درخواست مدیران و مسئولان صنعتی:
بیمه خسارت قطعی برق و گاز را جبران کند
آشفتگی بازار مواد اولیه به‌طور قطع زمینه‌ساز چالش‌هایی در مسیر تولید محصولات نهایی خواهد بود و به‌عنوان مثال، اگر تولید فلزات با مشکل روبه‌رو شود، به‌طور حتم تولید خودرو و هر محصول دیگری با مشکلاتی همراه خواهد شد. حال پرسش این است که آیا راهکاری برای برون‌رفت صنایع از وضعیت فعلی اندیشیده شده است؟
بیمه و جبران خسارت
آرمان خالقی، عضو هیات‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت در پاسخ به این پرسش به صمت گفت: در حوزه حامل‌های انرژی برای صنایع، سال گذشته خانه صنعت، معدن و تجارت موضوعی را مطرح کرد، مبنی بر الزام بیمه از سوی شرکت‌های خدمات‌رسان حامل‌های انرژی که باید به صنعتگران پرداخت شود. این امر سال گذشته در پی قطعی گاز و برق برای صنایع مطرح شد.
وی افزود: در واقع مشکلی دوگانه رخ داد و به‌دلیل کمبود گاز، تولید برق هم دچار مشکل شد و در جاهایی که گاز نداشتند، تامین برق هم مشکل‌ساز شد.
او ادامه داد: در تدوین قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار پیشنهاد دادیم الزام بیمه برای جبران خسارت واحدهای صنعتی اجرایی شود، زیرا این مشکل (قطعی برق و گاز) به‌طور مزمن در کشور وجود دارد.
عضو هیات‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه قربانی نخست کمبود انرژی، تولید است و برق و گاز شهرک‌های صنعتی در اولویت قطعی برق و گاز قرار دارد، تصریح کرد: بحث ما این بود که با توجه به تامین نشدن انرژی و قطعی‌های طولانی یا در اولویت قرار دادن واحدهای صنعتی برای قطعی برق و گاز، ضرورت دارد به موضوع خسارت‌های واحدهای صنعتی رسیدگی جدی شود.
خالقی یادآور شد: در برخی مواقع بدون هشدار قبلی خاموشی برق و گاز رخ می‌داد که معضلات بسیاری برای تولیدکننده به‌دنبال داشت؛ به ویژه اینکه این امر ادامه‌دار است. از این‌رو اصرار داشتیم در قانون بهبود مستمر فضای کسب‌وکار این موضوع که قطعی‌ها باید از قبل اطلاع داده شود و بدون هشدار قبلی خاموشی صورت نگیرد، گنجانده شود.
بنابراین تاکید شد تا جایی‌که ممکن است قطعی‌ها با اطلاع قبلی باشد، در غیر این صورت، شرکت خدمت‌رسان (آب، برق و گاز) باید خسارت پرداخت کند.
مواد اولیه فاسد شده
خالقی در ادامه سخنان خود با اشاره به خسارت‌های واردشده به واحدهای صنعتی، عنوان کرد: قطعی یکباره حامل‌های انرژی علاوه‌بر آسیب زدن به ماشین‌آلات و تجهیزات، منجربه فاسد شدن مواد اولیه و محصولات در خط تولید می‌شود. آسیب‌ها در صنعت نساجی، پلاستیک، مواد غذایی و... جدی و سنگین است. به‌عنوان مثال، صنایعی که از کوره استفاده می‌کنند، کوره داغ بوده و مواد اولیه در آن مذاب می‌شوند و هنگامی که برق یا گاز قطع می‌شود با سرد شدن کوره این مواد مذاب در داخل کوره منجمد می‌شود. در ادامه جدا کردن این مواد اولیه منجمدشده بسیار دردسرساز بوده که یا کوره باید مستهلک اعلام شود یا با ابزاری آرام‌آرام این مواد مذاب منجمدشده خرد کرده و از کوره جدا شوند.
این کارشناس حوزه صنعت اضافه کرد: این معضل برای دستگاه‌هایی که مواد پلاستیکی در داخل آنها قرار می‌گیرد هم وجود دارد. عضو هیات‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت ادامه داد: برخی قطعات ماشین‌آلات به‌ویژه هنگام قطعی ناگهانی برق دچار آسیب جدی می‌شوند و مثلا قطعات الکترونیکی می‌سوزند. در نتیجه صنعتگر هم خسارت سخت‌افزاری و نرم‌افزاری دارد و هم بخشی از محصولاتش فاسد شده و از بین می‌رود. مثلا شیری که داخل خط تولید است، پس از خاموشی باید کامل دور ریخته شود یا پارچه‌ای که در حال بافته شدن یا رنگ‌آمیزی است، تبدیل به ضایعات می‌شود.
جریمه در کنار خسارت
خالقی در ادامه به برخی خسارت‌های خارج از تولید اشاره کرد و گفت: اگر به‌دلیل مشکلات و کمبود حامل‌های انرژی، مدتی تولید متوقف شد تیراژ متناسب با ظرفیت برنامه‌ریزی‌شده در ابتدای سال نبوده و به لحاظ مالی دوباره واحدهای صنعتی با چالش‌های مالی روبه‌رو خواهند بود.
او ادامه داد: کارگر بیکار می‌ماند، واحد تولیدی تعهد دارد در زمان مقرر کالایی را تولید کند و به خط تولید محصول نهایی برساند و با چنین شرایطی از تولید عقب می‌افتد. در این بخش صاحب تولید جریمه می‌شود.
وی اظهارکرد: سیستم بانکی هم کاری به تولید داشتن یا نداشتن صنعتگر ندارد و سود تسهیلات پرداخت‌شده را در زمان مقرر طلب می‌کند. خسارت‌های قبلی در کنار جریمه نیاز به رسیدگی دارد.
شرکت‌های خدمات‌رسان جبران خسارت کنند
عضو هیات‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت گفت: در چنین شرایطی، تنظیمات و محاسبات اقتصادی واحد صنعتی بهم ریخته، از این‌رو در ماده ۲۵ قانون بهبود مستمر فضای کسب‌وکار آمده نهادهای خدمات‌رسان در حوزه حامل‌های انرژی مکلف هستند و باید از محل تعرفه‌ای که تعیین می‌کنند و حتی عدد این تعرفه‌ها روند افزایشی دارد باید جبران خسارت کنند. او ادامه داد: شرکت‌های خدمات‌رسان با پولی که با عنوان تعرفه و بیمه از مشترکان می‌گیرند باید نزد یکی از شرکت‌های بیمه، خدمات خود را بیمه کنند تا از سوی شرکت بیمه‌گذار این خسارت‌ها جبران شود.
تمکین نشد
خالقی در ادامه سخنان خود گفت: متاسفانه امسال این موضوع اجرا نشد و در قطع برقی تابستان این شرکت‌ها در پرداخت خسارت خیلی طفره رفتند. البته واحدهای صنعتی هم پیگیر موضوع نشدند و به‌دنبال جبران خسارت‌های خود نبودند. این در حالی است که طرح موضوع شده بود. دراین‌باره نامه‌نگاری بسیاری شده و این نامه به دادستانی کل، وزارت صنعت، معدن و تجارت و ستاد تسهیل و رفع موانع تولید ارجاع شدند. تاکید بر این بود که متناسب با این قانون باید خسارت‌های واحدهای تولیدی جبران شود.
وی تصریح کرد: باید بررسی شود اگر نهادهای خدمات‌رسان، تکلیف خود را در حوزه بیمه انجام ندادند و مشترکان را بیمه نکردند، این امر ترک فعل بوده و جرم محسوب می‌شود و درواقع تخلفی شده است. اگر هم واحدهای صنعتی را بیمه کرده‌اند، شرکت‌های بیمه مکلفند براساس کارشناسی که انجام می‌شود، خسارت مالی تولیدکنندگانی که بدون هماهنگی برق یا گازشان قطع‌شده را بپردازند.
در میان اخبار
تولید در اولویت قطعی حامل‌های انرژی
عضو هیات‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت یادآور شد: در این‌باره پرسش‌هایی مطرح است اینکه چرا تولید باید در اولویت قطعی حامل‌های انرژی باشد؟ اگر قرار است گاز قطع شود، گاز ۴۰۰ واحد مسکونی قطع شود به لحاظ ملی کمتر آسیب‌رسان است یا ۲۰ کارخانه دچار قطعی گاز یا برق شوند؟ درواقع برای خاموشی‌ها باید خسارت ملی مدنظر باشد. او گفت: مکان‌هایی که در حوزه گاز سرشاخه و در منتهی‌الیه شبکه گازرسانی هستند، مانند شمال‌غرب یا شمال‌شرق و... فشار گاز کافی نداشته و در شبکه نیستند. سرما در این مناطق به‌قدری شدید می‌شود که قادر به تامین گاز نبوده و یک تا دو هفته تولید آنها متوقف و تعطیل می‌شوند. کسی هم پاسخگوی تعطیلی این واحدهای صنعتی و خسارت‌هایی که به آنها وارد شده، نیستند.
عضو هیات‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت معتقد است شرکت توانیر، گاز و شرکت‌هایی که متولی این امر هستند با توجه به اهمیتی که این موضوع دارد باید فکر جدی درباره تضمین تامین حامل‌های انرژی واحدهای تولیدی کنند. به‌عنوان مثال در دوره‌ای در اوج شیوع ویروس کرونا، گفته شد در یکی از مناطق کشور، برق کارخانه‌هایی قطع‌شده که تامین‌کننده اکسیژن بودند. البته به‌طور ویژه این موضوع پیگیری شد که این نوع کارخانجات از قطعی حامل‌های انرژی مستثنا شوند. مثلا برق کارخانه داروسازی را نمی‌توان قطع کرد. بنابراین برای مدیریت مصرف حامل‌های انرژی باید تمام این موارد دیده شده و در خاموشی‌ها هوشمندانه‌تر رفتار شود تا خسارت‌های جانبی بزرگ‌تر به وجود نیاید.
برنامه‌ریزی برای خاموشی‌ها
در ادامه صابر پرنیان، مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان تهران درباره وضعیت شهرک‌های صنعتی در حوزه تامین حامل‌های انرژی موردنیاز در دو بخش گاز و برق به صمت گفت: تمام واحدهای صنعتی کشور وابسته به برق و گاز هستند. تدبیری که سال گذشته اندیشیده شد برنامه‌ریزی این قطعی‌ها برای شهرک‌های صنعتی بود.
وی افزود: شرکت‌های خدمات‌رسان در حوزه برق و گاز باید زمان خاموشی‌ها را از قبل اطلاع‌رسانی کنند که انجام شد. اگر تولیدکننده بداند چند روز و چند ساعت در هفته دچار قطعی برق یا گاز می‌شود، می‌تواند برنامه‌ریزی و از بروز خسارت‌های جبران‌ناپذیر در واحد تولیدی خود جلوگیری کند.
او ادامه داد: آسیب دیدن ماشین‌آلات و از بین رفتن مواد اولیه حجم سرمایه‌ها را کم می‌کند. علاوه‌بر اینکه در شرایط تحریمی تامین قطعات از بین رفته تجهیزات و ماشین‌آلات بسیار دشوار و هزینه‌بر است.
این مسئول دولتی با بیان اینکه افت دما در صنایعی که دارای کوره هستند هم باعث ترکیدگی آن می‌شود، گفت: جبران این خسارت‌ها سرمایه‌بر است.
ضرورت اطلاع‌رسانی
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان تهران در ادامه سخنان خود به تامین گاز شهرک‌های صنعتی اشاره کرد و گفت: در این‌باره شرکت ملی گاز باید با برنامه‌ریزی، درباره خاموشی‌ها اطلاع‌رسانی کند تا شاهد تعطیلی واحدهای تولیدی و توقف فعالیت آنها نباشیم.
وی یادآور شد: از سوی دیگر، اگر گاز موردنیاز نیروگاه‌ها تامین نشود در تولید برق و تامین آن برای واحدهای تولیدی با مشکل روبه‌رو خواهیم بود و دوباره مشکلات تابستان در شهرک‌های صنعتی تکرار می‌شود؛ بنابراین چاره‌ای به‌جز جایگزین کردن سوخت در نیروگاه‌ها نداریم.
او اظهارکرد: زیبنده نیست هم در تابستان و هم در زمستان شاهد قطعی برق باشیم.
مشکلات گذشته تکرار نشود
پرنیان در پاسخ به این پرسش که آیا تا امروز شهرک‌های صنعتی مشکل کمبود برق یا گاز داشته‌اند، گفت: خیر اما خبرهایی شنیده می‌شود مبنی بر کمبود و قطعی برق و گاز که مدیران شهرک‌های صنعتی و صنعتگران را نگران کرده است. دغدغه ما این است که با سرد شدن هوا اتفاق‌های سال گذشته دوباره تکرار نشود.
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان تهران تاکید کرد: در این‌باره شرکت شهرک‌های صنعتی هم تذکر داده و هم پیگیری می‌کند تا تولید دچار مشکل اساسی نشود. شرکت گاز و سایر مجریان باید تمهیداتی بیندیشند تا مشکلات رفع شود.
او درباره خاموشی‌های طولانی‌مدت و توقف تولید، تصریح کرد: اگر از قبل خاموشی‌ها اعلام شود، تولیدکننده می‌تواند در این فاصله به تعمیر تجهیزات و سایر کارهای جانبی بپردازد و به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کند که از زمان استفاده بهینه و درست داشته باشد.
فرهنگ درست استفاده کردن
پرنیان در پاسخ به پرسشی دیگر درباره اینکه آیا درباره مصرف بهینه برق و گاز و صرفه‌جویی در شهرک‌های صنعتی و به‌ویژه واحدهای تولیدی آموزش‌های لازم داده‌شده یا خیر، گفت: در سطح وسیع از سوی شرکت شهرک‌های صنعتی، انجمن‌های بخش خصوصی، خانه صنعت، معدن و تجارت و... اطلاع‌رسانی شده که فرهنگ صرفه‌جویی و در نتیجه افزایش بهره‌وری پیاده شود. اگر در تمام حامل‌های انرژی (آب، برق و گاز) صرفه‌جویی شود، به‌طور قطع بحران کمبود را می‌توان پشت‌سر گذاشت. البته این به معنی استفاده نکردن نیست، بلکه درست مصرف‌کردن است.
سخن پایانی
بنابر این گزارش تا امروز در پاییز، واحدهای تولیدی در صنایع میانی و پایین‌دستی دچار کمبود گاز یا برق نشده‌اند اما مدیران بخش خصوصی عنوان می‌کنند برای جبران خسارت‌هایی که در راستای قطعی برق و گاز به تولید وارد می‌شود باید شرکت‌های بیمه‌گذار به‌واسطه شرکت‌های توانیر و شرکت ملی گاز متحمل این هزینه‌ها شوند. این موضوع در قانون بهبود مستمر فضای کسب‌وکار مطرح‌شده اما هنوز به مرحله اجرا نرسیده که دراین‌باره شرکت‌های خدمات‌رسان حامل‌های انرژی تمکین نکرده‌اند. از سوی دیگر، مسئولان دولتی هم تاکید دارند این خاموشی‌ها باید با برنامه‌ریزی بوده و از قبل اطلاع‌رسانی شود تا آسیب‌ها کمتر شود و در شرایط تحریمی بتوان از این بحران‌ها عبور کرد.
