همین موضوع سبب شده است که شرکت‌های بزرگی جذب این صنعت شوند و از آن کسب درآمد کنند. در گذشته، بازی‌ها تنها به ۲ صورت بازی‌های کنسولی و رایانه‌ای یافت می‌شدند، اما امروزه گوشی‌های موبایل به یکی از مهم‌ترین دیوایس‌ها در صنعت بازی‌سازی تبدیل شده‌اند. محبوبیت بازی مار در گوشی‌های نوکیا باعث شد که شرکت‌ها توجه خود را به‌سمت این بخش از بازار بیشتر کرده و اکنون بازی‌های جذاب با گرافیک عالی برای گوشی‌های موبایل طراحی شده‌اند. بازی‌هایی که باعث شده‌اند ارزش این صنعت به مرز ۸۰ میلیارد دلار نزدیک‌ شود. درحال‌حاضر صنعت بازی یکی از پردرآمدترین صنایع جهان بوده و درآمد برخی شرکت‌های بازی‌سازی حتی از درآمد حاصل از فروش نفت هم بیشتر است. صمت در این گزارش به اهمیت ارزش اقتصادی بازی‌ها در ایران پرداخته است.

کوروکی تاخاسومی، یک گیمر پردرآمد

در سال ۲۰۱۹، بازی‌های کنسولی با دریافت ۳۰ درصد از سهم گردش مالی به درآمد ۴۵.۳ میلیارد دلاری رسیده بودند. این بازی‌ها در ایران نیز طرفداران زیادی دارند. درآمد بازی‌های کنسولی در سال ۲۰۲۰ به ۵۷.۹ میلیارد دلار رسیده و این عدد برای شرکت‌های سازنده کنسول‌ها، عددی بسیار بزرگ است. اما سهم این بازی‌ها در این سال با ۲ درصد کاهش، تنها ۲۸ درصد بوده است. با این حال، روند رو به رشد درآمد این بازی‌ها ادامه داشت و درآمد آنها تا پایان سال ۲۰۲۲ به ۶۱ میلیارد دلار رسید. در صنعت بازی، این تنها طراحان و فروشندگان نیستند که می‌توانند درآمد کسب کنند. یک گیمر خود می‌تواند درآمدزایی کند. این درآمدزایی می‌تواند با استریمینگ بازی‌ها (بازی در بستر پخش آنلاین) یا دریافت پول از شرکت‌های بازی‌سازی برای امتحان و عیب‌یابی بازی‌های جدیدشان باشد. درحال‌حاضر ثروتمندترین گیمر حرفه‌ای دنیا یک بازیکن آلمانی است با نام کوروکی تاخاسومی است که تنها از جوایز مسابقات بیش از ۴ میلیون دلار درآمد کسب کرده است.

ارزش ۷۰ میلیاردی صنعت بازی در جهان

ابوالقاسم پیرویسی، بازی‌ساز و فعال دانش‌بنیان در گفت‌وگو با صمت بااشاره به اینکه، بازی یک صنعت پولساز در دنیا است و در ایران هم ظرفیت‌های بالایی برای پولسازی دارد، گفت: بازی یک صنعت بزرگ است که قابلیت تبدیل شدن به یک صنعت پولساز را دارد. گفتنی است، درآمد بیشتر بازی‌سازان ایرانی از خارج است و آنها بیشتر محصولات‌شان را صادر می‌کنند. بازار بازی در جهان به‌قدری وسیع است که جزو شغل‌های پردرآمد دنیا محسوب می‌شود. گفتنی است، بازار بازی‌های موبایلی در دنیا ارزشی به‌اندازه ۷۰ میلیارد دلار دارد و همین اندازه هم، در حوزه بازی‌های کنسولی و پی‌سی وجود دارد. وی افزود: عدد بسیار کمتری از این رقم را بازار بازی در ایران به خود اختصاص داده که ناشی از شرایط اقتصادی مردم است، اما چالش بزرگ بازی‌سازان ایرانی، قدرت خرید مردم نیست، قدرت کم خودشان در جذب سرمایه‌گذار است. بیشتر بازی‌سازان در دنیا توانایی جذب سرمایه‌گذاران زیادی را دارند، اما این روند در ایران یک معضل جدی است. گفتنی است، برای تولید هر بازی با اندازه بزرگ، دست‌کم نیازمند یک میلیون دلار هستیم که چنین سرمایه‌ای در توان بازی‌سازان نیست.

۴۰ میلیون ایرانی بازی می‌کنند

وی گفت: صنعت بازی در ایران رو به توسعه است. باتوجه به تجربه‌های کسب‌شده و آمارهای موجود، نزدیک به ۴۰ میلیون کاربر ایرانی بازی در کشور وجود دارد؛ اما باتوجه به اوضاع اقتصادی یک دهه گذشته، افت اقتصادی در این صنعت مشاهده شد. گفتنی است، کاهش درآمد بازی‌سازان، ارتباط مستقیمی با کاهش درآمد مردم دارد. در واقع، دلیل اصلی کاهش درآمد بازی‌سازان، کاهش درآمد مردم است، اما در کل، صنعت بازی در کشور رو به پیشرفت است و روزبه‌روز به تعداد کاربران آن افزوده می‌شود و در یک دهه اخیر، تعداد محصول بیشتری وارد بازار بازی شده است.

بازی‌های آموزشی، طرفداران زیادی ندارند

وی بااشاره به طرفداران کم بازی‌های آموزشی برای مخاطب بزرگسال گفت: بازی‌هایی که جنبه آموزشی آنها بیشتر باشد، طرفداران زیادی ندارند و افراد به‌دلیل اینکه ترجیح می‌دهند فقط سرگرم شوند، سراغ بازی‌های آموزشی نمی‌روند. در کل، معمولا تلفیق بازی با آموزش، کاری بسیار دشوار است. در واقع، اگر بخواهیم در خلال بازی، مفاهیم آموزشی و فرهنگی را انتقال بدهیم، نیازمند دانش جامعه‌شناسی هستیم، زیرا ذهنی که به‌دنبال سرگرمی است، در آن لحظه پذیرای آموزش نیست و در این حالت، افراد بازی‌هایی را که آموزشی هستند، انتخاب نمی‌کنند.

سرگرمی مهم است و بس

وی افزود: برای طراحی و ساخت بازی‌هایی که علاوه بر ماهیت سرگرمی، دارای بار آموزشی هم هستند، نیازمند عملکردهای هوشمندانه در بازی هستیم تا خدشه‌ای به جنبه سرگرمی‌گونه بودن آن وارد نشود و حوصله کاربر سر نرود. در اصل، موضوعات آموزشی باید به‌موقع به کاربر گفته شود و طی یک زمان‌بندی استاندارد صورت بگیرد. گفتنی است، هر آنچه موجب درگیر شدن ذهن شود، کمتر مورداستقبال قرار می‌گیرد. برای مثال، بازی‌های پازلی، طرفداران کمتری نسبت به بازی‌های هیجانی دارند.

بازی، راهی برای تخلیه ذهن

به‌گفته این بازی‌ساز، معمولا در سنین بالاتر هم افراد ترجیح می‌دهند، بازی‌هایی را که آموزشی هستند، انتخاب نکنند، چراکه این افراد برای رهایی از ذهن شلوغ خود، برای بازی وقت می‌گذارند و خواهان ورودی دیگری نیستند. برای آنها بازی، راهی برای تخلیه ذهن است. معمولا کودکان بازی‌های تلفیق‌شده با آموزش را راحت‌تر می‌پذیرند و به‌فراخور ذهن آماده یادگیری که دارند، بازی انتخاب می‌کنند.

پیرویسی گفت: هرچقدر بازی‌های موبایلی ساده‌تر باشند، طرفداران بیشتری هم خواهند داشت، معمولا مخاطبان در حوزه بازی‌های موبایلی، خواهان سادگی هستند و اگر بازی پیچیده به آنها ارائه دهید، آن را انتخاب نمی‌کنند.

بلای خانمان‌سوز فیلترینگ و تحریم

وی فیلترینگ و تحریم را سد بزرگ تجارت بین‌الملل در صنعت بازی دانست و گفت: بزرگ‌ترین چالش در مسیر توسعه صنعت بازی در کشور، تحریم و فیلترینگ است. از یک‌سو، به‌دلیل تحریم‌های چند سال اخیر، معمولا در مشارکت‌های بین‌المللی در تلاش هستیم که هویت ایرانی‌مان پنهان بماند، چراکه به‌محض شناسایی، بازی‌سازان خارجی با ما همکاری نمی‌کنند و منابع درآمدی خود را در صورت شناخته شدن از دست می‌دهیم. از سوی دیگر هم، به‌دلیل فیلترینگ گسترده، با معضلات مختلفی دست‌وپنجه نرم می‌کنیم. گفتنی است، اتفاقی که برای اینترنت افتاد، برای بیشتر بازی‌سازان فاجعه اقتصادی ایجاد کرد، به‌گونه‌ای که بعد از فیلترینگ گسترده، ۷۰ تا ۸۰ درصد نصب و خریداری محصولات‌مان که در پلتفرم‌های خارجی بود، کمتر شد و ضربه اقتصادی بدی به ما وارد شد.

وی افزود: پلتفرم‌های داخلی تاکنون این ضرر را جبران نکردند. از یک‌سو، با فیلترشکن‌ها در تلاش برای همکاری با خارجی‌ها هستیم که به‌تدریج از داخل مسدود می‌شود و از طرف دیگر هم، وقتی هویت ایرانی‌مان شناسایی می‌شود، در نهایت، ارتباط‌مان را از دست می‌دهیم.

این فعال دانش‌بنیان گفت: تاکنون هیچ سازماندهی مشخصی بعد از فیلترینگ در صنعت بازی اتفاق نیفتاده است و گویا خودمان باید گلیم خودمان را از آب بیرون بکشیم.

ترکیه، مقصد بازی‌سازان ایرانی

وی یکی دیگر از چالش بازی‌سازان ایرانی را همکاری مستمر با ناشران و توسعه‌دهندگان خارجی دانست و گفت: بازی‌ها طیف‌های مختلفی دارند که هر بازی‌ساز می‌تواند جایگاه خود را پیدا کند، بنابراین بازار برای هر بازی‌سازی وجود دارد. مشکل اصلی همکاری کردن با ناشرهای خارجی، سرمایه اندک بازی‌سازان ایرانی است. برای مثال توسعه‌دهنده‌هایی در ترکیه فعالیت می‌کنند که ارتباط گسترده‌تری با ناشران دارند و عددهای نجومی عایدشان می‌شود؛ به‌همین‌دلیل، بسیاری از بازی‌سازان و توسعه‌دهندگان ایرانی به ترکیه مهاجرت کرده‌اند و در چند سال اخیر، ترکیه مقصد بازی‌سازان ایرانی شده است.

بازی؛ بازیگر جدید اقتصاد جهان

محمدمهدی بهفرراد، فعال دانش‌بنیان در صنعت بازی در گفت‌وگو با صمت بااشاره به اهمیت اقتصادی بازی‌های رایانه‌ای و کنسولی گفت: امروزه صنعت بازی تبدیل به یکی از بازیگران اصلی اقتصاد جهان به‌ویژه در کشورهای توسعه‌یافته شده است و فرآیندهای جدی نظیر تعاملات اقتصادی را می‌توان به بازی تبدیل کرد و از ظرفیت‌های این صنعت در کارهای جدی و حرفه‌ای بهره‌های بسیاری برد.

وی گفت: خوشبختانه امروزه نگرش‌های نوینی در توسعه صنعت بازی رواج پیدا کرده که موجب استفاده و کاربرد روزافزون آن در ارکان مختلف جامعه شده است.

برخی معتقدند که بازی‌ها موجب آسیب به مخاطب به‌ویژه کودکان می‌شوند، اما باید گفت، بازی تنها یک ابزار است که میزان ثمربخشی آن بستگی به هدف بازی‌سازان و میزان استقبال جامعه دارد.

 برای مثال، فیلم‌های سینمایی و... هم ابزاری هستند که براساس هدف سازندگان ساخته می‌شوند و ممکن است هر فیلمی در هر ژانری با هر محتوایی ساخته شود، بنابراین نمی‌توان تنها بازی‌ها را ابزاری مخرب در مسیر آموزش دانست.

به‌گفته این بازی‌ساز، ژانرها و محتواهای مختلفی در بازی‌ها وجود دارد که ممکن است آثار مثبت و منفی در مقیاس کلان داشته باشند و این امر فرهنگ به فرهنگ و در جوامع مختلف، متفاوت است. در حقیقت، باید دید بازی در چه ژانری، چه کشوری و با چه اصول فرهنگی تولید شده است.

سخن پایانی

درحال‌حاضر صنعت بازی صنعتی رو به رشد و پیشرفت است و می‌توان آن را یکی از موفق‌ترین صنایع دنیا دانست، چراکه جذب تعداد زیادی طرفدار جدید در هر سال می‌تواند باعث افزایش درآمد و گردش مالی این صنعت شود. در کشورهای در حال توسعه نظیر ایران، اهمیت این صنعت هنوز به‌خوبی درک نشده است. بنابراین می‌توان گفت که کسب درآمد از صنعت بازی در ایران جای کار زیادی دارد. متاسفانه درحال‌حاضر آمار دقیق و درستی درباره گردش مالی صنعت بازی در ایران وجود ندارد. اما به‌طورقطع افزایش علاقه گروه‌های سنی مختلف به این بازی‌ها در ایران نیز کم نبوده است و شرکت‌های فروشنده بازی‌ها می‌توانند درآمدهای خوبی از این موضوع کسب کنند. همین موضوع سبب شده است که صنعت بازی نیز به محلی جذاب برای سودجویان تبدیل شود و افراد منفعت‌طلب به‌دنبال راهی برای کسب درآمد بیشتر از این صنعت باشند.