در مرزها و نقاط استراتژیک سراسر کشور ۱۸ منطقه آزاد وجود دارد که ۸۰ درصد ترانزیت از این مناطق انجام می‌شود. با توجه به جغرافیای سیاسی استان گلستان و همجواری آن با کشورهای اوراسیا، ایجاد منطقه آزاد اینچه‌برون از سال ۹۴ در دستور کار دولت قرار داشت. شکل گیری این منطقه سال ۹۸ در مجلس تصویب شد اما به علت اختلاف نظر شورای نگهبان با این مصوبه، در ادامه به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع و سپس در سال ۱۴۰۰ به تصویب رسید. جغرافیای منطقه آزاد اینچه‌برون نقطه تلاقی دو کریدور بین‌المللی است و قرار گرفتن این منطقه در مسیر کریدور راه جدید ابریشم اتصال آسیای شرقی به اروپا را میسر می‌کند. اکنون با وجود گذشت تقریبا دو سال از تصویب منطقه آزاد اینچه‌برون اما این منطقه بیابانی است که مورد استقبال سرمایه‌گذاران نیست و سرعت ایجاد زیر ساخت‌ها در آن به کندی پیش می‌رود.

کریدور استراتژیک شمال به جنوب از اینچه برون می‌گذرد

کریدور مهم و استراتژیک شمال به جنوب در شاخه شرقی دریای خزر از اینچه برون می‌گذرد که تحولات اخیر سیاسی و امنیتی اهمیت این مسیر را دو چندان می‌کند. این کریدور قابلیت حمل پیوسته ریلی با کوتاه‌ترین مسیر دسترسی و صرفه اقتصادی به کشور روسیه، قزاقستان و ترکمنستان را داشته و تکمیل محور گرگان-شاهرود می‌تواند تا ۵۰۰ کیلومتر مسیر کریدور را کاهش دهد و نقش موثری در درآمد‌های پایدار ارزی برای کشور ایفا کند. نزدیکی به خط انتقال گاز ترکمنستان به ایران، در دسترس بودن معادن کمیاب در منطقه، استقرار گمرک و بازارچه مرزی، وجود شهرک صنعتی هزار هکتاری، وجود مجتمع پتروشیمی، ظرفیت‌های ترانزیتی مانند جاده گرگان به اینچه برون، کریدور منطقه ایران، ترکمنستان و قزاقستان به طول ۹۲۶ کیلومتر و وجود دو ایستگاه عملیاتی پتروشیمی و اینچه برون برای ارائه خدمات لجستیکی از جمله مزیت‌های این منطقه به شمار می‌رود. با وجود تصویب و تعیین اعضای هیات مدیره منطقه آزاد، هنوز اینچه برون هیچ جذابیتی برای سرمایه‌گذاران ندارد. فعالان اقتصادی بر این باورند که دولت توانایی تامین سرمایه کافی برای ایجاد زیرساخت‌ها و بهره‌برداری از این منطقه را نداشته لذا اگر به امید سرمایه‌گذاری‌های دولت بمانیم به رشد قابل انتظار نخواهیم رسید.

تعلل در ایجاد زیرساخت‌های اینچه برون جایز نیست

فعالان بخش خصوصی تعلل در این موضوع مهم را جایز نمی‌دانند و معتقدند اگر در راه‌اندازی این منطقه سرعت عمل نداشته باشیم مزیتی که در آن نهفته را از دست خواهیم داد زیرا تجارت جهانی با سرعت زیادی در حال حرکت است. رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی گرگان در گفت‌وگو با خبرنگار بازار اظهار کرد: تصویب ۱۰۰ میلیارد تومان برای توسعه منطقه آزاد اینچه برون در سفر دور دوم هیات دولت به گلستان عدد قابل توجه‌ای نیست.

امیر یوسفی افزود: منطقه‌ای که توسعه زیر ساخت‌های آن چند هزار میلیارد هزینه دارد، تامین چنین رقم هایی نمی‌تواند توسعه قابل قبولی را رقم بزند.

سرعت کند اقدامات در منطقه آزاد اینچه برون

یوسفی گفت: درحال‌حاضر هیات مدیره منطقه آزاد در حال پیشبرد اقدامات زیر ساختی در این منطقه هستند اما سرعت عمل بسیار کند است.

رئیس اتاق بازرگانی گرگان تاکید کرد: خط ریلی منطقه آزاد به کشورهای آسیای میانه و روسیه متصل بوده و از این حیث می‌تواند بسیار حائز اهمیت باشد.

برای ایجاد زیر ساخت‌ها می‌جنگیم

استاندار گلستان هم در پاسخ به خبرنگار بازار تاکید کرد: قاعدتا در منطقه آزاد اینچه برون که هنوز خط انتقال برق نرفته پس سرمایه‌گذار هم به آن ورود نخواهد کرد. وی با بیان اینکه می‌جنگیم تا زیر ساخت‌ها را در منطقه آزاد ایجاد کنیم، گفت: در سال‌های گذشته استان گلستان سهم خود را در خط انتقال برق به شهرک صنعتی هزار هکتاری پرداخت کرده اما در این بین یک اداره کل مشترک با یک استان دیگر خیانت کرد و سبب شد این پروژه به نتیجه ختم نشود.

زنگانه با تاکید به اینکه امروز باید چندین برابر آن مبلغ برای خط انتقال برق هزینه شود، گفت: پروژه‌ای که در آن سال با ۳۰۰ میلیارد اجرا می‌شد امروز به هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد. وی اضافه کرد: دستگاه‌های نظارتی بایستی به این موضوعات ورود کنند و همچنین مدیران باید جرئت داشته باشند علیه افرادی که خیانت کرده‌اند، پرونده تشکیل دهند.

آغاز عملیات برق رسانی به منطقه آزاد اینچه‌برون

معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار گلستان هم در پاسخ به خبرنگار بازار در خصوص آخرین وضعیت منطقه آزاد اینچه‌برون گفت: کد گمرکی منطقه آزاد اخذ و عملیات برق‌رسانی به آن از نیروگاه سیکل ترکیبی علی‌آباد کتول آغاز شده است.

سیدمحمد دهنوی افزود: در بخش تخلیه و بارگیری مشکل حقوقی وجود دارد که در حال تعیین تکلیف است. وی گفت: پروژه تکمیل زیرساخت‌های مرکز لجستیک مرزی اینچه برون با تهاتر نفت و منابع داخلی وزارتخانه با تخصیص ۱۳۷ میلیارد تومانی در حال پیشبرد است. اینچه‌برون دروازه بازارهای گسترده غلات، انرژی، کانی، خاویار، محصولات نفتی و غیره بوده، ضمن اینکه این منطقه شاهراه سه کریدور مهم KTI که یک شاخه آن از چین و یک شاخه آن از روسیه به اینچه‌برون می‌رسد، کریدور شرق به غرب (BIR) که بسیار حائز اهمیت بوده و مورد تاکید چینی‌ها است و کریدور معروف شمال به جنوب که برای کشور روسیه از حساسیت زیادی برخوردار بوده، است. با توجه به جایگاه ویژه کریدور‌ها در آینده جهان لذا این منطقه به لحاظ ویژگی‌های ژئوپولیتیکی بسیار مهم تلقی می‌شود. آبان ماه امسال «حسن ملک حسینی» به عنوان مدیرعامل و «بهروز سامان» و «سیدمحمد حسینی» به عنوان اعضای هیات‌مدیره منطقه آزاد اینچه‌برون منصوب و معرفی شدند و بدین ترتیب این پروژه به صورت رسمی وارد فاز عملیاتی شد. مدیرعامل منطقه آزاد اینچه‌برون به خبرنگار بازار گفت: اساسنامه منطقه آزاد در کوتاه‌ترین زمان و کمتر از 8ماه دریافت شد.

برآورد ۵۳ هزار میلیارد تومانی برای اجرا و نهایی شدن اینچه برون

حسن ملک حسینی افزود: مبلغ مورد نیاز برای انجام فرآیند اجرا و نهایی کردن منطقه آزاد ۵۳ هزار میلیارد تومان برآورد شده است که بخشی از این منابع از درآمد‌های همین منطقه به‌دست خواهد آمد. وی گفت: تا کنون در چهار نمایشگاه حاضر شده‌ایم و ۱۱۰ بسته سرمایه‌گذاری به سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی ارائه شده است. ملک حسینی تثبیت اراضی و صدور سند مالکیت برای هشت هزار و ۲۱ هکتار معادل ۶۵ درصد اراضی منطقه آزاد اینچه برون و تهیه ۱۱۰ بسته سرمایه‌گذاری به صورت کتابچه و کتاب الکترونیک را از اقدامات موثری برشمرد که در راستای راه‌اندازی منطقه آزاد اینچه برون انجام شده است. وی افزود: تهیه طرح جامع دهکده لجستیک با استفاده از ظرفیت مهندسان مشاور داخلی و مشاوران حوزه حمل‌ونقل cis در دست اقدام است. وی اضافه کرد: با توجه به ظرفیت‌های لجستیکی و ترانزیتی منطقه آزاد، مرکز لجستیک مرزی فعلی با دو پله ارتقا به دهکده لجستیک تبدیل خواهد شد. وی به روش‌های آبرسانی به منطقه آزاد هم اشاره کرد و گفت: برنامه‌ریزی شده تا آب مورد نیاز این منطقه با روش‌های انتقال آب با تانکر، احداث چاه آب، آبرسانی از طریق سد‌های گلستان، انتقال آب دریا و پساب شهرستان گنبد کاووس و گرگان تامین شود. وی تصریح کرد: ایجاد ۴۷ هزار شغل، استقرار هزار و ۶۰۰ واحد صنعتی، ایجاد شهرک متالوژی و شهرک پتروشیمی، افزایش بار ریلی به ۱۳.۷ میلیون تن و افزایش سه برابری ارزش افزوده بخش صنعت استان گلستان به عنوان چشم‌انداز این منطقه در طرح جامع تدوین شده است. طبق قانون اختیارات دستگاه‌های اجرایی به منطقه آزاد واگذار شود مدیرعامل منطقه آزاد اینچه برون با تاکید به اینکه اولویت اول ما در منطقه آزاد بخش خصوصی است، گفت: طبق ماده ۶۵ قانون احکام دائمی توسعه برنامه‌های کشور در مناطق آزاد کلیه وظایف، اختیارات و مسئولیت‌های دستگاه‌های اجرایی باید به این مناطق واگذار شود که رهبر معظم انقلاب نیز به آن تاکید دارد. وی با بیان اینکه منطقه آزاد اینچه‌برون تلاقی کریدورهای بین‌المللی است، تصریح کرد: پیگیر کریدور هوایی هستیم تا فرودگاه را به طور اختصاصی در این منطقه داشته باشیم.

سخن پایانی

تعلل در ایجاد زیر ساخت‌ها در منطقه آزاد اینچه‌برون موقعیت‌ها و مزیت‌های را که امروز برای کشور ما خواهد داشت، می‌سوزاند زیرا تجارت جهانی معطل ما نمی‌ماند. با توجه به اینکه واگذاری امور اقتصادی به بخش دولتی غالبا به نتیجه مطلوب ختم نمی‌شود لذا دولت اگر می‌خواهد در این پروژه موفق باشد باید به بخش خصوصی اعتماد کند.