سازمان جهانی بهداشت پنجمین حرف یونانی اُمیکرون را به سویه جدید کرونا که در افریقای جنوبی شناسایی‌شده، اختصاص داد و کارشناسان بهداشت نگران سرایت امیکرون هستند، زیرا این سویه دارای مجموعه‌ای غیرعادی از جهش‌ها است و مشخصاتی متفاوت از سایر سویه‌های نگران‌کننده دارد. گرچه سازمان جهانی بهداشت هنوز جزئیاتی از میزان سرایت سویه اُمیکرون ویروس کرونا را اعلام نکرده، اما پزشکان احتمال می‌دهند میزان سرایت این سویه نسبت به سویه دلتا ۵۰۰ درصد بیشتر باشد.

پزشکان می‌گویند هنوز خبری از ورود اُمیکرون به کشور نیست، اما تزریق واکسن و رعایت اصول بهداشتی، به‌ویژه استفاده از ماسک و حفظ فاصله‌گذاری اجتماعی بهترین راه مقابله با کرونا و ویروس‌های جهش‌یافته این بیماری است. دانشمندان نیز بر پایه تجربیات گذشته تاکید دارند ویروس‌ها همواره جهش پیدا می‌کنند اما واکسیناسیون و رعایت اصول بهداشتی می‌تواند از میزان انتقال این ویروس به دیگران بکاهد. حسین قاسمی، مدیر کل امور مرزی وزارت کشور در این باره بیان کرد سویه جدید کرونا با نام «اُمیکرون» در عربستان، پاکستان و امارات هم دیده شده و گرچه این سویه کشورهای زیادی را در بر گرفته، اما هنوز برای قضاوت درباره عملکرد آن زود است.

واکسن بهترین راه مقابله با اُمیکرون

مسعود مردانی، عضو ستاد ملی مقابله با کرونا با تاکید بر اینکه رعایت پروتکل‌های بهداشتی به‌ویژه استفاده از ماسک نقش بسزایی در کاهش و کنترل کرونا دارد، گفت: اشخاصی که از دریافت واکسن به‌واسطه برخی شایعات خودداری می‌کنند، سخت در اشتباه هستند زیرا واکسن بهترین راه مقابله با کرونا و اُمیکرون است. وی افزود: براساس آخرین اطلاعات دریافتی حدود ۳۰ کشور دنیا به ویروس اُمیکرون آلوده شده و این ویروس از سرعت بسیار بالای انتقال به دیگران برخوردار است اما از ویروس کرونا خفیف‌تر است و بیشتر در کودکان کم‌سن و سال دیده شده است. مردانی تصریح کرد: براساس اعلام سازمان بهداشت جهانی اکنون یک اکیپ بسیار مجرب و قوی در زمینه ویروس‌شناسی در زمینه شناخت مشخصات بالینی، نحوه بهتر درمان، راه‌های انتقال و... اُمیکرون فعال هستند که نتیجه پس از اخذ و بررسی نهایی به جامعه جهانی اطلاع‌رسانی خواهد شد.

سویه جدید و سرعت سرایت‌پذیری بیشتر

علیرضا زالی، رئیس ستاد مقابله با کرونا در تهران درباره این سویه گفته است: سویه جدید اُمیکرون ۵۰۰ برابر سرعت سرایت‌پذیری بیشتری نسبت به سویه‌های پیشین این ویروس دارد و تاکنون ۵۰ جهش گزارش شده که ۳۰ جهش کلیدی و قدرت انتقال آن بسیار بالا بوده و ضرورت دریافت واکسن کووید۱۹ را دوچندان می‌کند. براساس آخرین آمار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، تاکنون بیش از ۲۲ درصد شهروندان برای دریافت واکسن کرونا مراجعه نکرده‌اند. بی‌اعتمادی به سازندگان واکسن، ترس از عوارض، ابتلا به بیماری، مرگ‌ومیر، فرضیه تجارت با واکسن و شیوع بیماری و ناآگاهی عمومی از مهم‌ترین دلایل مخالفت با واکسن است که توسط کارشناسان و مخالفان مطرح می‌شود. اما به‌گفته مسئولان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کاهش شمار مبتلایان کرونا، جانباختگان ناشی از این بیماری، شهرهای قرمز و همچنین نقشه زرد و آبی روزهای اخیر ایران مدیون واکسیناسیون است. براساس آخرین آمار رسمی، شمار مبتلایان روزانه این بیماری به زیر ۲ هزار نفر و قربانیان این ویروس به کمتر از ۱۰۰ نفر در هر ۲۴ ساعت رسیده و این دستاورد ناشی از طرح واکسیناسیونی است که تاکنون بیش از ۵۰ میلیون نفر را در کشور پوشش داده است.

اقناع مخالفان با تشویق و تنبیه

طرح برخی محدودیت‌ها نظیر تداوم ممنوعیت تردد شبانه، طرح ممنوعیت بین‌استانی و ممنوعیت ورود به دانشگاه‌ها، ادارات و... نیز تاکنون نتوانسته گروه مخالف واکسن را وادار به دریافت واکسن کند. رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور درباره علل ترس برخی شهروندان از دریافت واکسن به ایرنا می‌گوید: هرگونه ترس و وحشت غیرمنطقی، نشأت گرفته از ابهام در رابطه با مسئله است. نداشتن آگاهی و اطلاعات درباره یک موضوع (به‌ویژه مسائل مرتبط با سلامت) می‌تواند انسان را دچار ترس و نگرانی کند. محمد حاتمی تصریح کرد: در حال ‌حاضر ترس و نگرانی برخی گروه‌های جمعیتی در زمینه واکسن هم ناشی از شبهات درباره عوارض واکسن و نتایج واکسیناسیون است. ستاد ملی مقابله با کرونا باید در زمینه این مباحث آگاهی‌بخشی و شفاف‌سازی کرده و اطلاعات جامعی در اختیار شهروندان قرار دهد. وی خاطرنشان کرد: انواع واکسن‌های وارداتی، عوارض هر یک از برندها و نتایج تزریق هر یک از انواع واکسن باید در اختیار مردم قرار بگیرد. انتشار برخی کلیپ‌ها در فضای مجازی و بازتاب اخبار و اطلاعات رسانه‌های خارجی نیز که گاه ترس روانی جامعه را دامن می‌زند، باید مورد توجه قرار گرفته و توسط جامعه پزشکی تشریح شود. رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره تاکید کرد: مسئولان بهداشت و درمان باید درباره همه جزئیات واکسن با مردم گفت‌وگو کرده و شهروندان خود در این باره قضاوت و تصمیم‌گیری کنند.

ضرورت آگاهی‌بخشی عمومی

برخی کارشناسان اجتماعی هم ضمن تاکید بر ضرورت آگاهی‌بخشی عمومی، اجبار و روش‌های تنبیهی را عامل مقاومت برخی شهروندان عنوان می‌کنند. به‌اعتقاد این صاحب‌نظران، انتخاب آزادانه در کنار شرح نتایج واکسیناسیون می‌تواند این گروه‌ها را ترغیب به دریافت واکسن به‌عنوان یک وظیفه انسانی کند. عطاءالله محمدی، روانشناس شخصیت و عضو مرکز مشاوره دانشگاه تهران در این‌باره می‌گوید: امروزه مخالفان واکسن کرونا در دنیا به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند؛ گروه نخست اجبار برای تزریق واکسن را مخالف با دموکراسی عنوان کرده و معتقدند، مردم باید آزادانه انتخاب کنند. وی توضیح داد: در حقیقت این گروه اجبار در تزریق واکسن را دخالت دولت‌ها در زندگی شخصی قلمداد و به این دلیل با دریافت واکسن مخالفت می‌کنند. 

محمدی ادامه داد: گروه دوم هم به‌دلیل ناآگاهی، برپایه اطلاعات غیرعلمی که گاه در رسانه‌های جمعی غیرمعتبر انتشار می‌یابد، از دریافت واکسن وحشت دارند. در حقیقت این گروه بر پایه برخی باورها مانند «دریافت واکسن سبب بیماری می‌شود، مانع از ابتلا به کرونا نخواهد شد، مرگ‌ومیر را به‌دنبال داشته و...» دچار واکسن‌هراسی می‌شوند.

 به‌گفته این مدرس دانشگاه، برخی از این افراد کرونا را اساسا یک توطئه دانسته و واکسن را ابزاری برای کنترل انسان می‌خوانند.

 محمدی ادامه داد: به‌منظور کاهش اشاعه این تفکرات غلط و رفع واکسن‌هراسی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌تواند در هر استان جلسات آگاهی‌بخش مشاوره برگزار کند؛ با نصب و پخش پلاکارد در سطح شهر، در این زمینه اطلاع‌رسانی و با مردم گفت‌وگو کند و با روش‌های خلاقانه و تدوین فیلم‌های آموزشی و مستند مردم را به مشارکت در واکسیناسیون ترغیب کند.

سخن پایانی

به‌نظر می‌رسد اکنون اعم داده‌ها در زمینه اُمیکرون مربوط به افریقای جنوبی بوده و در صورت شیوع در دیگر کشورها، گروه‌های جمعیتی و همچنین ایران، قدرت انتقال، وضعیت بیماری‌زایی و... می‌تواند تغییر کند، اما به‌طور کل این سویه نیز از خانواده کرونا ویروس است و وضعیت بیماری هم مشابه جهش‌های قبلی خواهد بود. کاهش شمار بیماران و قربانیان کرونا در کشور به‌گفته متولیان بهداشت و درمان مرهون واکسیناسیون سراسری است و اکنون با شیوع سویه جدید «اُمیکرون» به‌اعتقاد کارشناسان باید ۱۰۰ درصد جامعه هدف را پوشش داد و مخالفان را نیز باآگاهی‌بخشی اقناع کرد. واکسیناسیون کرونا به‌عنوان راهکار اصلی ایمنی جمعی در برابر ویروس تنفسی کرونا در همه کشورهای جهان تایید شده، اما این طرح از آغازین روزهای اجرا با مخالفت برخی از گروه‌های جمعیتی در سراسر دنیا مواجه شد.