به گزارش ایرناپلاس، فقط در بخش اقتصادی، برآورد می‌شود تا خرداد ۱۴۰۰ میلیاردها دلار به بدنه نحیف اقتصاد خسارت وارد شده است. صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی کرده بود رشد تولید ناخالص داخلی ایران در سال ۲۰۲۰ در صورت نبود کرونا به رقم ۴۶۳ میلیارد دلار برسد اما همه‌گیری کرونا این میزان را به ۳۹۳ میلیارد دلار کاهش داد که نشان از زیان ۷۰ میلیارد دلاری اقتصاد ایران از این ویروس مهلک است.

فرهاد دژپسند، وزیر سابق اقتصاد نیز در اردیبهشت‌ امسال، خسارت کرونا به اقتصاد ایران را ۱۵ درصد تولید ناخالص داخلی اعلام کرده بود.

همچنین براساس پژوهش سال گذشته «پژوهشکده سیاست‌گذاری دانشگاه صنعتی شریف» در اقتصاد ایران، در اثر این محدودیت‌‌ها و قرنطینه‌ها، به بخش هتل‌ها و رستوران‌ها، حمل‌ونقل و تولید مواد معدنی نفتی و شیمیایی و غیرفلزی، بیشترین آسیب و به بخش‌های مدیریت عمومی، برق و ماشین‌آلات و پست و ارتباطات، کمترین آسیب رسیده و در مجموع، کاهش درآمد داخلی کشور بر اثر شیوع این بیماری بین ۵.۶۵ تا ۶.۶۳ درصد بوده است.

کنترل هوشمند چیست؟

به‌طور کلی وقتی صحبت از کنترل هوشمند می‌کنیم، ۲ ابزار یا عامل دخیل در اجرای این روش در نظر هستند؛ نخست استفاده از داده‌های همگانی در موضوع‌های مربوط به شغل، تزریق واکسن، ابتلای بیماری یا کرونامثبت بودن است که با ابزارهای فناوری هوشمند قابل پایش و استحصال هستند.

دوم، همکاری بین‌دستگاهی برای اجرا و کنترل پایش‌های روزانه، به‌گونه‌ای که به‌جای عموم مردم، فقط متخلفان از واکسیناسیون و مبتلاها به ویروس، اعمال محدودیت یا جریمه شوند؛ به‌عبارت دیگر در قالب طرح کنترل هوشمند، قرار است به‌جای محدودیت برای همه مردم و همه مشاغل، کسانی که واکسن نزده‌اند یا اکنون ناقل ویروس کرونا هستند، به‌گونه‌ای هوشمند شناسایی و مشمول برخی محدودیت‌ها و جرایم شوند.

لازمه این اقدام، بارگذاری و تجمیع اطلاعات لازم و موردنیاز ازسوی دستگاه‌های مربوطه از جمله ادارات دولتی و عمومی، وزارت بهداشت، پلیس راهور و اصناف در سامانه‌ای با عنوان سکوی مدیریت جامع هوشمند کروناست. برای این منظور از سامانه‌ای به‌نام امید استفاده می‌شود که با همکاری وزارت کشور و وزارت بهداشت راه‌اندازی شده است.

ضرورت رویکرد هوشمند

با درک این خسارت‌ها و چند ماه پس از پیک مرگبار پنجم در ایران، مدتی است که خبر از اجرای طرح‌های هوشمند کنترل کرونا به گوش می‌رسد. بعد از چند نوبت تاخیر در اجرای این طرح، احمد وحیدی وزیر کشور و رئیس قرارگاه عملیاتی ستاد ملی مقابله با کرونا گفت فاز نخست طرح هوشمند کنترل بیماری کرونا قرار است از شنبه، ۲۰ آذر در سراسر کشور اجرایی شود. 

او درباره مراحل اجرایی این طرح بر بستر «سامانه امید» گفته «دستگاه‌‌های اجرایی»، «حمل‌ونقل درون شهری»، «واحدها و فعالیت‌های صنفی»، «حمل‌ونقل برون‌شهری» و «تردد خودروهای شهری، علمی، تحقیقاتی و آموزشی» شامل ۵ مرحله اجرای طرح مدیریت هوشمند بیماری هستند.

تجربه دیگر کشورها

تجربه برخی کشورها نشان می‌دهد در صورت همه‌گیری گسترده و عدم تزریق واکسن به اندازه لازم، محدودیت‌های هوشمند بی‌نتیجه خواهد بود؛ همچنان که در انگلیس و امریکا، قرنطینه هوشمند از موج اول و در تابستان سال گذشته آغاز شد اما این سیستم به‌ دلیل تعداد بالای مبتلایان جوابگو نشد و عملا نتوانستند برای تمام بیماران محدودیت‌های هوشمند را اجرا کنند؛ آن هم در زمانی که روزانه ۳۰ هزار بیمار جدید به آمار قبلی افزوده می‌شد.

با وجود اینکه بسیاری از کشورها ناگزیر به اجرای محدودیت‌های همگانی و گسترده بودند و تنها بعد از فروکش کردن نسبی بیماری، اقدامات هوشمند را در دستور کار قرار دادند، برخی کشورها از همان ابتدا مدیریت هوشمند را آغاز کردند و مانع از گسترش بیماری شدند. عمده این جوامع، کشورهایی بودند که از تجربه ویروس «سارس» درس آموخته بودند؛ یکی از بهترین نمونه این کشورها، کره‌جنوبی بود که پیش از توصیه‌های دارویی و درمانی و حتی واکسن، سیستم نظارتی هوشمند ردیابی (track and trace) را برای پیدا کردن موارد ابتلا و قرنطینه آنها و نیز پیگیری «افراد در تماس با مبتلایان» اجرا کرد.

در حال ‌حاضر روند واکسیناسیون در کشور نشان می‌دهد وقت مناسبی برای تغییر شیوه مدیریت سنتی کروناست. برخی کارشناسان معتقدند قرنطینه‌های هوشمند در هر جامعه‌ای باتوجه به سرعت واکسیناسیون و اینکه چه میزان از افراد یک کشور واکسینه شده باشند قابل تغییر بوده و تنها نیازمند بروزرسانی و بومی‌سازی براساس مناسبات اجتماعی و فرهنگی آن کشور است.

در استرالیا اما افزون بر انزوا و انسداد شهرهای آلوده و دیگر اقدامات، رصد دیجیتال تماس‌های مردم از جمله موارد کنترل هوشمند بود که توانست در مهار کرونا موثر باشد. اقدام‌های هوشمند نظارتی بر تماس‌های شهروندان در کشور ویتنام به‌گونه‌ای شدیدتر اجرا شد و همراه با اخذ جریمه باور نکردنی «۱۲ سال زندان» برای افراد بدون ماسک، توانست موج‌های بیماری را مهار کند.

در چین اما با تکیه بر فناوری تلفن همراه و داده‌های گسترده، از یک سیستم «کد بهداشتی» مبتنی بر رنگ برای کنترل سفرهای مردم و مهار شیوع کرونا استفاده شد. در این روش به هر شهروند یک کدهای کیو آر (QR) به‌عنوان شاخص وضعیت سلامتی او اختصاص یافت و شهروندان بدون این برنامه قادر به ترک مجتمع‌های مسکونی خود یا ورود به بیشتر اماکن عمومی نبودند.

در آستانه اجرای سراسری کنترل هوشمند، تعداد دوزهای تزریق شده واکسن از مرز ۱۰۹ میلیون عدد گذشته؛ به‌گونه‌ای که نزدیک ۵۹ میلیون نفر دوز اول و حدود ۴۹ میلیون نفر هم دوز دوم واکسن را دریافت کرده‌اند و شمار دوز سومی‌ها به ۲ میلیون نفر نزدیک شده است.

تجربه سویه‌های جدید کرونا نشان می‌دهد هیچ چشم‌‌انداز مسلم و قطعی درباره تاریخ پایان کرونا وجود ندارد و باتوجه به جمیع تجربه‌های جهانی، مدیریت و کنترل هوشمند بهترین گزینه برای مقابله با کرونا و کاهش آثار کووید-۱۹ است.