اتحادیه اروپا مجبور شده است، نگاهی مشابه به وضعیت بد صنعت معدن فلزات خود داشته باشد.توافق گسترده‌ای وجود دارد که اگر اروپا بخواهد شانسی برای دستیابی به اهداف انرژی پاک خود داشته باشد، داشتن انرژی‌های تجدیدپذیر یک پیش‌نیاز آشکار است. با این حال، به فلزاتی مانند لیتیوم نیاز است، فلزی که درباره آن، اروپا از خودکفایی فاصله دارد. با درک این فوریت، اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، در سخنرانی خود در ۱۴ سپتامبر اتحادیه، قانون جدید مواد خام حیاتی اروپا را اعلام کرد. صمت در این گزارش به تلاش اروپا برای استقلال در معدنکاری پرداخته است.رئیس کمیسیون اروپا معتقد است؛ فلز لیتیوم و خاک‌های کمیاب به‌زودی مهم‌تر از نفت و گاز خواهند بود. به این ترتیب، تقاضای اروپا برای این فلزات ارزشمند و خاک‌های کمیاب به‌تنهایی تا سال ۲۰۳۰،  5برابر خواهد شد، بنابراین باید از وابستگی مجدد برای تامین این فلزات خودداری کنیم، همان‌طور که درباره نفت و گاز انجام دادیم.به‌گفته این مقام مسئول، اتحادیه اروپا پیش از این ۳۰ ماده خام را به‌عنوان مواد حیاتی طبقه‌بندی کرده است، اما باتوجه به شرایط روز، این دسته‌بندی باید به‌روز شود. به‌علاوه اینکه، این شرایط می‌تواند چارچوبی برای تعادل قدرت جدید در استخراج معادن اروپا فراهم کند، در صورتی که این قاره بتواند بر چالش‌های توسعه تولید مواد معدنی داخلی خود غلبه کند.

تعیین اهداف برای فلزات اروپایی

تیری برتون، کمیسر اروپا برای بازار داخلی، در توضیح این مطلب گفت که قانون مواد خام حیاتی اتحادیه اروپا با تمرکز بر کاربردهای استراتژیک از جمله تعیین معیارهایی برای شناسایی مواد خام مرتبط با نیازهای انتقال و دفاع با ایجاد یک شبکه اروپایی واقعی از آژانس‌های مواد خام برای پیش‌بینی خطرات و ایجاد و تقویت یک زنجیره تامین انعطاف‌پذیرتر کمک خواهد کرد. برتون گفت: به‌عنوان مثال، می‌توان هدفی تعیین کرد که حداقل ۳۰ درصد از تقاضای اتحادیه اروپا برای لیتیوم تصفیه‌شده تا سال ۲۰۳۰ از اتحادیه اروپا منشأ گرفته شود یا حداقل ۲۰ درصد از عناصر کمیاب خاکی موجود در جریان‌های زباله مربوطه تا سال ۲۰۳۰ بازیابی شود. از سوی دیگر، براساس پژوهش‌های انجام‌گرفته پیش‌بینی می‌شود تقاضا برای تمام مواد موردنیاز باتری به‌طور سرسام‌آوری افزایش می‌یابد و برآورد می‌شود تقاضا برای گرافیت و خاک‌های کمیاب به‌ترتیب ۱۴ و ۵ برابر تا سال ۲۰۳۰ افزایش یابد. در واقع، وضعیت تامین مواد خام اروپا آنقدر وخیم است که برند شافر، مدیرعامل EIT Raw Materials به Euractiv گفت: با بحران اخیر انرژی، اولویت‌بندی آن دشوار شده است و به این دلیل است که همه مواد خام حیاتی در حال ‌حاضر فوق‌العاده بحرانی می‌شوند.

دستیابی به سطح مناسبی از خودکفایی

اما ناظران هشدار می‌دهند که موانع جدی بر سر راه اتحادیه اروپا برای دستیابی به سطح مناسبی از خودکفایی مواد خام وجود دارد. در اتاق فکری که سال گذشته توسط دانشگاه گنت برگزار شد، پروفسور جاناتان هولسلاگ، مدرس سیاست بین‌الملل در دانشگاه آزاد بروکسل هشدار داد که شکاف بزرگی بین ملی‌گرایی اقتصادی چین و عزم برای کنترل زنجیره تامین جهانی مواد خام و نگرش متعادل اتحادیه اروپا به حمایت از صنعت مواد خام خود وجود دارد.

سیاست‌های ۱۶ساله اتحادیه اروپا

در همین حال، به‌گفته بسیاری دیگر از فعالان اقتصادی، چین صنایع اساسی خود را عقب‌مانده نمی‌داند. این گروه معتقدند باوجود سیاست‌های ۱۶ساله اتحادیه اروپا در زمینه معدن و زنجیره تامین مواد معدنی، حجم تولید در اروپا کاهش یافته است و در حال‌ حاضر معدن در اتحادیه اروپا  وجود ندارد. ماه سپتامبر، در یک مقاله مشترک، فرانسه و آلمان با حمایت دانمارک، ایرلند، لهستان، یونان، پرتغال، فنلاند، بلژیک و رومانی خواستار تامین مالی بیشتر برای تولید مواد خام در داخل بلوک شدند.

نقش بازیافت در حفظ مواد خام حیاتی

در همین حال، جولی کلینگر، زمین‌شناس یکی از جنبه‌های مثبت طرح حفاظت از مواد خام حیاتی را موضوع بازیافت می‌داند. وی در مصاحبه‌ای در Politico Klinger گفت: در روند توسعه اقتصادی ممکن است اتحادیه اروپا نیاز به افتتاح معادن جدید داشته باشد، اما این گزینه تنها می‌تواند به‌عنوان «انتخاب سوم پس از بازفرآوری زباله و پس از بازیافت» مدنظر فعالان اقتصادی قرار گیرد. برهمین اساس اوایل امسال، پارلمان اروپا به اعمال اهداف اجباری محتوای بازیافتی برای لیتیوم، کبالت، نیکل و سرب در باتری‌های لیتیوم یون رأی داد.با تصویب این قانون، سرمایه‌گذاری‌ها بر موضوع بازیافت افزایش یافت. به‌عنوان نمونه، پروژه Susmagpro با بودجه اتحادیه اروپا که تا نوامبر ۲۰۲۳ ادامه دارد، به‌دنبال شروع بازیافت آهنرباهای کمیاب در حال اجرا است. این آهنرباها در حوزه محصولات الکترونیک، توربین‌های بادی، موتورهای خودروهای الکتریکی و ... کاربرد دارند.کمیسیون اروپا نیز در همین راستا معتقد است هدف این پروژه توسعه زنجیره تامین بازیافت برای آهنرباهای خاکی کمیاب در اتحادیه اروپا و نشان دادن این مواد جدید در مقیاس آزمایشی در طیف وسیعی از بخش‌های کاربردی است. اتحادیه اروپا آهنرباهای نئودیمیم ـ آهن ـ بور بسیار بیشتری نسبت به تولید خود وارد می‌کند. باتوجه به اینکه، اتحادیه اروپا سالانه کمتر از ۱۰۰۰ تن آهنربا وارد می‌کند و تا 3 برابر این حجم در حال ‌حاضر برای بازیافت در دسترس است، استفاده مجدد از این باتری‌ها فرصت قابل‌توجهی را ارائه می‌دهد.

پذیرش در مقابل بی‌تفاوتی

اما در حالی که دولت‌های اتحادیه اروپا تا حد زیادی نیاز به خودکفایی بیشتر مواد خام را می‌پذیرند، در کل، جمعیت اروپا بی‌تفاوتی قابل‌توجهی، نسبت به صنعت منابع فلزی دارند. صربستان، جمهوری چک، اسپانیا و پرتغال میزبان ذخایر لیتیوم در کلاس جهانی هستند، اما در این کشورها مخالفت‌های قابل‌توجهی با توسعه آنها وجود دارد.در اسپانیا، ساکنان محلی در حال مبارزه برای شکست دادن معدن لیتیوم پیشنهادی Infinity Lithium در دره Valdeflores هستند. آنها با تبلیغات زیر پرچم گروه شهروندی «کوه را نجات دهید» در برابر برنامه‌های شرکت مقاومت کرده و Infinity را به دادگاه کشانده‌اند. این باوجود پیشنهاد اصلاح‌شده برای یک معدن زیرزمینی به‌جای معدن روباز است.همچنین در منطقه لیتیوم ایبریا، معدن لیتیوم بزرگ دیگری به نام لاس ناواس را پیشنهاد کرده است. اما این منطقه نیز با مخالفت شدید مردم محلی به این دلیل که منطقه‌ای است که به‌طورسنتی به مراتع مشترک برای دامداران و برداشت چوب‌پنبه اختصاص داده شده، مواجه شده است.مخالفت‌های مشابهی با مهم‌ترین ذخایر اتحادیه اروپا از فلزات خاکی کمیاب سنگین زیرکونیوم، هافنیوم و نیوبیم در سوئد مشاهده می‌شود. ۳ سال پیش نیز شرکت کانادایی Leading Edge Materials طرحی را به بازرسی معدن سوئد برای توسعه چاله باز ریخته‌گری ذخایر عناصر خاکی کمیاب Norra Kärr واقع در شهرستان یونکوپینگ ارائه کرد. مارک ساکسون، مدیرعامل موقت شرکت اظهارکرد: «نورا کر یک پروژه استراتژیک است که توانایی منحصر به فردی در کاهش چشمگیر اتکای اروپا به چین برای مواد خام حیاتی دارد».

سخن پایانی

مخالفت فعالان محلی با پروژه‌های معدنی معضلی را برای هدف اتحادیه اروپا برای افزایش خودکفایی مواد خام ایجاد می‌کند؛معضل مشابهی که در صنعت انرژی با آن مواجه است. درسی که باید توسط آن صنعت به‌سختی آموخته شود، این است که به‌طورمعمول بین نیاز به انرژی‌های تجدیدپذیر بیشتر و مخالفت در سطح محلی با ساخت هر مزرعه بادی و خورشیدی جدید «قطع ارتباط» وجود دارد. اینکه چگونه بخش معدن فلزات این نوع دایره را مربع می‌کند، نامشخص است، اما اگر صنعت اروپا بخواهد خود را از فلزات روسیه و چین دور کند، باید به‌سرعت، راه‌حلی سریع پیدا شود.