شرایط جغرافیایی و هم‌مرزی با کشورهای خارجی از جمله ترکیه، عراق، جمهوری‌آذربایجان، ارمنستان، غرب کشور شامل استان‌های آذربایجان‌غربی و شرقی، ایلام، اردبیل، کردستان، کرمانشاه به‌همراه استان‌های لرستان و همدان را در موقعیت شاهراهی ارتباط ایران به اروپا قرار داده؛ شاهراهی که باتوجه به اهمیت ژئوپلتیک گسترش آن رونق اقتصادی کشور را به‌همراه دارد.

بی‌شک قطار توسعه استان‌های غرب کشور زمانی به‌حرکت درآمده و زمینه‌ساز رشد اقتصادی می‌شود که ظرفیت‌های ریلی، راهی، ترانزیتی و مرزی استان با برنامه‌ریزی اصولی مسئولان به‌کار گرفته شود؛ موضوعی که سال‌ها موردغفلت تاریخی قرار گرفته است. پیش از این، شبکه ریلی استان ایلام و شبکه ریلی اردبیل و شبکه ریلی استان لرستان مورد‌بررسی قرار گرفته بود.

خط راه‌آهن ارومیه  ـ مراغه از سال ۸۰ به طول ۱۸۵کیلومتر به‌بهره‌برداری رسید تا شاهراه ارتباطی ایران به اروپا از بن‌بست اقتصادی و ریلی خارج شود، اما نبود اداره‌کل راه‌آهن مستقل، تکمیل‌نشدن ایستگاه‌های راه‌آهن موجب شده تاکنون با گذشت 5سال از افتتاح این طرح نقشی در توسعه اقتصادی نداشته باشد.

راه‌آهن مراغه ـ ارومیه ۲ استان مهم آذربایجان‌غربی و شرقی را به‌هم وصل می‌کند و از شهرهای ملکان، نقده، میاندوآب و مهاباد عبور کرده، این خط‌آهن همچنین در روستاهای قزل‌قلعه، شیرین‌بلاغ و رشکان ایستگاه دارد و طول آن ۱۸۵کیلومتر است.

کاهش مصرف سوخت در جابه‌جایی مسافر و بار و دسترسی عادلانه به حمل‌ونقل ارزان، کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی، ایمنی بالا سیستم حمل‌ونقلی ریلی، استفاده کمتر از اراضی در توسعه طرح‌های ریلی در قیاس با حمل‌ونقل جاده‌ای و نیز پایین بودن هزینه نگهداری ناوگان ریلی نسبت به ناوگان جاده‌ای از مزیت‌های اجرای راه آهن ارومیه ـ مراغه به‌شمار می‌رود.

در حال‌ حاضر موقعیت جغرافیایی ویژه آذربایجان‌غربی دسترسی آسان کشورمان به بازارهای جهانی را فراهم کرده است، به‌طوری که جاده و ریل‌های ارتباط با اروپا و به‌ویژه مبادی اصلی ورود و خروج کالا و مسافر از کشور به اروپا و بالعکس در آذربایجان‌غربی قرار دارد، اما شاخص‌های توسعه‌ای حمل‌ونقل به‌ویژه ضریب نفوذ شبکه ریلی کمتر است.

۴هزار میلیارد ریال اعتبار سفر استانی

مدیرکل راه و شهرسازی آذربایجان‌غربی گفت:  4هزارمیلیارد ریال در جریان سفر اخیر رئیس‌جمهوری و هیات‌دولت به استان برای تکمیل ایستگاه‌ها، سکوهای بارگیری، ایستگاه‌های سوخت‌گیری و تکمیل مسیر راه‌آهن ارومیه به مراغه تخصیص یافت.

سیدمحسن حمزه‌لو با بیان اینکه باتوجه و توسعه این بخش حمل‌ونقل ریلی افزایش و کاهش تلفات جاده‌ای را شاهد خواهیم بود، اظهار کرد: زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های باری راه‌آهن ارومیه تکمیل نشده است؛ نبود سکوی بارگیری و تخلیه از مهم‌ترین موضوعات است؛ دیگر موضوع هم نبود ایستگاه سوخت‌گیری در ایستگاه راه‌آهن ارومیه است و قطار برای سوخت‌گیری باید در مراغه ۲ساعت توقف و سوخت‌گیری کند.

وی بااشاره به اینکه استفاده از ظرفیت باری راه‌آهن آذربایجان‌غربی در اولویت است، ادامه داد: ایستگاه‌های قطار و مسیر ریلی از مسائل مهمی بوده که تاکنون از ظرفیت باری این بخش استفاده نشده است.

مدیرکل راه و شهرسازی آذربایجان‌غربی با بیان اینکه امروز راه‌آهن ارومیه در حوزه مسافربری هیچ‌گونه توجیه اقتصادی ندارد و زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های باری آن تکمیل نشده است، گفت: مجموعه راه و شهرسازی اقدامات زیادی در راستای گسترش شبکه حمل‌ونقلی و پیشرفت و توسعه استان انجام داده است،بنابراین همچنان بر این معتقدیم که نیازمند فعالیت و تلاش مضاعف برای ارتقای وضعیت موجود هستیم.

حمزه‌لو، جلب سرمایه‌گذاری و افزایش تعداد قطارهای ایستگاه راه‌آهن ارومیه را از اولویت برنامه‌های اجرایی شورای هماهنگی راه و شهرسازی آذربایجان‌غربی برشمرد و تاکید کرد: با بهبود شرایط، می‌توانیم شاهد رونق روزافزون حمل‌ونقل ریلی در این استان باشیم.

وی خاطرنشان کرد: آذربایجان‌غربی با 3 کشور ترکیه، عراق و جمهوری‌آذربایجان همسایه است، به‌طوری که ترانزیت بیش از ۲۶درصد کالاهای صادراتی و ۶۸درصد کالاهای وارداتی جاده‌ای تنها در این استان انجام می‌گیرد.

مدیرکل راه و شهرسازی آذربایجان‌غربی بااشاره به موقعیت جغرافیای استان و مباحث امنیتی، خاطرنشان کرد: می‌توان گفت که آذربایجان‌غربی در حوزه اقتصادی، اقتصاد مقاومتی و ترانزیت کالا نقش مهمی را ایفا می‌کند.

نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی درباره نقش راه‌آهن ارومیه ـ مراغه در رونق اقتصادی استان گفت: راه‌آهن ارومیه‌ـ مراغه آذربایجان‌غربی را به‌لحاظ مواصلاتی با تهران و همچنین از سویی دیگر با سایر کشورها مرتبط می‌سازد و از همین‌رو مسیر توسعه در استان را مهیا می‌کند.

سیدسلمان ذاکر بااشاره به فرسودگی قطار و واگن‌های راه ارومیه  ـ مراغه عنوان کرد: این امر موجب شده مردم استقبال چندانی برای بهره‌گیری از این زیرساخت اقتصادی و رفاهی ایجادشده نداشته باشند.

با انتقاد از توسعه نیافتن خط‌ریلی ایستگاه‌های راه‌آهن ارومیه ـ مراغه اظهار کرد: این طرح بعد از نزدیک 2دهه به‌بهره‌برداری رسید و هم‌اکنون بخش‌های زیادی از آن ناقص بوده و نیازمند توسعه و بهره‌برداری کامل است.

وی با بیان اینکه راه‌های آذربایجان‌غربی زیربنای توسعه استان است که شامل راه‌های زمینی و ریلی می‌شود، عنوان کرد: در بحث ریلی، سرمایه‌گذاری اولیه عظیمی نیاز است که این بخش توسعه یابد و باتوجه به شرایط کنونی، اوضاع اقتصادی کشور نیازمند سرمایه‌گذاری عظیم و کمک گرفتن از بخش خصوصی است.

نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی بااشاره به هم‌مرزی استان با 3 کشور خارجی و حجم بالای مبادلات مسافری و باری بین ایران و ترکیه گفت: توجه به توسعه خطوط ریلی و خروج استان از بن‌بست راه‌ها در کنار اجرای قطار سریع‌السیر ارومیه، رفع نواقصات راه‌آهن ارومیه ـ مراغه باید در دولت جدید موردتوجه ویژه قرار گیرد.

ضرورت استقرار اداره‌کل راه‌آهن آذربایجان در ارومیه

استاندار آذربایجان‌غربی در دیدار اخیر خود با وزیر راه و شهرسازی به‌منظور تحقق اولویت‌های دولت سیزدهم به‌ویژه تقویت زیرساخت‌های حمل‌ونقل به‌ضرورت استقرار اداره کل راه‌آهن آذربایجان در ارومیه اشاره کرد و افزود: تعیین متولی مشخص برای شبکه ریلی منطقه می‌تواند نظارت جدی بر عملکرد راه‌آهن، هم‌افزایی حمل‌ونقل بار و مسافر و جذب سرمایه‌گذاران در پهنه‌های توسعه خطوط راه‌آهن را رقم بزند.

محمدصادق معتمدیان از تقویت بهره‌مندی از ظرفیت‌های حمل‌ونقلی آذربایجان‌غربی خبر داد و گفت: آذربایجان‌غربی از نظر کریدوری در مسیر ترانزیت قرار دارد و سهم این استان با تکمیل پروژه‌های راهسازی کریدور بزرگراهی غرب کشور و ساماندهی جاده‌های منتهی به پایانه‌های مرزی از درآمدهای حمل‌ونقل بین‌المللی گسترش می‌یابد که نتایج اقتصادی و اجتماعی در پی دارد.

استاندار آذربایجان‌غربی نیز در این دیدار ضمن اشاره به تخصیص ۷۰هزار میلیارد ریال برای توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل استان در سفر ریاست‌جمهوری و هیات‌دولت گفت: توجه ویژه به پروژه‌های راهسازی از جمله تکمیل کریدور بزرگراهی غرب کشور که پایانه مرزی بازرگان در شمال استان را به بندر امام‌خمینی‌(ره) متصل می‌کند از مطالبات اساسی استان است.

سخن پایانی

بی‌شک قطار توسعه آذربایجان‌غربی زمانی به‌حرکت درآمده و زمینه‌ساز رشد اقتصادی می‌شود که ظرفیت‌های ریلی، راهی، ترانزیتی و مرزی استان با برنامه‌ریزی اصولی مسئولان به‌کار گرفته شود؛ موضوعی که سال‌ها موردغفلت تاریخی قرار گرفته است.