صنعت مبلمان و چوب یکی از صنایع مهم و پرکاربرد در سراسر جهان است. این صنعت شامل تولید مبلمان داخلی و خارجی، میز و صندلی، کابینت و محصولات دیگر از چوب می‌شود. استفاده از چوب به‌عنوان ماده اصلی در صنعت مبلمان، به‌دلیل خواص فیزیکی و زیبایی طبیعی آن است. البته چوب به‌عنوان یک ماده تجدیدپذیر و دوستدار محیط‌زیست، همواره موردتوجه بوده است. صنعت مبلمان و چوب اشتغالزایی زیادی در سراسر جهان فراهم و درآمد بالایی برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان این محصولات ایجاد می‌کند. تکنولوژی‌های نوین در زمینه طراحی و تولید مبلمان و استفاده از چوب، باعث بهبود کیفیت و کارآیی این محصولات شده و استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته در فرآیندهای تولید، بهینه‌سازی مصرف مواد اولیه و کاهش هدررفت‌ها را فراهم کرده است. با توجه به رشد روزافزون جمعیت جهان و افزایش نیاز به مسکن و مبلمان، صنعت مبلمان و چوب همواره یکی از صنایع پررونق و پرسود بوده که با توجه به تغییر سلایق و نیازهای مشتریان، همواره در حال توسعه و نوآوری است. در کشور ما نیز صنعت چوب و مبل حرف‌های زیادی برای گفتن دارد و براساس آمارهای موجود، صنعت چوب و مبلمان، ۹ درصد اشتغالزایی در کشور را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که سهم کنونی ایران از این صنعت در بازارهای بین‌المللی حدود ۰.۴ درصد است. به هر حال، اگرچه صنعت مبلمان در سال‌َ‌های اخیر با مشکلاتی جدی همراه بوده، اما توانسته با تکیه بر توسعه زیرساخت‌ها و توان فنی از مزیت‌های بسیاری برخوردار شود. صمت در این گزارش به بررسی وضعیت صنعت چوب و مبلمان پرداخته که در ادامه می‌خوانید.

مشکلاتی از جنس نقدینگی

صنعت مبلمان در سراسر جهان به‌عنوان یکی از سودده‌ترین صنایع کوچک و زودبازده شناخته می‌شود. ایتالیا، چین، مکزیک، آلمان و امریکا از کشورهای مطرح در این صنعت هستند و بخش قابل‌توجهی از نیاز بازار توسط این کشورها تامین می‌شود. سرانه مصرف مبلمان در کشورهای توسعه‌یافته، ۲۲۳ دلار و میانگین جهانی آن، ۶۴ دلار است. ارزش مبلمان بازار ایران نیز ۵ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود که کمی بالاتر از متوسط جهانی است. در این بین، فعالان این صنعت تامین نشدن مواد اولیه با کیفیت با وجود تعرفه بالا، حضور قدرتمند رقبا و تاثیر مالیات بر ارزش‌افزوده در نرخ تمام‌شده کالا، را از جمله موانع توسعه تولید و صادرات صنعت مبلمان می‌دانند. کمبود نقدینگی و دشواری تامین آن، یکی از مهم‌ترین مشکلات فعالان این صنعت است. یعنی با وجود خطوط تولید مناسب و تولیدکنندگانی که مایل به انجام کار هستند و دانش و توانمندی تخصصی دارند، اما سودهای بالای بانکی و عدم‌حمایت مالی، مانع تامین نقدینگی موردنیاز این واحدها شده است. حدود ۴۰ درصد مواد اولیه موردنیاز این صنعت از خارج تامین می‌شود که با وجود مشکلات و نوسانات نرخ ارز، قیمت‌های بسیار بالایی دارند. البته علاوه بر کمبود مواد اولیه تولید داخلی، این محصولات کیفیت مناسبی نیز ندارد و به ناچار از گرجستان، روسیه، مالزی و اندونزی وارد می‌شوند. سازمان امور مالیاتی، تامین اجتماعی و شهرداری‌ها دیگر نهادها و سازمان‌هایی هستند که با وجود تاکید بر «رونق تولید»‌ در سال جاری، در مسیر تولید نه‌تنها در صنعت چوب و مبلمان که در تمام صنایع سنگ‌اندازی می‌کنند. در حالی که وضعیت تولید چندان مساعد نیست و از ابتدای امسال بسیاری واحدهای تولید با تعطیل یا تعدیل نیروها مواجه شده‌اند، اما هزینه‌های مالیات و بیمه تامین اجتماعی دست‌کم ۲۰ درصد افزایش داشته است. فعالان این صنعت همچنین از چگونگی اخذ مالیات بر ارزش‌افزوده انتقاد دارند. به باور آنها این مالیات در سراسر زنجیره تولید از چوب فروش، رنگ کار، رویه‌کوب، مبل‌ساز و... گرفته می‌شود که نتیجه مسلم آن، گران شدن محصولات نهایی و از درست رفتن بازار فروش است.

روند فعلی کار در صنعت مبلمان

در کل صنعت مبلمان، فراز و نشیب‌های بسیاری را پشت‌سر گذاشته است. البته مشکلات صنعت مبلمان، همانند دیگر بخش‌ها، با ارائه راهکار‌های مناسب و مدیریت خوب از بین می‌روند. در شرایط کنونی، برخی واحد‌های کوچک فعال در این زمینه، مجبور به تعدیل نیرو شده‌اند. شرایط اقتصادی و مشکلات آن از جمله عدم‌پرداخت به موقع حقوق، موجب نارضایتی کارکنان این واحد‌ها شده است. تشکل‌های صنایع چوب و مبلمان در وضعیت نگران‌‌کننده‌ای به‌سر می‌برند. واحد‌های بزرگ کسب‌و کار به‌دلیل شرایط تحریم، با مشکلات اقتصادی زیادی دست وپنجه نرم می‌کنند. نبود امکانات و زیرساخت‌های نامناسب، یکی دیگر از مشکلات این صنعت است. اگر شرایط اقتصادی و بازار ارز، رو به بهبود باشد، تاثیر شگرفی بر رونق و پیشرفت این صنعت خواهد داشت. بخشی از مشکلات صنعت مبلمان، مربوط به ساختار‌های سنتی اداره و مدیریت این صنعت می‌شود. اگر، مدیریت درستی در این صنعت وجود داشته باشد، صنعت چوب و مبلمان پتانسیل بسیار بالایی برای کمک به اقتصاد کشور و سودآوری برای آن دارد. قانون‌گذاری درست در هر بخشی موجب بهبود نظم و برطرف شدن مشکلات آن خواهد شد. در این صنعت نیاز به قانون‌گذاری درست متناسب با مشکلات و شرایط این صنعت خواهیم داشت. گردش مالی این صنعت در سال‌های اخیر، کمتر از حد موردانتظار بوده است. همچنین تحریم و پیامد‌های آن، موجب کسادی بازار این صنعت شده است. براثر تحریم، ورود مواد اولیه برای ساخت مبل، به کشور ممنوع شده و همچنین فروش و صادرات مبل به خارج، بسیار کاهش یافته است. همان‌طور که گفته شد، یکی از مشکلات صنعت مبلمان، عدم‌تخصیصی ارز موردنیاز به این صنعت است. این عدم‌تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی صورت می‌گیرد. از نظر بانک مرکزی، صنعت مبلمان در فهرست مشاغل آسیب‌زا نیست و به همین دلیل، منابع مناسب از سوی این بانک، به صنعت مبلمان تخصیص نمی‌یابد. در این صنعت، واحد‌هایی وجود دارند که مواد اولیه خود را با ارز خریداری می‌کنند. این واحد‌ها در این شرایط، باسختی و مشقت مواد اولیه خود را تامین می‌کنند. در طول سال‌های اخیر، نرخ ارز ثبات نداشته است. نوسانات بسیاری که ارز در طول سال‌های اخیر داشته، موجب مشکلات متعددی برای واحد‌های کوچک کسب‌وکار در صنعت مبلمان شده است. وقتی ارز مناسب برای خرید مواد در اختیار این واحد‌های کسب‌وکار وجود نداشته باشد، قیمت تمام‌شده مبلمان تولیدشده بسیار بیشتر از حد معمول خواهد شد. وقتی قیمت افزایش یافت، خرید برای مشتریان سخت‌تر خواهد شد. این موضوع، به ورشکستگی واحد‌های کوچک منتج خواهد شد.

تامین مواد اولیه، چالش تولیدکنندگان مبل

علی‌اصغر دمیرچی، نایب رئیس اتحادیه درودگران و مبلسازان تهران در تشریح وضعیت تولید و بازار مبلمان، در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: با توجه به تغییر قیمت مواد اولیه می‌توان درباره قیمت مبل نظر داد، زیرا مواد اولیه روز به روز گران‌تر می‌شود و بازار در دست دلالان است که تعادل بازار را از بین برده‌اند، زیرا مواد اولیه را از کارخانجات با قیمت‌های ارزان خریداری و احتکار می‌کنند و به چندین برابر قیمت می‌فروشند. مافیای مبل وجود ندارد آنچه در بازار است، مافیای مواد اولیه است؛ افرادی که تعیین‌کنندگان اصلی قیمت‌ها به‌شمار می‌آیند.

وی افزایش قیمت مبل در سال جاری را رد کرد و گفت: افزایش قیمت رسمی وجود ندارد، اما باتوجه به گرانی مواد اولیه مانند چوب و افزایش حقوق‌ها به طور طبیعی شاهد افزایش قیمت مبل خواهیم بود.

مردم قدرت خرید خود را از دست داده‌اند

دمیرچی درباره قیمت‌های مبل در بازار گفت: قیمت مبل از ۱۰ میلیون تومان شروع می‌شود و باتوجه به کیفیت اسفنجی که در تولید آن استفاده می‌شود، قیمت‌ها تغییر می‌کند. در مجموع خرید مبل بسیار کاهش پیدا کرده و نسبت به سال گذشته با کاهش قیمت‌ها مواجهیم زیرا با گرانی مبل مردم قدرت خرید خود را از دست داده‌اند.

تعمیر یا خرید مبل

رئیس اتحادیه درودگران و مبلسازان تهران با اشاره به روی آوردن مردم به تعمیرات مبل، اظهار کرد: اکنون مردم به‌جای خرید مبل به تعمیرات روی آورده‌اند، زیرا فردی که سرویس مبل دارد و اسکلت آن سالم است کسی آن را خریداری نمی‌کند؛ اما خودش می‌تواند با یک پارچه جدید ظاهر مبل را تغییر دهد و دوباره آن را استفاده کند.

کاهش تقاضا، چالش بزرگ صنعت مبلمان

محمدرضا فروتن یکی از فعالان صنعت مبل در گفت‌وگو با صمت درباره چالش‌های تولید، اظهار کرد: متاسفانه کاهش تقاضا چالش بسیار بزرگی است. تامین مواد اولیه و تغییر نرخ لحظه‌ای آن نیز از مشکلات مهم این صنف به‌شمار می‌رود. این فعال حوزه مبل با اشاره به وضعیت صادرات بیان کرد: به کشور عراق صادرات داریم، اما مدتی است به علت مشکلات موجود، میزان آن محدود شده است.

وی همچنین درباره میزان افزایش نرخ محصولات در سال جاری، گفت: با توجه به گرانی مواد اولیه، فقط ۱۰ درصد از ابتدای سال افزایش نرخ داشته‌ایم اما این میزان به نسبت هزینه‌های تولید بسیار کم است.

فروتن در پایان با بیان اینکه در گذشته برگزاری نمایشگاه تاثیرات مثبت بیشتری بر وضعیت این صنف داشت، افزود: اگر نمایشگاه‌ها به‌طور مرتب و با حضور شرکت‌های خارجی برگزار شود تاثیر بسیار زیادی خواهد داشت و بدون شک منجر به رونق صنعت مبلمان خواهد شد.

تولید، صادرات‌محور باشد

کامل درستان، یکی دیگر از فعالان حوزه مبلمان درباره وضعیت این بخش به صمت اظهار کرد: یکی از چالش‌هایی که هر تولیدکننده‌ای با آن سروکار دارد، نرخ مواد اولیه است. به‌دلیل تحریم‌ها و نوسانات نرخ دلار هیچ‌وقت نمی‌توانیم لیست نرخ مشخصی داشته باشیم. اگر وزارت صنعت، معدن و تجارت بتواند کنترل نرخ مواد اولیه را به‌دست گیرد، تولیدکنندگان می‌توانند خدمات خوبی به مشتریان بدهند. مالیات نیز موضوع دیگری است که چالش زیادی برای ما ایجاد می‌کند که منجر به اخراج کارگر یا کاهش تولید می‌شود. با تمام این مشکلات بخش صادرات ما همپای تولید و فروش داخل کار می‌کند.درستان با اشاره به مشکلات تامین پارچه افزود: زمانی که کشوری تحریم است، قطعا واردات آن نیز دچار مشکل می‌شود. سعی می‌کنیم تا حد امکان از پارچه‌های با کیفیت ایرانی برای تولید مبلمان استفاده کنیم، اما در برخی موارد با نظر خود مشتری از پارچه‌های ترک یا چینی موجود در بازار استفاده می‌کنیم.این فعال حوزه مبلمان در پایان با بیان اینکه شرکت در نمایشگاه تاثیر مثبتی برای شرکت‌کنندگان دارد، اظهار کرد: برگزاری نمایشگاه‌های گوناگون، اتفاق خوبی برای برندی است که در آن حضور دارد. در نمایشگاه از آخرین محصولات تولیدی رونمایی و حضور با قدرت برند در بازار به‌نوعی به مشتریان اعلام می‌شود.

سخن پایانی

بنابراین گزارش، تامین مواد اولیه باوجود نوسانات افزایش نرخ آنها و همچنین تقاضای کم به‌دلیل مشکلات اقتصادی، از اصلی‌ترین چالش‌های صنعت مبلمان است. برپایه آمارها، ایران نوزدهمین بازار بزرگ مبلمان جهان را دارد و گفته می‌شود در حال حاضر بیش از ۸۰ هزار واحد صنعتی، صنفی و خدماتی در صنعت مبلمان کشور فعالیت دارند که مجموع گردش مالی آنها بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. این در حالی است که این حجم از گردش مالی و اشتغال، تنها با بکارگیری نیمی از ظرفیت صنعت حاصل شده؛ بنابراین با بکارگیری این ظرفیت بالا که به‌دلایل گوناگون خالی و بدون‌استفاده مانده می‌توان حجم تولید، گردش مالی، اشتغال، صادرات، ارزآوری و بازده اقتصادی این صنعت را دست‌کم تا دوبرابر افزایش داد. درباره ارزش صادرات مصنوعات چوبی و مبلمان، کارشناسان از رقم بیش از ۳۰ میلیون دلار در سال صحبت می‌کنند که اگر بخشی از موانع تولید برداشته شود، می‌تواند جهش قابل‌توجهی داشته باشد.