دولت سیزدهم در تلاش است تا پروژه نهضت ملی مسکن را اجرایی کند؛ پروژه‌ای که با چالش‌های بسیاری همراه است، اما در این بین مجموعه‌ای همچون ذوب‌آهن اصفهان باوجود موانعی در تولید ( تامین زیرساخت و مواد اولیه)، برای تامین فولاد این پروژه اعلام آمادگی می‌کند که رفع این موانع، حمایت هرچه بیشتر دولت و اجرای راهکارهای تخصصی را می‌طلبد.

به‌گزارش صمت، ساخت ۴ میلیون مسکن یکی از وعده‌های بزرگ دولت سیزدهم در حوزه راه و شهرسازی است که می‌تواند هم در بحث مسکن و هم در حوزه مصالح ساختمانی، بازار را گرم و پر رونق کند، هرچند تا به امروز اجرای این پروژه در دستور کار قرار و اقداماتی هم برای آن انجام گرفته است، اما چالش‌هایی در این بین وجود دارند که می‌توانند روند تحقق این هدف را تحت‌تاثیر قرار دهند و به‌نوعی تحویل ۴ میلیون مسکن در پایان سال چهارم را با مشکل همراه کنند.

چالش تامین زمین و هزینه ساخت

براساس گزارش‌های منتشرشده، چالش‌هایی همچون تامین زمین و هزینه‌های ساخت که خود شامل تامین مصالح ساختمانی می‌شوند، گریبانگیر اجرای این پروژه هستند. پیش‌بینی‌های برخی کارشناسان، حاکی از احتمال بروز کمبودهایی در بخش مصالح ساختمانی این پروژه است که می‌تواند این هدف‌گذاری را تحت‌تاثیر قرار دهد.

در این میان، تامین فولاد یکی از اصلی‌ترین موضوعاتی است که می‌تواند بر روند اجرا و هزینه‌های پروژه اثرگذار باشد و از سویی دیگر، تامین بازار داخلی را هم تحت‌تاثیر قرار دهد. ذوب‌آهن اصفهان به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده فولادهای ساختمانی می‌تواند نقشی راهبردی در این بخش داشته و این نیاز را تامین کند.

نگاهی به آمارهای منتشرشده از سوی برخی کارشناسان حوزه مسکن نشان می‌دهد، طرح نهضت ملی مسکن در سال اول به ۱۱ میلیون تن، سال دوم ۲۰ میلیون تن و سال سوم ۹ میلیون تن فولاد نیاز دارد که در مجموع باید ۴۰ میلیون تن فولاد در این پروژه ملی مصرف شود، البته براساس همین آمارها، در سال اول ۸ میلیون تن، در سال دوم ۱۳ میلیون تن و در سال سوم ۶ میلیون تن کمبود فولاد پیش‌بینی می‌شود، در نتیجه کار تولیدکنندگان فولاد در بخش فولادهای ساختمانی کمی سخت خواهد شد، زیرا در کنار تامین بازار داخلی باید نیاز این پروژه ملی را هم تامین کنند، اما همان‌طور که اشاره شد، پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد به‌احتمال زیاد اجرای این طرح با کمبود فولاد مواجه شود، اتفاقی که می‌تواند بر نرخ فولاد اثرگذار و بازار را با تنش همراه کند، البته برخی در این میان به واردات فولاد اشاره دارند که می‌توان کمبودها را از این مسیر جبران کرد، این در حالی است که واردات فولاد نیز می‌تواند منجر به خروج ارز از کشور شده و بر هزینه‌های ساخت مسکن بیفزاید.

این موارد یک‌سوی ماجرای یادشده است، در سویی دیگر، فولادسازانی قرار دارند که برای تامین نیاز بازار، باید میزان تولید را افزایش دهند؛ موضوعی که نیازمند تامین مواد اولیه، انرژی (برق و گاز) و دیگر زیرساخت‌ها خواهد بود، متاسفانه در چند سال اخیر کمبود گاز توانسته تولید فولاد به‌ویژه در فصل زمستان را با چالش همراه کند و برنامه‌های تولیدی را تحت‌تاثیر قرار دهد، در نتیجه دولت برای تحقق برنامه در بخش‌های دیگر باید زیرساخت‌های لازم تولید را فراهم کند.

اعلام آمادگی ذوب‌آهن

با این حال، شرکت ذوب‌آهن اصفهان با تولید محصولات خاص و باکیفیت می‌تواند پرچم‌دار تامین فولاد این پروژه بزرگ باشد.

ذوب‌آهن اعلام آمادگی کرده نیازهای این پروژه را از مسیر ارائه محصولات خاص مانند تیرآهن بال‌پهن تامین کند؛ موضوعی که می‌تواند سرعت ساخت و ایمنی سازه‌ها را به‌همراه داشته و هزینه‌های ساخت را برای دولت کاهش دهد، اما شاید تامین زیرساخت‌ها و مواد اولیه مانعی جدی در این بین باشد.

ایرج رخصتی، مدیرعامل ذوب‌آهن اصفهان در گفت‌وگو با صمت، درباره میزان آمادگی این شرکت برای تامین فولاد پروژه نهضت ملی مسکن، اظهار کرد: صنعت فولاد کشور در بخش‌های مختلف با دغدغه‌های بسیاری برای تولید مواجه است و ذوب‌آهن اصفهان هم به‌عنوان شناسنامه این صنعت از این قاعده مستثنا نیست.

 با رویکرد جدیدی که برای این مجتمع عظیم صنعتی تعریف شده، تامین نیاز بازار داخل و به‌ویژه قرار گرفتن این کارخانه در کنار مجموعه دولت به‌منظور تامین مقاطع ساختمانی موردنیاز طرح نهضت ملی مسکن در رأس برنامه‌ها قرار دارد.

وی ادامه داد: این کارخانه عظیم برپایه برند دیرینه (با اطمینان بسازید) برای تامین ایمنی و آسایش هموطنان، خود را مسئول می‌داند، در نتیجه تلاش همه‌جانبه ذوب‌آهن اصفهان، ارائه سبد متنوع مقاطع ساختمانی است که سالانه توان تولید ۲.۵ میلیون تن آن در کارخانه وجود دارد، از جمله این محصولات، می‌توان به تیرآهن بال‌پهن مطابق با استانداردهای روز اشاره کرد که مزایایی نظیر کاهش نرخ تمام‌شده ساختمان، تسریع در ساخت‌وساز، کاهش ۳۰ درصدی وزن سازه و از همه مهم‌تر ایمنی ساختمان را در پی دارد.

صمترخصتی همچنین در ادامه بااشاره به چالش‌هایی که ذوب‌آهن اصفهان با آن مواجه است، گفت: تولید فولاد به روش کوره‌بلند، شیوه مرسوم دنیا است و اکنون بیش از ۷۰ درصد از فولاد دنیا با این روش تولید می‌شود. در ایران نیز ذوب‌آهن اصفهان به‌عنوان یک برند جهانی، شیوه تولید کوره‌بلند را بنیان نهاد؛ روشی که در آن فولاد تمیز از معدن تا محصول نهایی تولید می‌شود.

وی افزود: در این روش تولیدی، کک و زغال‌سنگ، ماده اولیه فرآیند تولید به‌شمار می‌روند که تنها هزینه تامین این 2 قلم از نهاده‌های تولید در سال ۱۴۰۰، حدود ۱۵۸ هزار میلیارد ریال بوده که ۵۱ درصد از کل نرخ تمام‌شده کارخانه را شامل می‌شود، در نتیجه نرخ تمام‌شده محصول آن در مقایسه با سایر روش‌های تولید، ۸۰ هزار ریال به‌ازای یک کیلوگرم بیشتر است.

به‌گفته رخصتی، یکی از مهم‌ترین عوامل تولید فولاد، مبحث تامین پایدار مواد اولیه است.

متاسفانه ذوب‌آهن اصفهان به‌عنوان مجموعه‌ای که اکتشافات معدنی را در ایران بنیان نهاد، معادن تحت‌تملک از دهه ۴۰ را به‌دلیل خصوصی‌سازی‌های نادرست از دست داد و در نتیجه کمبود مواد اولیه، آسیب‌های بسیاری بر تولید این کارخانه وارد ساخت.

مدیرعامل ذوب‌آهن اصفهان تصریح کرد: موضوع تامین مواد اولیه در رویکرد جدید با تغییر در استفاده از مواد مصرفی در فرآیند تولید کارخانه در کوتاه‌مدت حل شد، اما در بلندمدت، این دغدغه، تنها با در اختیار داشتن پهنه‌های معدنی اختصاصی برطرف می‌شود تا ذوب‌آهن اصفهان بتواند آسوده‌خاطر از ذخیره مواد اولیه، ظرفیت تولید مقاطع ساختمانی خودش را افزایش دهد. این موضوع به‌طور مستقیم با طرح نهضت ملی مسکن در ارتباط است.

رخصتی گفت: در ضمن تمامی تولیدکنندگان بزرگ فولاد کشور از سهمیه سنگ‌آهن برخوردار هستند و در دولت قبل نیز سهمیه یک میلیون و ۷۵۰ هزار تنی برای ذوب‌آهن اصفهان در نظر گرفته و متاسفانه پس از یک سال متوقف شده است، همچنین افزایش نرخ حامل‌های انرژی و افزایش نرخ مواد اولیه، نرخ تمام‌شده محصولات این شرکت را به‌میزانی افزایش داده که موجب شناسایی زیان در صورت‌های مالی شده و چالشی اساسی محسوب می‌شود.

این در حالی است که در کل زنجیره فولاد تنها نرخ فروش محصولات نهایی به‌شیوه دستوری تعیین می‌شود.

چالش نرخ گاز

در این بین، نرخ گاز و محاسبه تعرفه آن برای ذوب‌آهن اصفهان می‌تواند به چالشی جدی تبدیل شود، مدیرعامل ذوب‌آهن اصفهان در این‌باره اظهار کرد: در حال ‌حاضر کلیدی‌ترین مصرف‌کننده محصولات ساختمانی ذوب‌آهن اصفهان، وزارت راه و شهرسازی است، زیرا وعده ساخت یک میلیون واحد ساختمانی در سال توسط دولت سیزدهم مطرح شده و با جدیت نیز دنبال می‌شود، در نتیجه می‌طلبد که قانون‌گذار در مقوله ساماندهی نرخ انرژی گاز به ذوب‌آهن اصفهان بازنگری داشته باشد.

در این زمینه راهکار موثر این است که این کارخانه عظیم باتوجه به نوع تولید محصولاتش (سبد مقاطع ساختمانی) از گروه شرکت‌های احیا مستقیم خارج شده و در گروه شرکت‌های تولیدکننده مقاطع ساختمانی و سیمانی قرار بگیرد و تعرفه گاز آن با نرخ ۱۰ درصدی محاسبه شود.

به‌گفته وی، این رویکرد در کنار افزایش تولید مقاطع ساختمانی موردنیاز برای طرح نهضت ملی مسکن، حفظ بازارهای صادراتی و ارزآوری قابل توجه‌ای در پی دارد.

مدیرعامل ذوب‌آهن اصفهان تصریح کرد: نرخ گاز از سال ۹۹ تا ۱۴۰۱ حدود ۷۷۰ درصد افزایش داشته است، اما نرخ فروش محصولات ذوب‌آهن اصفهان در بازه زمانی مذکور حدود ۸۶ درصد رشد داشته، ضمن اینکه هزینه گاز در سال ۹۹، حدود ۳ درصد نرخ تمام‌شده بوده، اما در سال ۱۴۰۱ به حدود ۱۶ درصد رسیده است.

 این افزایش نرخ گاز طبیعی در سال ۱۴۰۱، باعث افزایش هزینه‌ها به‌میزان ۱۵ هزار میلیارد ریال نسبت به سال ۹۹ شده است و بدین‌ترتیب هزینه گاز طبیعی در امسال معادل ۸۶ درصد سود خالص ذوب‌آهن اصفهان طی سال ۱۴۰۰ است.

رخصتی بیان کرد: همچنین نرخ برق خریداری‌شده در سال ۹۹، ۶۴۵ ریال بر کیلووات بوده، در حالی که در سال ۱۴۰۱ به رقم ۸۴۰۰ ریال بر کیلووات افزایش یافته است، بدین‌ترتیب هزینه برق خریداری‌شده از شبکه برق سراسری در سال ۹۹، بالغ بر ۱۷۹ میلیارد ریال بوده، در حالی که پیش‌بینی می‌شود این رقم در سال ۱۴۰۱ به بیش از ۳۳۰۰ میلیارد ریال افزایش یابد.

سخن پایانی

آن‌طور که پیدا است، ذوب‌آهن در بحث ارائه محصول باکیفیت برای پروژه نهضت ملی مسکن مشکلی ندارد، بلکه مشکلات اصلی در بحث تامین زیرساخت‌ها و مواد اولیه است که در صورت بی‌توجهی دولت به این موضوع وعده دولت سیزدهم در بحث مسکن نیز تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد.