به اعتقاد کارشناسان و فعالان بازار سرمایه، دولت سیزدهم نه‌تنها به وعده‌های خود عمل نکرده، بلکه با اجرای سیاست‌های پولی و با هدف تامین کسری بودجه از طریق انتشار قابل‌توجه اوراق قرضه، فشار مضاعفی را بر بازار سرمایه تحمیل کرده است.

نوشدارو پس از مرگ سهراب

مصطفی صفاری، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو باصمت و درباره تاثیر سیاست‌های پولی و مالی دولت سیزدهم اظهارکرد: دولت جدید در آغازین روزهای فعالیت خود با ذخیره خالی روبه‌رو شد؛ از آنجا که طی ماه‌های گذشته فروش نفت کشور تحت‌تاثیر شرایط تحریمی به‌شدت محدود بوده، خزانه خالی به چالشی جدی برای دولت بدل شده است. با این وجود، دولت سیزدهم از ابتدای به دست گرفتن دولت وعده داد برای تامین بودجه موردنیاز خود برای ادامه سال ۱۴۰۰، پایه پولی را افزایش نمی‌دهد تا از ماندگاری تورم جلوگیری کند. در چنین شرایطی، دولت برای تامین کسری بودجه خود به فروش اوراق قرضه روی آورد. 

صفاری با اشاره به ادعای دولت مبنی بر استقراض نکردن از بانک مرکزی طی ۲ ماه گذشته برای تامین حقوق کارمندان و همچنین پرداخت یارانه نقدی ماهانه گفت: در چنین شرایطی تنها مسیر موجود برای تامین کسری بودجه دولت، انتشار اوراق قرضه و بهره‌گیری از ظرفیت‌های بازار بدهی است.

وی افزود: با توجه به سیاست‌های اتخاذشده از سوی دولت جدید و با صرف منابع دولت برای انتشار اوراق قرضه، فشار قابل‌توجهی به بازار سرمایه وارد شد. حجم اوراق قرضه منتشرشده در این مدت به‌مراتب بیش از سرمایه جذب‌شده به بازار سرمایه است. این راهکار در کوتاه‌مدت مشکلات دولت را برطرف و کسری بودجه را تامین می‌کند اما در بلندمدت به ضرر بازار سرمایه تمام خواهد شد.

این کارشناس بازار سرمایه افزود: بسیاری از سرمایه‌گذاران بازار سرمایه و مردمی که بخشی از پول خود را در این بازار ازدست‌داده بودند، امید داشتند با روی کار آمدن دولت جدید و با توجه به وعده‌های حمایت‌گونه رئیس‌جمهوری، شرایط بازار سرمایه بهبود یابد. با این وجود با عملی نشدن اهداف موردبحث، اعتماد احتمالی به روند بهبود شرایط بازار سرمایه نیز از دست رفت. صفاری با اشاره به روند ارزشی سهام دارایی یکم یا صندوق‌های پالایشی گفت: زمانی که سهام یادشده عرضه شد، قیمت نفت در بازار جهانی ۴۰ دلار برآورد می‌شد اما اکنون بهای آن در بازارهای جهانی به ۸۰ دلار نیز رسیده است. با این وجود، خریداران سهام یادشده در مقایسه با سال گذشته در ضرر هستند. در همین حال شرکت‌های پالایشی نیز آمار دقیقی را از عملکرد خود ارائه نمی‌دهند. این مجموعه‌ها در بیان شرایط کاری خود شفاف و مدیران آنها نیز درباره این وضعیت، پاسخگو نیستند.

 این کارشناس بازار سرمایه در ادامه از روند کند جابه‌جایی مدیران هلدینگ‌های بزرگ کشور انتقاد کرد و افزود: انتظار می‌رفت طی ۳ ماه گذشته مدیرانی که احتمال تغییر و جابجایی آنها وجود دارد، تعیین شوند اما هنوز شاهد شرایط بلاتکلیفی در روند مدیریت بسیاری از هلدینگ‌های بزرگ کشور هستیم. 

گویی رخوتی در بدنه اقتصادی دولت جاری شده و تمام هم و غم دولت به تامین کسری بودجه معطوف است.

صفاری گفت: در حالت کلی انتظار می‌رود نسبتی منطقی میان انتشار اوراق و سهام برقرار باشد اما در حال حاضر سهم اوراق قرضه به مراتب از سهام پیشی گرفته است. روند کنونی روزهای خوبی را برای این بازار رقم نمی‌زند. 

وی افزود: شاید اگر دولت سیزدهم در روزهای آغازین فعالیت خود، وعده‌هایی را برای بهبود شرایط این بازار سر نمی‌داد، اکنون با این حجم از بی‌اعتمادی مردم روبه‌رو نمی‌شدیم.

 در واقع با اجرایی نشدن وعده‌های رئیس‌جمهوری و تیم اقتصادی وی، شرایط دشوارتر شد. صفاری با اشاره به وعده‌های وزیر اقتصاد و امور دارایی در روند کسب رای اعتماد از مجلس و اصلاح شرایط بازار سرمایه افزود: متاسفانه نه‌تنها این وعده‌ها اجرایی نشدند، بلکه سیاست‌هایی خلاف آن در پیش گرفته شد.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: در حال حاضر کمبود نقدینگی در بازار سرمایه به‌شدت احساس می‌شود. سهامداران عمده در چنین فضایی به جای حمایت از بازار، عرضه‌کننده سهام هستند. بازارگردان‌ها نیز به جای رونق بخشیدن به بازار سهام با معاملات الگوریتمی، بیشتر دنبال کارمزدسازی، کاهش قیمت‌ها و افزایش سود خودشان هستند. 

انتظار می‌رود مسئولان و تیم اقتصادی دولت هرچه سریع‌تر به داد بازار سرمایه برسند، والا نوشداروی بعد مرگ سهراب فایده‌ای ندارد.

صفاری گفت: کمتر از ۳ ماه از روی کار آمدن دولت سیزدهم می‌گذرد اما این دولت دست‌کم برای یک دوره ۴ ساله مدیریت امور کشور را بر عهده دارد و ایجاد چنین جو بی‌اعتمادی در ماه‌های نخستین فعالیت دولت سیزدهم دور از انتظار و مشکل‌زا خواهد بود. بنابراین از سیاست‌گذاران انتظار می‌رود ضمن تجدیدنظر در سیاست‌های پولی و اقتصادی، مسیر دیگری را برای رفع مشکلات و تامین کسری بودجه در پیش بگیرند. 

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر راهکار درست در موقعیت کنونی گفت: باید از تجربه سایر کشورها در مدیریت امور اقتصادی بهره گرفت. نسبت اوراق بدهی به سهام در اغلب کشورها ۳۰ به ۷۰ درصد است. اما این نسبت در کشور ما برعکس شده و حتی از این نسبت هم فراتر رفته است. همین سیاست نیز به تضعیف هر روزه بازار سرمایه منجر می‌شود.

در ادامه باید تاکید کرد که بازارگردان‌ها قرار نیست عامل کاهش بازار باشند؛ درنتیجه انتظار می‌رود معاملات الگوریتمی متوقف شوند. در همین حال شرایط تغییرات مدیریت هلدینگ‌های بزرگ باید هرچه زودتر مشخص و سیاست‌ها و راهکارهای عملکردی این شرکت‌ها در کوتاه‌ترین زمان ممکن مشخص شود.

بی‌اعتمادی مردم به بازار سرمایه

مهدی سوری، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو باصمت و در پاسخ به سوالی مبنی بر روند نزولی حاکم بر شاخص بورس طی هفته‌های اخیر و قرمزپوشی متوالی بازار سرمایه گفت: در حال حاضر شرکت‌های بورسی با مشکلی در مسیر تولید و فروش خود روبه‌رو نشده‌اند. بسیاری از سهام‌های بازار در ارزنده‌ترین حال خود در ۲ سال گذشته قرار دارند، بنابراین افتی که در شاخص بورس شاهد آن هستیم از بی‌اعتمادی مردم به این بازار نشأت می‌گیرد.

وی با اشاره به عملکرد دولت دوازدهم در ۲ سال اخیر و دولت سیزدهم در ۳ ماه گذشته، گفت: متاسفانه دولت‌های دوازدهم و سیزدهم وعده‌های بسیاری برای جذب مردم به بازار سرمایه سر دادند اما در عمل از اجرای وعده‌های خود سرباز زدند. همین موضوع نیز زمینه بی‌اعتمادی مردم را به بازار سرمایه فراهم کرده است. درواقع این‌طور گمان می‌شود که دولت به بازار سرمایه فقط به‌عنوان دریچه‌ای برای تامین کسری بودجه خود نگاه می‌کند. متاسفانه باید بپذیریم که دولت‌ها همواره به بازار مالی همچون قلکی نگاه می‌کنند که می‌توانند از آن پول بردارند. اما به این موضوع فکر نکرده‌اند پولی که برداشته‌اند را چطور می‌توان جایگزین کرد. 

سوری در ادامه با اشاره به کسری بودجه شدید دولت، اظهارکرد: از دولت سیزدهم انتظار می‌رود برای تامین کسری بودجه، مخارجش را محدود کند. با این وجود، نه‌تنها این هدف اجرایی نمی‌شود، بلکه دولت هر روز طرح‌های جدیدی را تعریف می‌کند و قصد دارد دستاوردهای کوتاه‌مدتی را ازآن خود کند. 

وی با اشاره به نامشخص بودن شرایط اقتصادی حاکم بر کشور گفت: مردم در موقعیت کنونی نسبت به آینده اقتصادی کشور نگران هستند. روند پیش‌بینی‌ناپذیری بر شرایط روزهای آینده، چه در بورس و چه در بازار کسب‌وکار و تولید حاکم است. سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان نمی‌دانند چه قانون و دستورالعملی در ۲ سال آینده ثابت است. در همین حال، سیاست‌گذاران هر روز قانون جدیدی را مصوب و تصمیم جدیدی را اخذ می‌کنند. این پیش‌بینی‌ناپذیری مانع سرمایه‌گذاری در تولید می‌شود، چراکه فعالیت اقتصادی که امروز با سوددهی همراه است؛ فردا تحت‌تاثیر تصمیمی جدید، از رونق می‌افتد و تداوم آن دیگر صرفه اقتصادی نخواهد داشت. همین روند و نبود اعتماد به بازار سرمایه هم سرایت کرده است.

سوری در ادامه و در پیش‌بینی آینده بازار سرمایه تا پایان سال اظهارکرد: اگر شرایط همچون امروز باقی بماند و تصمیم جدیدی در این حوزه اتخاذ نشود؛ قیمت بسیاری از سهام‌ها و عدد شاخص کل را کمتر از امروز نمی‌بینم. اگر میزان سوددهی شرکت‌ها را ملاک بازدهی بازار سرمایه قرار دهیم، متوجه خواهیم شد که شاخص ۲ میلیون واحدی فروردین و اردیبهشت سال گذشته با شاخص یک میلیون و ۴۰۰ هزار واحدی امروز از منظر نسبت‌های مالی و سوددهی و عملکردی برابری می‌کند.

سخن پایانی

طی هفته‌های اخیر با وجود اینکه بسیاری از شرکت‌های بورسی عملکرد خوبی را از خود به نمایش گذاشته‌اند، همچنان شاهد ریزش متوالی شاخص بورس هستیم. بی‌اعتمادی مردم به بازار سرمایه و بی‌توجهی مسئولان و تیم اقتصادی دولت سیزدهم به وعده‌های خود مبنی بر بهبود شرایط بازار سرمایه، در این روند نزولی شاخص کل بازار سهام به‌شدت اثرگذار بوده است. 

روند یادشده در حالی است که شاید آخرین روزها برای جلب مجدد اعتماد مردم به این بازار را پیش‌روی خود داشته باشیم. امید می‌رود سیاست‌گذاران ضمن توجه به شرایط موجود و دقت نظر بیشتر بر وعده‌هایی که داده‌اند، سیاست‌های پولی و مالی درست‌‌تری را اتخاذ کنند تا درنهایت دوباره شاهد از بین رفتن سرمایه‌های مردم نباشیم.