در کشورهای توسعه‌یافته و پیشرو معدنی، مسئولیت اجتماعی به‌عنوان یک اصل در راستای رفع چالش‌ها و مشکلات جامعه هدف پذیرفته شده است و همه شرکت معدنی متعهد هستند تا در قبال «حفاظت از محیط‌زیست و منابع‌طبیعی»، «حفظ اصول در امور جذب نیرو و بکارگیری آنها»، «ارزش و اهمیت دادن به خواسته‌های جوامع محلی و مشارکت و همکاری دو جانبه با آنها» و «تولید محصول پاک و با ارزش‌افزوده بالا» احساس مسئولیت کنند و اقدامات موثر را انجام دهند. به گزارش صمت، به باور کارشناسان باوجود اینکه در سال‌های اخیر معدنکاران شرکت‌های دولتی یا خصوصی فعالیت‌های ارزنده‌ای در زمینه مسئولیت‌های اجتماعی انجام داده‌اند، اما این فعالیت‌ها در مقایسه با کشورهای معدنی جهان وسعت چندانی ندارد.

مسئولیتی بر دوش همه

حجت الله فیروزی، سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اهمیت مسئولیت اجتماعی در توسعه پایدار گفت: اساسا اشخاص حقیقی و حقوقی که نسبت به محیط پیرامونی خود و مسائل و دغدغه‌های مرتبط با آن احساس وظیفه می‌کنند، تعهداتی برای مجموعه‌شان نیز قائل هستند. بسیاری از مردم عادی هم اقداماتی برای بهبود وضعیت منطقه خود انجام می‌دهند که مجموع این رفتارهای اجتماعی را می‌توان در حیطه «مسئولیت اجتماعی» تعریف کرد.سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی ضمن بیان این مطلب افزود: شهروندان یک کشور یا در مقیاس محدودتر و شهروندان یک شهر؛ نسبت به مشکلات و اقدامات موردنیاز در محیط زندگی خود بی‌تفاوت نیستند و برای مثال در زمینه فقر و بیکاری، تا حد امکان و در چارچوب اخلاقی برای رفع این مشکلات کمک می‌کنند. در جامعه ما افراد زیادی هستند که این مسئولیت‌های اجتماعی را به دوش گرفته و خود را متعهد می‌دانند و برای آن گام‌های مثبت و مؤثر برمی‌دارند.

اقدامات بزرگ و تاثیرگذار

فیروزی ادامه داد: در ابعاد بزرگ‌تر و تاثیرگذارتر، شرکت‌هایی که در عرصه اقتصادی فعالیت دارند، باید با توجه به شرایط اقتصادی و اختیارات، نقش بزرگ‌تری در قالب «مسئولیت‌های اجتماعی» ایفا کنند. چنانچه بسیاری از این شرکت‌ها تعهداتی را پذیرفته و به آن جامه عمل پوشانده‌اند. این اقدام امری اخلاقی و تعهدی است که مجموعه‌ها برای خود قائل شده‌اند هر چند که در برخی موارد الزامی به انجام آن وجود نداشته است.

وی افزود: شرکت‌های تولیدی در حوزه صنعت و معدن هم مسئولیت‌هایی در راستای تامین رفاه عمومی برای خود تعریف کرده‌اند که برای مردم منطقه، مهم و اثرگذار است. برای نمونه در نقاط محروم کشور که شرکت‌های معدنی در حال استخراج منابع منطقه هستند و یا در مورد شرکت‌های فعال در حوزه صنایع معدنی که مشغول تولید محصول هستند، خدماتی ارائه می‌شود که شاید برای معدنکاران و صاحبان صنایع هزینه چشمگیری نباشد اما می‌تواند منطقه را از محرومیت خارج کند و رفاه و آسایش نسبی را برای ساکنان آن منطقه فراهم آورد.

تعهد در برابر انتفاع

این عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه شرکت‌ها به واسطه درآمدهایی که به مدد منابع خدادادی از منطقه‌ای کسب می‌کنند، تعهداتی نیز نسبت به آن منطقه دارند، گفت: این تعهدات را می‌توان به چند بخش تقسیم کرد؛ از جمله حفظ محیط‌زیست و اکوسیستم که برای مراکز صنعتی یک گزینه بسیار مهم به شمار می‌آید، رعایت عدالت و شایسته‌سالاری در استخدام نیروهای موردنیاز، برآورده کردن تمامی نیازهای ضروری کارمندان و خانواده‌های آنها، رفتار درست و انسانی با تمامی افراد مرتبط و همچنین تعهد در قبال رعایت حقوق مصرف‌کنندگان در صورت تولید کالا یا ارائه خدمت.

فیروزی افزود: علاوه بر این شرکت‌ها به صورت جزئی‌تر، با اقداماتی چون ایجاد یا ترمیم جاده‌های دسترسی منطقه، ایجاد یا بهسازی مدارس، لوله‌کشی آب شرب و... می‌توانند در رفع محرومیت مناطق موثر باشند.

وی گفت: بخشی دیگر از این خدمات با عنوان خیرخواهانه به شکل سرپرستی و پرداخت معاش کودکان بی‌سرپرست منطقه امکان‌پذیر است و در بحث سلامت با ایجاد مکان‌هایی برای اسکان بی‌خانمان‌ها یا مکانی برای سالمندان در منطقه مستقر و کمک به درمانگاه‌های آن محقق می‌شود.

فیروزی در ادامه گفت: البته هر شرکتی در وهله اول با نگاه حمایتی که به کارمندان بومی خود دارد، می‌تواند در ارتقاء شرایط اقتصادی آن محدوده نقش بسزایی ایفا کند.

 استاندارد در رویای اقتصاد مقاومتی

فیروزی با اشاره به اینکه محیط‌زیست و منابع طبیعی امانتی الهی است که نه تنها برای ساکنان منطقه بوده و باید برای تمام کشور و نسل‌های آینده حفظ شود، گفت: در اصل «مسئولیت اجتماعی» شرکت‌ها و سازمان‌ها در حفاظت از محیط‌زیست، بر کاهش اثر زیان‌بار و مخرب عملکرد و تولیدات شرکت‌ها بر محیط‌زیست تمرکز دارد.

وی اظهارکرد: شرکت‌ها با هدف کاهش تولید عوامل مضر بر طبیعت به‌واسطه تولید محصولات، باید در مراحل تولید نوآوری داشته و سعی کنند با رعایت قوانین و موازین مربوط به حفاظت از محیط‌زیست، تولیدات خود را به‌گونه‌ای توسعه دهند که با محیط‌زیست سازگار باشد و زباله‌ها و دود حاصل از فعالیت آنها باعث آلودگی محیط‌زیست نشود. وی ادامه داد: دخیل کردن ملاحظات زیست‌محیطی و اجتماعی ناشی از اقدامات شرکت‌ها در فرآیند کار تولیدکنندگان بسیار اهمیت دارد. به گفته این نماینده مجلس عرصه «مسئولیت‌های اجتماعی» فصل بزرگی از اقدامات را شامل می‌شود که هر شرکت موظف است وابسته به توانایی و حیطه اختیارات خود به آن ورود کند و به لحاظ اخلاقی، تعهدات خود به جامعه را بپردازد.

ضرورت توجه صنایع و معادن به «مسئولیت اجتماعی»

کیومرث سرمدی‌واله، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی از بی‌توجهی برخی صاحبان معادن به مسئولیت اجتماعی گلایه کرد و گفت: معادن و کارخانجات فرآوری که در مناطق مختلف در سطح کشور مستقر شده‌اند و از امکانات منطقه استقراریافته استفاده می‌کنند، طبق قانون موظف‌اند بخشی از درآمد خود را به آبادانی و کارهای عام المنفعه در همان منطقه اختصاص دهند. این درحالی است که در برخی از موارد، هم در سطح کلان و هم به صورت منطقه‌ای موضوع با بی‌توجهی در اجرای «مسئولیت اجتماعی» مواجه شده است. این عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه در بسیاری از موارد نیز با ورود سازمان‌ها و شرکت‌های معدنی و صنعتی، حرکت‌های مثبت و سازندهای آغاز شده و ایفای «مسئولیت اجتماعی» در بسیاری از مناطق منجر به توسعه و آبادانی منطقه و حتی استان شده است.عضو کمیسیون اجتماعی مجلس، بهسازی روستاهای مجاور مناطق معدنی را از جمله اقدامات مرتبط با مسئولیت اجتماعی دانست و گفت: شرکت‌ها و فعالان حوزه معدن و صنایع معدنی برای اینکه در کسب‌وکار خود موفق باشند، باید مسئولیت خود را در قبال محیط‌زیست منطقه، جامعه و تمام کسانی که تحت‌تاثیر فعالیت‌های شرکت قرار می‌گیرند، رعایت کنند.

وی افزود: زمانی که یک شرکت به‌معنی واقعی کلمه به اهداف و ضرورت ایفای مسئولیت‌های اجتماعی خود در یک منطقه از کشور واقف باشد و به آن عمل کند، با مشکلات و موانع زیست‌محیطی، اعتراضات و کارشکنی‌های جوامع محلی روبه‌رو نخواهد شد، بلکه به عکس زمینه را برای فعالیت سایر شرکت‌های معدنی نیز فراهم خواهند کرد.