی صنعتی منجر به بیکاری بخشی از نیروی کار روستایی شود. برای جلوگیری از این مشکل نیز باید فضای کار در سایر بخش‌ها برای کشاورزان ایجاد کرد.  امروزه تبادل موادغذایی در دنیا، یکی از ابزارهای مهم در تامین مواد غذایی است. حال باید ارزیابی کنیم که در کدام مناطق چه بکاریم تا بتوانیم با تبادل آن، ماده غذایی دیگری را تامین کنیم؟ این فرآیند و تعیین نقشه راه همان آمایش سرزمین است که در برنامه هفتم نیز مورد توجه جدی قرار گرفته است. وزارت جهاد کشاورزی باید بررسی کند کشت چه محصولی در چه مناطقی دارای مزیت نسبی است که متاسفانه این عملکرد تاکنون مشاهده نشده است.

 به‌عنوان مثال در مناطق مخصوص کشت پنبه در گرگان، گندم کاشتیم و در نهایت زمین و محصول از بین رفت. در نتیجه این فرآیند، ایران در موضوع صادرات پنبه، هیچ جایگاهی در جهان ندارد. حال در از گام‌های نخست برنامه هفتم قرار داریم؛ باور کنیم ۵ سال فرصت خوبی است که فارغ از اینکه چه دولتی سر کار است و مجلس چگونه پیش می‌رود برای تحول کشاورزی کشور برنامه‌ریزی بر پایه آمایش سرزمین داشته باشیم.