در پاسخ به این سوال که کشور ما چه جایگاهی در حوزه گوهرسنگ‌ها در جهان دارد، باید به این نکته اشاره کنیم که ذخایر کشور از نظر آماری خیلی قوی نیست.اما باوجود اینکه در ۳۱ استان کشور گزارش‌هایی مبنی بر وجود ذخایر سنگ‌های نیمه‌قیمتی و قیمتی داریم، اما کار اکتشاف فقط در حدود ۱۲ استان انجام شده و وضعیت ذخایر دیگر استان‌ها تکمیل نشده و اطلاعاتی که داریم، ناشی از مطالعات و پی‌جویی‌های پژوهشگران کشور است. بنابراین، ما در بخش استخراج خیلی فعال نبوده‌ایم و به‌استثنای عقیق، یاسپر و کوارتزها در بقیه زمینه‌ها کار استخراجی صنعتی و مستمر نداشتیم و این فعالیت‌ها به‌صورت جسته و گریخته و براساس علاقه شخصی بوده و در بعضی از استان‌ها هم درباره گارنت زحمات زیادی، چه صنعتی و چه گوهری، کشیده شده است، بنابراین برای تامین نیاز بازار داخلی درحال‌حاضر، عمدتا متکی به واردات سنگ‌های نیمه‌قیمتی و قیمتی از کشورهای همسایه هستیم.البته سنگ‌هایی در کشور ما شناسایی شده‌اند که دارای اعتبار خاصی هستند؛ مثل فیروزه نیشابور، که در ۱۲ نقطه دیگر ایران مثل ساوه یا دامغان یا شهر بابک و امثال آن هم وجود دارد و توانسته است ارزش خود را تا حدی نشان بدهد. البته متاسفانه صادرات عمدتا به‌صورت چمدانی و مسافری انجام می‌گیرد و ما نتوانسته‌ایم این سنگ باارزش را در شأن خود معرفی و صادر کنیم. درحال‌حاضر، کشورهای همسایه این سنگ را از ما دریافت و با نام و نشان خود روانه بازار می‌کنند و به‌طبع فوایدش بیشتر نصیب آنها می‌شود.یکی دیگر از مشکلات این حوزه، قرار گرفتن آن در گروه چهارکالایی، یعنی کالاهای لوکس است و چون از این منظر به آن نگاه می‌کنند، واردات و تامین ارز برای آن هم دچار پیچ‌وخم‌هایی است و متاسفانه این قانون صدمه زیادی به امر صادرات سنگ‌های باارزش ما خواهد زد.بنابراین در این حوزه با مشکلات متعددی دست به گریبان هستیم و امیدواریم با تلاش مسئولان ذی‌ربط و همکاران بتوانیم این ممنوعیت را برداریم و سنگ‌های قیمتی از گروه چهارکالایی خارج شود.

یکی دیگر از مشکلات این حوزه، قرار گرفتن آن در گروه چهارکالایی، یعنی کالاهای لوکس است و چون از این منظر به آن نگاه می‌کنند، مسئله تامین ارز برای واردات آن و تعریف منشأ ارز دچار پیچ‌وخم‌هایی است و متاسفانه این قانون صدمه زیادی به امر صادرات سنگ‌های باارزش ما زده است و خواهد زد.بنابراین، در این حوزه با مشکلات متعددی دست به گریبان هستیم و امیدواریم با تلاش مسئولان ذی‌ربط و همکاران بتوانیم این ممنوعیت را برداریم و سنگ‌های قیمتی از گروه چهارکالایی خارج شوند.یکی از مشکلات ما در این بخش همواره خام‌فروشی بوده و برای همین در حمایت از تولید مدتی است که حصول این دستاورد در حمایت از تولیدکنندگان جای بسی خوشحالی دارد. در هر حال، انواع سنگ‌هایی که ما داریم به‌ویژه انواع فیروزه مرغوب متاسفانه به‌صورت قاچاق یا همراه با مسافر از کشور خارج می‌شود و ما نتوانسته‌ایم که جلوی این روند را بگیریم. البته تلاش سازمان‌ها و ارگان‌های ذی‌ربط کماکان ادامه دارد تا این پدیده نامبارک را کاهش دهند. امیدواریم که بتوانیم این مشکل را کامل متوقف کنیم.در کنار این موضوع، قاچاق هم وجود دارد و گوهرسنگ‌ها قاچاق می‌شوند. مصرف الماس طبیعی و مصنوعی و همین‌طور سنگ‌های قیمتی و مرغوب موردنیاز تولیدکنندگان جواهر، زیاد است، اما متاسفانه موانع قانونی، ضعف کار اکتشاف و استخراج در کشور و نیاز روزافزون مصرف‌کنندگان ـ به‌ویژه برای سنگ‌های قیمتی و الماس برای مراسم ازدواج موردنیاز مصرف مردم است ـ بستر قاچاق آن را فراهم کرده و باید برای حل این معضل، راهکار مناسبی اتخاذ شود. حسب آخرین گزارش سازمان صنایع‌دستی بیش از هزار واحد تولیدی داریم که از گوهرسنگ‌هایی مانند خانواده عقیق، یاسپر، فیروزه و مانند آن استفاده می‌کنند و امروزه تعداد آنها افزایش پیدا کرده است و به‌عنوان‌مثال هزار و ۴۰۰ واحد انگشترسازی در استان قم داریم و به‌همین‌دلیل، شهر قم به‌عنوان شهر انگشتر شناسایی شده است؛ این نشان می‌دهد که مصرف این سنگ‌ها تا چه اندازه بالا است و عمدتا تولیدکنندگان آنها، به‌ویژه تولیدکنندگان نقره و صنایع‌دستی زیرمجموعه وزارت صنایع‌دستی و گردشگری ایران هستند و این دو حوزه از دیرباز در ارتباط دائم با هم بوده‌اند و به‌همین‌دلیل، صنایع‌دستی توانسته با تکیه بر نصرف و فرآوری و تولید سنگ‌های قیمتی یا نیمه‌قیمتی یا به‌عبارت‌بهتر، گوهرسنگ‌ها توسعه بیشتری پیدا کند.

این گوهرسنگ‌ها اغلب از خارج از ایران تامین می‌شود. برای مثال، سنگ یشم از چین وارد می‌شود، عقیق مرغوب از یمن، اپال از استرالیا و سایر سنگ‌ها از پاکستان، افغانستان، تاجیکستان، ارمنستان و کشورهای مشترک‌المنافع ـ که آنها هم روی خط آلپ قرار داشته و ذخایر متنوعی دارند ـ وارد کشور می‌شود و مورداستفاده صنایع دستی هم قرار می‌گیرد. طبق آمار سازمان صنایع‌دستی بیش از ۲۰۰ هزار نفر در این حوزه مشغول فعالیت هستند که اغلب در شهرهای مشهد، قم، شیراز، اصفهان، یزد و همدان فعالیت دارند و این جمعیت باتوجه به میزان گردشگران زیارتی یا سیاحتی این شهرها به‌ویژه توریست‌های خارجی توسعه چشمگیری داشته است و اگر ما بتوانیم برنامه‌های مدون خود را درباره گوهرسنگ‌ها به‌‎ویژه الماس تعقیب و اجرایی کنیم، به‌طورقطع فرصت اشتغال بیشتری را فراهم خواهد کرد.