رئیس سازمان گسترش و نوسازی ایران (ایدرو) با بیان اینکه طرح تامین و ساخت ۲۰۰۰ دستگاه واگن مترو برای ۹ کلانشهر کشور به دلیل محدودیت تامین مالی توفیق زیادی نداشته، گفت: نیاز کشور به واگن مترو در افق پنج ساله، یعنی تا سال ۱۴۰۷ برای اجرای همه طرح‌ها و پروژه‌های کشور، حدود 7هزار دستگاه برآورد شده است.

بابک احمدی، رئیس هیات عامل ایدرو در نشست خبری اظهار کرد: درحال‌حاضر تعداد ناوگان فرسوده خودرو بیش از ۹ میلیون دستگاه است. در این میان تعداد ۲۶۰ هزار کامیون و کشنده، ۷۴ هزار مینی‌بوس و بیش از هفت میلیون خودروی سواری فرسوده در کشور وجود دارد.

به گزارش ایدرونیوز وی ضمن بیان این مطلب افزود: بر اساس قانون هوای پاک تردد این خودروها در کشور ممنوع بود که بازدارنده هم بود، اما در دیوان این رای شکسته شد و درحال‌حاضر خودروهای فرسوده می‌توانند با معاینه فنی تردد کنند. یکی از دلایل مصرف بالای سوخت و آلودگی هوا هم همین فرسودگی خودروها است. به گفته رئیس سازمان گسترش و نوسازی ایران در حوزه حمل‌ونقل دریایی نیز بیش از ۶۰۰ فروند انواع شناور وجود دارد که در ناوگان جمهوری اسلامی ایران تردد می‌کنند که ۲۰۰ فروند آن اقیانوس پیما است و بیش از 2هزارو500 فروند دستگاه شناور کوچک نیز وجود دارد. در حوزه دریایی حدود ۱۱۰ فروند شناور اقیانوس پیما باید جایگزین و نوسازی شود. همچنین در حوزه هوایی حدود ۷۰ تا ۸۰ فروند هواپیما زمین‌گیر است. این مقام مسئول همچنین با اشاره به فرسودگی ناوگان هوایی، دریایی و ریلی کشور، اظهار کرد: باید مشوق‌هایی را برای نوسازی ناوگان حمل‌ونقل و ایجاد کرد. موتور محرک شکوفایی صنعت تقاضا و بازار است و در دوره‌ تحریم‌ها، باید برای حمایت از صنایع داخلی از بازارهای داخلی به عنوان یک فرصت استفاده شود.  به گفته وی در ناوگان هوایی حدود ۳۳۰ فروند پرنده در کشور وجود دارد که از این تعداد کمتر از ۲۵۰ فروند قابلیت پرواز دارد که تعدادی از این ۲۵۰ فروند هواپیما نیز به دلیل کسری قطعات یدکی، اقلام مصرفی و یا دوره‌های تعمیراتی باید از پرواز خارج شوند تا عملیات تعمیر و نگهداری رو آنها انجام شود. بر این اساس حدود ۱۷۰ تا ۱۸۰ فروند هواپیما قابل استفاده در کشور موجود است.  رئیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران با بیان اینکه اولویت حفظ ناوگان هوایی است و برای حفظ آن به اقلام و زیر ساخت نیاز است که زیرساخت‌های آن در کشور موجود است، تصریح کرد: اما در حوزه اقلام یدکی مشکلات زیادی وجود دارد. البته ظرفیت‌های مهندسی زیادی وجود دارد که می‌توان آنها را بالفعل کرد و در صنعت استفاده کرد و در بخش تکمیل زیرساخت‌های اقلام هوایی در حوزه غیرنظامی نیز سازمان گسترش ورود کرده و فعالیت‌هایی در حال انجام است.  احمدی درباره وضعیت ناوگان دریایی ایران نیز گفت: اصلی‌ترین شبکه در اختیار شرکت ملی نفتکش ایران و شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران است. البته شرکت‌های دیگری نیز ناوگان در اختیار دارند، اما در مجموع نیاز این شرکت‌ها به ناوگان جدید زیاد است. البته به دلیل استانداردهای بین‌المللی و همچنین به دلیل اینکه این ناوگان اغلب در آب‌های بین‌المللی تردد می‌کنند، مشکلی برای نگهداشت این ناوگان نداریم، اما برای نوسازی ناوگان موجود مشکلاتی وجود دارد و باید سرمایه‌گذاری صورت بگیرد.

به گفته وی در حوزه کشنده‌های جاده‌ای نیز در چند سال گذشته زیرساخت‌های جدیدی برای حمایت از تولید ناوگان کشنده‌های جدید به وجود آمده است. هرچند سال‌های قبل صرفا اتکا به تکنولوژهای غربی بود، اما با توجه به رشد چین در این حوزه، با مشارکت چینی‌ها و با انتقال دانش و تولیدات مشترک تولیدات خوبی انجام شده است. احمدی با بیان اینکه در حوزه ریلی فرسودگی شدیدی وجود دارد و به دلیل تردد کمتر ناوگان ریلی در خارج از کشور معمولا دقت کافی برای نوسازی ناوگان در سال‌های گذشته انجام نشده، گفت: متوسط عمر واگن‌های باری و واگن‌های مسافری کشور بالای ۳۰ سال است و کشنده‌های باری - مسافری هم عمر بالایی دارند. بنابراین در مجموع آینده خوبی برای حمل‌ونقل تجاری کشور متصور نیستیم و باید فکری برای بهبود آن صورت گیرد.  رئیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران در ادامه با اشاره به مصوبه سال ۱۳۹۶ شورای اقتصاد برای تامین 2هزار دستگاه واگن مترو کلانشهرها، گفت: در افق ۵ ساله تقاضای واقعی 7هزار دستگاه است یعنی در صورتی که تمام پروژه‌های مترو به اتمام برسد 7هزار دستگاه واگن مترو نیاز است، اما در صورتی که بخواهیم واگن پروژه‌های در حال اتمام را تامین کنیم در کنار نوسازی به 5هزار دستگاه واگن نیاز داریم.  وی افزود: شورای اقتصاد در سال ۱۳۹۶ برای تامین 2هزار دستگاه به وزارت کشور مجوز داده و ایدرو را به عنوان متولی مدیریت طرح معرفی کرده است. سازمان گسترش به عنوان مدعی صنعت و تولید داخل و مدیریت‌کننده این بخش وارد عمل شده، اما از این 2هزار دستگاه به علت محدودیت‌های تامین مالی، توفیقی حاصل نشده و با وجود اینکه چند توافق خوب صورت گرفته، اما اقدامی صورت نگرفته است. اما اخیرا وزارت کشور و شهرداری تهران طرحی برای تامین ۶۳۰ دستگاه واگن پیش برده‌اند. مشتری این ۶۳۰ دستگاه شهرداری تهران است و قرارداد آن بین سازمان شهرداری و دهیاری‌ها و یک تامین‌کننده چینی است. اما یکی از الزامات آن ساخت داخل است و اگر ساخت داخل آن صورت نگیرد از قانون عبور کرده‌ایم. بنابراین وزارت صمت در حوزه کنترلی و اعمال قانون ایستاده و امیدواریم با تعامل بین وزارت کشور و صمت به زودی مقدمات اجرایی ورود تامین‌کنندگان داخلی را در این پروژه فراهم کنیم.

انبوه‌سازی در اولویت است

 در همین حال مدیرعامل شرکت واگن‌سازی تهران نیز چندی پیش با اشاره به اقدامات لازم برای تولید قطار ملی گفت: تاکنون ۲۱ دستگاه واگن داخلی در این شرکت ساخته شده است.

علیرضا شیخ طاهری در گفت‌وگو با ایرنا اظهار کرد: ما برای تولید انبوه واگن نیاز به تاییدیه نهایی داشتیم که تاکنون امکان تولید قطار ملی به سبب نبود تاییدیه نهایی و انجام نشدن تست‌ها وجود نداشت.

وی افزود: این تاییدیه‌‌ها عمدتا مربوط به ایمنی قطار ملی بود اما واگن‌سازی تهران چون از ابتدا بسترساز اصلی تولید قطار ملی بوده و تولید را آغاز کرده به‌زودی استارت تولید انبوه را هم خواهیم زد.

وی ادامه داد: به اندازه سه رام قطار معادل ۲۱ واگن‌ بدنه آماده در کارخانه داریم و در صورت ابلاغ کارفرما که شرکت مترو تهران است می‌توانیم فرآیند تولید انبوه را بلافاصله آغاز کنیم.

شیخ طاهری در پاسخ به این سوال که در ساخت واگن ملی چه دستگاه‌هایی مشارکت خواهند داشت، افزود: برای تولید ۱۱۳ دستگاه واگن (قرارداد با شهرداری) به مشارکت حداکثری تولید‌کنندگان داخلی نیاز داریم البته فهرست کاملی از شرکت‌هایی که توانایی اخذ تاییدیه برای تولید قطعات اصلی را دارند، در قرارداد مذکور آورده شده است.

مدیرعامل شرکت واگن‌سازی تهران اضافه کرد: البته نام شرکت‌های دیگری نیز در قرارداد به عنوان تهیه‌کنندگان مورد تایید کارفرما قرار دارد و ما این امکان را داریم که از تمام تولید‌کنندگان داخلی که امکان اخذ تاییدیه‌های لازم را داشته باشند، استفاده کنیم.

سخن پایانی

براساس آمار باوجود تلاش‌های صورت گرفته، بیشترین حجم داخلی‌سازی تولید واگن مترو در ایران ۳۰ درصد بوده که با اجرای طرح واگن ملی می‌توان به ارتقای داخلی‌سازی در این حوزه امیدوار بود. بنابه گفته مسئولان، هدف از داخلی‌سازی رسیدن به سطح ۸۵ درصد است که با تکیه به توان داخلی محقق خواهد شد.