امروز ۶ هزار معدن غیرفعال در کشور وجود دارد که متاسفانه بخشی از این معادن تا چندی پیش در مدار تولید قرار داشتند، اما به دلایلی از این چرخه خارج شدند.

 موضوع عارضه‌یابی از چند سال قبل در دستور کار قرار گرفت، زیرا تا زمانی که دلیل غیرفعال شدن‌ها مشخص نشود، نمی‌توان راهکاری برای آن شناسایی کرد. در این عارضه‌یابی مشخص شد یکی از دلایل مهم برای توقف فعالیت این معادن، نبود نقدینگی است.

فراموش نکنیم ۹۸.۳ درصد معادن ما را معادن کوچک و متوسط تشکیل می‌دهند و این تعطیلی در بین این معادن انجام گرفته است. باوجود آنکه همه مسئولان بخشنامه صادر کرده‌اند و در قانون نیز به‌صراحت ذکر شده، اما پروانه بهره‌برداری به‌عنوان وثیقه از سوی بانک‌ها پذیرفته نمی‌شود. این موضوع باعث شده تا این معادن نتوانند از تسهیلات بانکی استفاده کنند، هرچند بهره این تسهیلات هم بالا است. در نتیجه، استفاده از صندوق بیمه فعالیت‌های معدنی در دستور کار قرار گرفته که سرمایه صندوق نیز محدود است. هرچند، مدیران ایمیدرو چه امروز و چه در سنوات گذشته تلاش کرده‌اند تا این سرمایه افزایش پیدا کند، اما در قانون تعریف شده و این ترک فعل‌ها باعث می‌شود امروز صندوق نتواند تسهیلات خوبی را به فعالان معدنی بدهد. نکته مهم آن است که ۵ درصد از حقوق دولتی دریافتی باید به صندوق بیمه فعالیت‌های معدنی وارد شود و صندوق ۵ برابر این رقم را از بانک‌ها تسهیلات دریافت کند که متاسفانه در سنوات گذشته این اتفاق رخ نداده است.

امروز در معادن با بحث تعطیلی پنهان هم مواجهیم، به این معنا که معادن با ظرفیت کامل فعالیت ندارند. در دنیا بین ۳ تا ۵ درصد از ذخایر کشور را استخراج می‌کنند، اما برای ایران این عدد کمتر از ۰.۵ درصد است که یکی از دلایل آن ماشین‌آلات فرسوده است.

در حال‌ حاضر ۴۵۰ میلیون تن ماده معدنی با ماشین‌آلات فرسوده تولید می‌شود، برای نوسازی این ماشین‌آلات به ۲ میلیارد دلار سرمایه نیاز داریم، اما باوجود بخشنامه‌های جدید همچنان این مشکل پابرجا است.

ممنوعیت واردات ماشین‌آلات به‌ویژه ماشین‌آلات دست دوم باعث شده ماشینی را که در خارج از کشور ۲۰۰ هزار دلار است، باید در ایران چندین برابر نرخ خریداری کرد. گفته می‌شود این موضوع در راستای حمایت از تولید داخل است، اما در محاسباتی که انجام داده‌ایم، مشخص شد کل تولید داخلی کشور در این بخش به ۵۰ میلیون دلار نمی‌رسد، در حالی که تسهیل در واردات می‌توانست بهره‌برداری از ذخایر را افزایش داد و بسیاری از این معادن تعطیل‌شده را به چرخه تولید بازگرداند. اگر این محدودیت برداشته شود، بدون‌شک نرخ ماشین‌آلات در ایران نیز متعادل می‌شود.

به هر حال، برخی معادن با کمک دوستان در حال فعال شدن هستند، اما فراموش نکنیم در آن سوی ماجرا برخی دیگر از معادن در حال تعطیل شدن هستند. عمده مشکلات ما به سیاست‌گذاری‌های اشتباه بازمی‌گردد که متاسفانه این موضوع در دولت سیزدهم هم ادامه‌دار است.