امسال هم هزاران پرنده در حالی برای زمستان‌گذرانی پس از طی هزاران کیلومتر به تالاب‌های مازندران سفر کرده‌اند که برخی از این حیوانات شکار و در بازار پرندگان یا فضای مجازی فروخته می‌شوند. سر لوله تفنگ شکارچی آسمان را نشانه می‌رود و مردی آن سوتر ماشه را به سمت قوی در حال پرواز می‌چکاند و شلیک می‌کند. دلشوره به جان آسمان مازندران می‌افتد.

هر قو ۲۵ میلیون تومان فروش می‌رود

طی هفته‌های اخیر فقط در یک مورد ۲۴ بال قوی مهاجر و زیبا از گوشه حیاط خانه‌ای در محمودآباد کشف شد و سرانجام با ورود محیط‌بانان و دستگاه قضایی این پرنده‌ها به دامن طبیعت برگشتند. با گشتی در بازار فریدونکنار، فروشندگان زیادی به سراغ‌تان می‌آیند و عنوان می‌کنند انواع پرنده کشتار شده و زنده برای عرضه دارند. قیمت‌های‌شان نجومی است؛ نرخ قوهای زنده و جفت از ۵ میلیون تومان تا ۲۵ میلیون تومان در نوسان است. یکی از شکارچیان و صیادان دلیل افزایش نرخ را کاهش مهاجرت از یک سو و ممنوعیت شکار از سوی دیگر بیان کرد و گفت: این روزها صید و شکار سخت شده اما اگر مشتری دست به نقد وجود داشته باشد، هر نوع پرنده‌ای صید و عرضه می‌شود. وی با بیان اینکه قوهای نابالغ هم برای فروش وجود دارد، گفت: برای عرضه و تحویل سفارش به مشتری حداقل به ۲۴ تا ۴۸ ساعت زمان نیاز است.

برخورد قاطع با خرید و فروش پرندگان

رئیس اداره محیط‌زیست فریدونکنار با اشاره به برخورد با دلالان و فروشندگان قوها و پرندگان مهاجر اظهار کرد: با هرگونه دلالی و خرید و فروش پرندگان برخورد قاطع می‌شود. یاسر سالار در گفت‌وگو با مهر به دستگیری فرد متخلف و کشف ۲۴ بال قوی فریادکش از حیاط منزلی در شهرستان فریدونکنار اشاره کرد و گفت: گونه‌های مهاجر در معرض خطر و تحت حمایت محیط‌زیست قرار دارند. وی با بیان اینکه قوهای مهاجر کشف شده پس از تیمار به دامن طبیعت رهاسازی می‌شوند، گفت: تاکنون بیش از ۵ هزار و ۵۰۰ قوی فریادکش در ۲۸ قطعه در اراضی تالابی سرخرود سرشماری شده‌اند. سالار با بیان اینکه شکار و صید پرندگان مهاجر در سال جاری محدود و کنترل شده است، افزود: قوها بین روستاها و اراضی شالیزاری پرواز می‌کنند و برخی دامگاه‌داران با روش‌های سنتی اقدام به صید و شکار می‌کنند که این کار ممنوع است. سال‌هاست از پرنده‌کشی در فریدونکنار بحث می‌شود و باوجود آنکه هر سال تدابیر و کنترل‌ها بیشتر می‌شود، همچنان درصد قابل‌توجهی از پرندگان فرصت بازگشت‌ به سرزمین‌های دور را به‌دست نمی‌آورند و شکار و کباب می‌شوند.

مردم با محیط‌بانان همکاری کنند

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست مازندران نیز با اشاره به مهاجرت گونه‌های نادر پرندگان مهاجر از مردم خواست تا در صیانت و حفاظت از این پرندگان همکاری لازم را با محیط‌زیست داشته باشند.

حسینعلی ابراهیمی در گفت‌وگو با مهر با اشاره به ورود قوها به تالاب‌های استان در محمودآباد و سرخرود از تشدید اقدامات حفاظتی خبر داد و افزود: حتی نیروهای کمکی از اداره کل و شهرستان‌های همجوار به سمت محمودآباد فرستادیم تا در گشت و کنترل و پایش نظارت کنند. وی از کشف چندین مورد شکار قوهای زنده و رهاسازی آنها در تالاب خبر داد و اظهار کرد: پس از این کشفیات، برخی افراد شروع به انتشار اخبار کذب کردند که هدف آنان تخطئه کردن اقدامات محیط‌بانان است. وی با بیان اینکه دامگاه‌های اطراف سرخرود نیز پایش و رصد می‌شود، به ورود ۵۵۰ بال قوی مهاجر به تالاب محمودآباد خبر داد و گفت: هر سال بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ بال قو وارد تالاب می‌شود اما در سال ۹۲ این تعداد به ۴ هزار قطعه رسیده بود. عده‌ای سودجو و قاچاقچی اقدام به قاچاق و شکار می‌کنند، با این حال همکاران محیط‌بان در حال رصد و نظارت هستند. مدیرکل حفاظت محیط‌زیست مازندران یادآور شد: با هرگونه تخلف و شکار به‌شدت برخورد می‌شود. وی با اظهار اینکه بسیاری از این گونه‌ها با طی چند هزار کیلومتر به استان سفر می‌کنند، افزود: برخی از این پرنده‌ها که برای زمستان‌گذرانی به استان سفر می‌کنند، مورد کم‌لطفی قرار می‌گیرند و شکار می‌شوند. وی ادامه داد: باتوجه به محدودیت‌های امکانات و نیرو از مردم تقاضا داریم در صیانت از گونه‌های حیات وحش و پرندگان مهاجر با محیط‌زیست همکاری لازم را داشته باشند.

قتل عام ‌آشکار پرندگان مهاجر

هر سال ۵۰۰ هزار تا بیش از یک میلیون بال پرنده مهاجر که برای زمستان‌گذرانی به تالاب‌های شمال کشور مهاجرت می‌کنند، از سوی شکارچیان و صیادان به دام می‌افتند و به‌صورت علنی با قیمت‌هایی بالا در بازار فریدونکنار به فروش می‌رسند. این کشتار فجیع تنها به پرندگان مهاجر شمال کشور و استان مازندران ختم نمی‌شود، بلکه بسیاری از پرندگان مهاجری که برای زمستان‌گذرانی از اوایل زمستان تا اواخر اسفند از مناطق سردسیر به تالاب‌ها و رودخانه‌های استان خوزستان مهاجرت می‌کنند هم به همین سرنوشت تلخ دچار می‌شوند. ژ باوجود اینکه در استان مازندران روش‌های نامتعارف صید پرندگان ازجمله نصب دام هوایی، گذر و کرس ممنوع شده، در کنار دامگاه‌ها و شالیزارهای فریدونکنار دام‌های هوایی در سطح بسیار وسیعی دیده می‌شود و گوشت پرندگان مهاجر به‌صورت علنی در بازار فصلی فریدونکنار به فروش می‌رسد. برخی نیز معتقدند فاجعه صید و شکار تنها به فریدونکنار محدود نمی‌شود و تمام شهرستان‌های استان مازندران ‌پوشیده از دام و تورهای هوایی است.۹۰ درصد صید و شکار ‌پرندگان مهاجر در استان مازندران به‌صورت غیرقانونی انجام می‌شود و سازمان متولی نیز هیچ اقدامی در این زمینه انجام نمی‌دهد. به‌نظر می‌رسد در زمینه شکار ‌پرندگان مهاجر، در استان مازندران قانون متفاوت با سایر استان‌های کشور اجرا می‌شود، چون تورهای هوایی که براساس قانون جزو ابزار و ادوات ممنوعه شکار و صید به‌ حساب می‌آید به‌وضوح در این استان مشاهده می‌شود، اما اداره‌ کل محیط‌زیست استان مازندران انگار نمی‌خواهد آنها را ببیند. 

به‌گفته کارشناسان محیط‌زیست ساده‌ترین و نخستین اقدام در زمینه مقابله با صید و شکار ‌پرندگان مهاجر برخورد با متخلفان و جمع‌آوری تورهای هوایی است، اما چنین اقدامی ازسوی سازمان متولی صورت نمی‌گیرد و این بی‌ملاحظگی و عدم تدبیر سازمان حفاظت محیط‌زیست باعث شده این روش نادرست به استان‌های دیگر کشور نیز سرایت کند.

سخن پایانی

سالانه صدها هزار بال پرنده مهاجر از فرسنگ‌ها دور به مازندران سفر می‌کنند. چالش‌های فرا روی پرندگان مهاجر و صید برخی از این گونه‌های نادر به‌اعتقاد بسیاری از دوستداران حیات‌وحش ناشی از نبود همت جمعی بین متولیان امر برای مقابله با صید و شکار و نامتناسب بودن و بازدارنده نبودن برخوردها است. آغاز فصل ‌پاییز هر سال همزمان با ورود میهمانان بالداری است که از مناطق سردسیر برای زمستان‌گذرانی به ایران مهاجرت می‌کنند اما چند سال است که با تلفات گسترده‌ای چه بر اثر مسمومیت، چه بر اثر خشکی تالاب‌ها و شکار و صید مواجه می‌شوند. با این همه خطر، آیا باز هم استان‌ها و تالاب‌های کشور میزبان پرندگان مهاجر خواهند بود و سوال تلخ‌تر آنکه این مناطق نقطه پایانی برای سفر پرندگان مهاجر می‌شوند؟