گرانی مواد اولیه نیز درد کهنه تولیدکنندگان است. علاوه بر این هزینه‌های انرژی و نیروی کار همیشه یکی از مشکلات تولیدکنندگان بوده است. با اوضاع بد بازار و شرایط فروش، کمبود نقدینگی این روزها اصلی‌ترین چالش واحدهای تولیدی است که بسیاری از آنها را به سرانجام تلخ تعطیلی رسانده است. در حقیقت نوسانات پی‌درپی در حوزه اقتصاد و تحریم باعث شده واحدهای تولیدی به‌سختی روزگار خود را بگذرانند و در نهایت سعی می‌کنند با کاهش کیفیت تولید یا تعدیل نیروی کار، خود را سر پا نگه دارند. در این شرایط ارائه تسهیلات بانکی می‌تواند کمک خوبی برای تولیدکنندگان باشد، با این حال به‌عقیده برخی تولیدکنندگان حمایت از تولید متاسفانه در عمل دیده نمی‌شود و بانک‌ها نیز بیشترین نقش را در این مسئله دارند. صمت در این گزارش به بررسی نقش تسهیلات در توسعه تولید پرداخته است.

بی‌مهری بانک‌ها به تولید

اکنون که در حال جراحی اقتصادی هستیم، با افزایش شدید قیمت‌ها مواجهیم و به‌دنبال آن واحدهای تولیدی بعد از عادلانه شدن یارانه‌ها با مشکل کمبود شدید نقدینگی مواجه و بسیاری از آنها به همین‌ دلیل مجبور به تعطیلی شدند. به‌منظور تحقق محورهای شعار سال که همه در ارتباط با تولید بوده، باید به توانمندی‌های داخلی در حوزه تولید توجه کنیم، اما درست در همین زمان که این اهداف و شعار اعلام می‌شود، بسیاری از تولیدکنندگان از بی‌مهری بانک‌ها می‌نالند. همچنین اواخر سال گذشته رهبر معظم انقلاب در جلسه‌ای که با تولیدکنندگان داشتند بر ضرورت هدایت اعتبارات بانکی به سمت تولید تاکید کردند؛ موضوعی که طی سال‌های گذشته بارها ازسوی مسئولان مختلف از وزیر تا نمایندگان مجلس نیز مورد تاکید قرار گرفته اما هیچ گاه به نقطه مطلوب نرسیده است.

البته بانک‌ها نسبت به پرداخت تسهیلات به واحدهای بزرگ اقداماتی انجام می‌دهند، اما در این زمینه توجه چندانی به واحدهای تولیدی کوچک و متوسط ندارند، این در حالی است که تداوم بی‌توجهی به تولید، منجر به ورود آسیب‌های جدی به این بخش می‌شود و در نهایت به اقتصاد کشور و همچنین آمار اشتغال ضربه خواهد زد.

 بی‌مهری بانک‌ها به واحدهای تولیدی پیامدهای منفی زیادی دارد که یکی از آنها کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش در بخش تولید است.

روند پرداخت تسهیلات بانکی به تولید مناسب است

قاسم نوده‌فراهانی، رئیس اتاق اصناف ایران در تشریح نقش مهم تولیدکنندگان به صمت گفت: در گذشته واردات بی‌رویه، تولید داخل را به ورشکستگی کشانده بود. هرچند با اعمال تحریم، اوضاع اقتصادی بد شده و شرایط برای تولیدکنندگان به‌سختی می‌گذرد، اما با تحریم‌ها بسیاری از اصناف به تولید روی آوردند و اکنون کالاهای بسیار باکیفیتی را تولید می‌کنند که حتی قابلیت صادرات دارند.

وی با اشاره به اشتغالزایی واحدهای تولیدی، اظهار کرد: اگر برای ایجاد اشتغال هزینه نکنیم، مجبوریم برای رفع بزه‌کاری‌های اجتماعی اقداماتی هزینه‌بر انجام دهیم. کسبه در شرایط ثبات اقتصادی می‌توانند کالا و محصول خود را به‌سهولت به فروش برسانند و با اطمینان خاطر اقدام به خرید کالا یا مواد اولیه کنند، این در حالی است که نبود تخصیص بهینه منابع، نبود هماهنگی دستگاه‌های اجرایی، افزایش نرخ ارز، افزایش هزینه‌های تولید، افزایش تاثیرگذاری نرخ خدمات دولت و روزآمد نشدن بسیاری از قوانین می‌تواند از عوامل اصلی برهم‌زننده امنیت اقتصادی باشد. ثبات ارزش پول ملی، کنترل نرخ ارز، افزایش بهره‌وری، حضور مدیران توانمند اقتصادی، نظارت عالی دولت بر اقتصاد، و افزایش تولید ناخالص داخلی از عوامل مهم ثبات اقتصادی است.

فاصله بین صنف و صنعت از بین رفت

رئیس اتاق اصناف ایران ضمن تقدیر از اقدامات سازنده فاطمی‌امین، وزیر صنعت، معدن و تجارت بیان کرد: با ورود ایشان خوشبختانه تلاش‌های چندساله ما بالاخره به نتیجه رسید. مدت‌ها بود که اصناف از فاصله بین صنف و صنعت گله‌مند بودند و دائم سعی می‌کردند ثابت کنند تولیدکننده کوچک نیز تولیدکننده است.

 برای نمونه تا زمانی که قطعات لازم برای تولید خودرو ساخته نشود، تولید خودرویی در کار نیست، اما با ورود وزیر فعلی صنعت، معدن و تجارت فاصله بین صنف و صنعت از بین رفت.

نقش مهم تسهیلات برای تولیدکننده

نوده‌فراهانی با اشاره به تسهیلات بانکی که به تولیدکنندگان اختصاص داده می‌شود، افزود: باتوجه به افزایش هزینه‌های تولید، پرداخت تسهیلات بانکی کمک بسیار زیادی به تولیدکننده می‌کند. البته میزان تسهیلات بانکی برای واحدهای تولیدی به میزان تولید، نیروی کار و... بستگی دارد. به‌نظر می‌رسد در حال ‌حاضر روند تخصیص تسهیلات بانکی به تولید مناسب باشد و تاکنون هیچ‌ یک از واحدهای تولیدی مشکلات خود را برای دریافت تسهیلات به ما منعکس نکردند، زیرا اگر مشکلی وجود داشته باشد، اتاق اصناف به‌منظور رفع آن حتما پیگیری خواهد کرد.

شبکه بانکی نمی‌تواند نیاز تولیدکننده را تامین کند

عباس هاشمی، دبیرکل انجمن صنایع لوازم خانگی با اشاره به مشکلاتی که در مسیر تولیدکنندگان لوازم خانگی قرار دارد، به صمت گفت: یکی از مشکلات نبود اطمینان واحدهای صنعتی به استمرار تامین مواد اولیه است.

 تغییرات لحظه‌ای نرخ ارز و همچنین نوسانات عرضه کالاهایی همچون فولاد، مس، آلومینیوم، محصولات پتروشیمی و... در بورس از نظر کمی و قیمتی، موجب می‌شود واحدهای تولیدی نتوانند قراردادهای بلندمدت صادراتی منعقد کنند. همچنین تورم از اصلی‌ترین مشکلات تولیدکنندگان است. تورم منجر به افزایش هزینه‌های تولید می‌شود و علاوه بر آن، تفاوت نرخ ارز نیمایی و آزاد آسیب‌های جدی را به صادرات وارد می‌کند.

 تحریم‌ها همچنان تداوم دارد که این روند مشکلاتی مانند افزایش هزینه صادرات، محدودیت نقل‌وانتقالات ارزی، نبود اتصال به شبکه ارزش جهانی تولید و تجارت را به‌دنبال دارد.

وی با اشاره به افزایش سرسام‌آور هزینه‌های تولید و نقش تسهیلات بانکی در تولید اظهار کرد: چرخ تولید به‌سختی می‌چرخد و نیاز به نقدینگی بیشتری از قبل وجود دارد که در این زمینه ارائه تسهیلات بانکی نقش بسیار کمک‌کننده‌ای دارد و جز با این اقدام ادامه تولید سخت می‌شود.

مقصر بانک نیست

دبیرکل انجمن صنایع لوازم خانگی با اشاره به شکایت برخی تولیدکنندگان از روند دریافت تسهیلات بانکی بیان کرد: باتوجه به محدودیت منابع بانکی، شبکه بانکی کشور نمی‌تواند میزان نیاز تولیدکننده را تامین کند. در حقیقت باتوجه به افزایش هزینه تولید به‌دلیل تورم و مشکلات اقتصادی، بانک‌ها می‌توانند بخش کوچکی از نیاز واحدهای تولیدی را پوشش دهند.

راهکار چیست؟

هاشمی در بیان راهکاری برای تسهیل دریافت تسهیلات بانکی، اظهار کرد: بانک‌ها در ارائه تسهیلات کم‌کاری نمی‌کنند، بلکه کمبود منابع دارند.

 راهکار اصلی این است که کمی جدی‌تر اوراق گام را پیگیری کنند. ماهیت اوراق گام بر تولید در بنگاه‌های اقتصادی است.

 اوراق گام یکی از ابزارهای تامین مالی بنگاه‌ها و شرکت‌های اقتصادی است. این اوراق قابلیت نقل‌وانتقال در بازارهای پول و سرمایه را دارند. در واقع بنگاه‌هایی که نیاز به نقدینگی و اعتبار برای تولید داشته باشند، می‌توانند این اوراق را منتشر و نقدینگی موردنیازشان را از طریق آن جذب کنند.

این اوراق پس از انتشار قابلیت خرید و فروش در بازار سرمایه را دارند. دارنده اوراق گام می‌تواند اوراق را تا زمان سررسید آن که از پیش معین شده، نزد خود نگه دارد و پول فروش به بنگاه اقتصادی متعهد را دریافت کند. همچنین قبل از آن نیز می‌تواند این اوراق را در بورس کالا به فروش
برساند. شرکتی که قصد دریافت اوراق گام را دارد ابتدا باید درخواست خود را به بانک ارائه دهد. بانک نسبت به اعتبارسنجی این درخواست اقدام و میزان سقف انتشار اوراق گام را مشخص خواهد کرد. اوراق گام ابزاری جدید برای تامین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط
است. این اوراق گام فشار مالی را از روی بانک‌ها برمی‌دارد. در گذشته بنگاه‌ها برای تامین مالی مجبور به دریافت وام از بانک‌ها بودند که این مسئله خود فشاری مضاعف بر دوش بانک‌ها بود و حالا با ورود اوراق گام، فشار به بانک‌ها کاهش خواهد یافت. در حقیقت مهم‌ترین مزیت اوراق گام متوقف نشدن حرکت چرخ تولید است. شرکت متعهد با دریافت مواد اولیه‌ای که از طریق اوراق گام خریده، می‌تواند به تولید خود ادامه دهد و پول این مواد اولیه را با سود در سررسید یک ساله به دارندگان پرداخت کند.

وی با اشاره به تغییرات نرخ ارز اظهار کرد: تمام صنایع با تغییرات مداوم نرخ ارز دچار مشکل می‌شوند و ضرورت دارد در این زمینه اقدامات سازنده‌ای انجام شود.

کوچک شدن فضای تولید

دبیرکل انجمن صنایع لوازم خانگی به موضوع قیمت‌گذاری دستوری هم اشاره کرد و گفت: باوجود افزایش هزینه‌های تولید و نرخ ارز، ستاد تنظیم بازار و سازمان حمایت به سرکوب قیمتی می‌پردازند که منجر به کوچک شدن فضای تولید می‌شود.

سخن پایانی

در شرایطی که بازار با کاهش شدید تقاضا روبه‌رو است، چرخ تولید کارخانه‌ها به‌سختی می‌چرخد. باتوجه به نوسانات لحظه‌ای نرخ ارز و افزایش هزینه‌ها، تولید کاری سخت و در برخی موارد غیرممکن است. شرایط اقتصادی موجب افزایش نیاز واحدهای تولیدی به نقدینگی شده و اگر این واحدها نتوانند نقدینگی خود را افزایش دهند، شاهد تعدیل تعداد قابل‌توجهی از نیروهای انسانی خواهیم بود و چاره کار تنها به‌دست بانک‌ها است. نظام بانکی باید برای عبور از این بحران عکس‌العمل‌های مناسبی نشان دهد، اما در روزهایی که به‌شدت یاری‌رسانی آنها ضرورت دارد از ارائه تسهیلات امتناع می‌کنند. البته به‌عقیده برخی از تولیدکنندگان بانک مقصر نیست و در حقیقت منبعی ندارد که با آن چرخ تولید را بچرخاند. باتوجه به نظرات یادشده تسهیلات بانکی در بیشتر موارد ارائه می‌شود، اما تولیدکنندگان برای دریافت تسهیلات باید از هفت‌خوان رستم رد شوند که همین مسئله سبب می‌شود عطای این تسهیلات را به لقایش ببخشند.