در سال ۱۳۷۴ پیشنهاد راه‌اندازی راه‌آهن میانه- اردبیل- آستارا داده شد که با توجه به عدم پیگیری‌های لازم ساخت راه‌آهن قزوین- رشت- آستارا که باعث تخریب محیط‌زیست بود مورد تایید قرار گرفت. در سال ۱۳۷۸ خبرهایی مبنی بر نقشه برداری مسیر راه‌آهن میانه- اردبیل آغازشده بود و این خبر پس از گذشته دو دهه متروکه ماند و پروژه راه‌آهن قزوین- رشت- آستارا مطرح شد که بخشی از راه‌آهن کریدور شمال- جنوب خواهد شد.برای احداث این خط ریلی، تونل‌هایی در کوه‌ها احداث خواهند کرد و طبیعت ضعیف جنگل‌های هیرکانی را تخریب خواهد کرد و به سخنی دیگر هزینه‌ای زیاد بر کشور تحمیل خواهد کرد. درحالی‌که راه‌آهن «میانه - اردبیل- آستارا» هم تخریب و هم هزینه کمتری داشت و هم اردبیل را از تنگنا نجات می‌داد و هم زودتر به قفقاز متصل می‌شد.

محمدجواد شاهجویی؛ متخصص راه‌آهن و ترانزیت و سرمایه‌گذاری در خصوص خط ریلی اردبیل به پارس آباد به خبرنگار مهر گفت: تنها توجیه اقتصادی این خط اتصال آن از شمال به جنوب بوده است که بعداز افتتاح خط ریلی رشت – آستارا این خط ریلی دیگر توجیه اقتصادی نخواهد داشت.

وی در ادامه بیان کرد: درحال‌حاضر باید تمام تمرکز بر افتتاح خط ریلی رشت- آستارا باشد که برای ما می‌تواند اورده‌های بین‌المللی داشته باشد نه خط ریلی اردبیل به پارس آباد البته خط ریلی اردبیل به یانه هم توجیه اقتصادی نداشت و شرایط مشابه با خط ریلی اردبیل- پارس آباد را داشته است. این متخصص راه‌آهن در ادامه بیان کرد: با احترام به مردم اردبیل اما باید به شرایط اقتصادی کلان نگاه داشت و این خط ریلی توجیهی ندارد وقتی خط ریل‌های دیگر در اولویت است و باید به انها توجه شود. البته برخی ز نمایندگان و مسؤولان دید منطقه‌ای دارند به همین خاطر است که اسرار بر خط ریلی دارند. محمد جواد شاهجویی در پایان بیان کرد: به دلیل نداشتن نگاه جامعه به خطوط ریلی چنین رخ دادهایی پیش می‌آید اما باید نگاه جامع به خط ریلی داشت و کریدورهای ترانزیتی را بیشتر مورد توجه قرارداد.

خط آهن رشت-آستارا

‌ایران و روسیه برای ساخت ابرپروژه ریلی رشت-آستارا به توافق رسیدند. قرار است این خط آهن استراتژیک در مدت ۳ سال احداث شود.

شهریار افندی زاده خط آهن رشت- آستارا را مهم‌ترین پروژه ریلی کشور دانست و اظهار کرد: باوجود انجام مذاکرات با روسیه و آذربایجان به‌منظور مشارکت در تکمیل این خط ریلی، این پروژه را چه با حضور روسیه و چه بدون حضور این کشور تکمیل می‌کنیم تا در جهت افزایش ترانزیت کشور مورداستفاده قرار گیرد. وی ادامه داد: این پروژه ۱۶۲ کیلومتری کریدور شمال-جنوب از بندرعباس تا رشت و از رشت تا آستارا را تکمیل می‌کند و ایران از طریق آذربایجان به روسیه و شمال اروپا وصل می‌شود. افندی زاده یادآور شد: دولت روسیه علاقه‌مند به مشارکت در تکمیل راه‌آهن رشت- آستارا است تا به‌صورت وام و یا روش‌های دیگر به تأمین مالی این خط ریلی کمک کند. به همین منظور طی ماه‌های اخیر مذاکراتی با دولت روسیه در راستای توسعه ترانزیت میان دو کشور انجام‌شده است. وی افزود: برای این کار تفاهم‌نامه دوجانبه بین ایران و روسیه پیشنهاد داده‌شده و تفاهم‌نامه سه جانبه‌ای نیز میان ایران، روسیه و آذربایجان منعقد شده که پیرو بیانیه مشترک با امضای وزرای سه کشور است. در این تفاهمنامه محورهایی درباره احداث و نحوه بهره‌برداری پروژه ریلی در ۱۶ ماده پیش‌بینی شده که شامل تعیین نوع طراحی خط ازجمله عرض خطوط ریلی این پروژه است.

مشخصات راه‌آهن اردبیل- میانه- آستارا

علی کاظمی سرپرست مجری راه‌آهن میانه- اردبیل درباره مشخصات فنی راه‌آهن میانه- اردبیل خاطر نشان کرد: طول این خط آهن ۱۷۵ کیلومتر بوده و در ۱۱ قطعه در حال اجراست. وی افزود: راه‌آهن میانه- اردبیل از ایستگاه زاویه واقع در شهرستان میانه استان آذربایجان شرقی آغاز می‌شود و با عبور از منطقه کوهستانی به ایستگاه اردبیل می‌رسد. سرپرست مجری راه‌آهن میانه- اردبیل توضیح داد: به لحاظ شرایط توپوگرافی، ۳۵ درصد این پروژه در منطقه کوهستانی و سخت‌گذر، ۴۵ درصد در تپه ماهور و ۲۰ درصد در منطقه هموار واقع‌شده است. به گفته کاظمی این محور با مشارکت ۱۱ شرکت پیمانکاری و نظارت ۶ شرکت مهندسان مشاور در حال اجراست. سرپرست مجری راه‌آهن میانه- اردبیل اظهار کرد: عملیات احداث این خط آهن از سال ۸۴ شروع‌شده و تاکنون در حوزه زیرسازی حدود ۹۱ درصد پیشرفت فیزیکی داشته و پیشرفت کلی طرح نیز به ۸۳ درصد رسیده است. وی ادامه داد: تاکنون حدود ۱۰۱ کیلومتر از محور ریل‌گذاری شده و سایر قسمت‌ها نیز در دست تکمیل است که به‌طور ۱۰۰ درصدی از ریل ملی استفاده‌شده است.

سخن پایانی

حمل‌ونقل ریلی به‌واسطه حجم و میزان جابه‌جایی بار و مسافر، صرفه‌جویی در مصرف سوخت و زمین موردنیاز برای احداث از بهترین زیرساخت‌های عمرانی به شمار می‌رود و اردبیل نیز به‌عنوان یکی از قطب‌های کشاورزی از سرچشمه‌های بار محسوب شده و به‌واسطه مرزی بودن نیز ازلحاظ ترانزیت کالا و مسافر در کریدور شمال جنوب حائز اهمیت است از سوی دیگر راه‌آهن رشت- آستارا نیز صرفه بین‌المللی دارد اما کدام خط می‌تواند ایران را به کشورهای دیگر متصل کند.