در سالهای گذشته توسعه بخش معدن با سرعت قابل انتظار همراه نبوده است. یکی از مسائل و مشکلاتی که سبب شده توسعه بخش معدن سرعت کمی داشته باشد، کاستی‌ها در عرصه‌ اکتشافات است. پیش از توضیح معضلات در این حوزه، باید به اهمیت اکتشافات در فعالیت‌های معدنی اشاره کرد. در صورت شناسایی دقیق ذخایر ارزشمند بالقوه و بالفعل معدنی، ضمن کاهش ریسک‌ فعالیت معدنی، سرمایه‌گذاران در این بخش را نسبت به سرمایه‌گذاری‌های خود مطمئن‌تر خواهد کرد. همچنین معدنکاران از آینده فعالیت‌های خود پیش‌بینی قطعی‌تری داشته و درباره اقدامات آتی، بازار هدف و اقدامات توسعه‌ای برنامه‌های منظم‌تر و مدون‌تری خواهند داشت. از این رو نمی‌توان تاثیر اکتشافات تکمیلی را محدود تصور کرد و با داشتن نگاهی وسیع نسبت به گستره تاثیرات این موضوع، بهتر می‌توان به رفع چالش‌ها پرداخت. در ابتدا به این نکته اشاره شد که یکی از موانع مهم توسعه در بخش معدن، نقایص فعالیت‌های اکتشافی است. می‌توان اذعان داشت کشور ما در رابطه با اکتشافات عمیق عملکرد مناسبی نداشته و از ذخایری که در لایه‌های عمقی زمین و معادن وجود دارند، کم بهره مانده‌ایم. در هر فعالیتی، تجهیزات و تکنولوژی رکن اساسی توسعه بوده و در فعالیت‌های اکتشافی نیز این موضوع صادق است. متاسفانه نخستین دلیل ضعف ایران در فعالیت‌های اکتشافی، نبود تجهیزات و ماشین‌آلات مناسب است. به عبارتی نبود امکانات و تجهیزات به‌روز جهانی در فعالیت‌های اکتشافی، یکی از عوامل مهمی است که ما را از دست‌یابی به ذخایر عمیق معدنی کشور بازداشته است. در تمامی کشورهای معدنی دنیا به‌ویژه کشورهای توسعه یافته، از تجهیزات، دستگاه‌های مناسب و مدل‌های اکتشافی جدید برای اکتشافات عمقی و توسعه بخش معدن استفاده می‌کنند. اما بخش معدن کشور ما بنا بر دلایل متعددی از جمله تحریم، نوسان و بودن نرخ ارز و دیگر موارد، از این تکنولوژی‌ها در سال‌های اخیر بی‌بهره بوده است. به دلیل این محدودیت در تجهیزات، اکتشافات در کشور ما تبدیل به یک فعالیتی پر هزینه و با ریسک بالا تبدیل شده است. وجود این ریسک و هزینه‌ سنگین بهره‌برداری نیز سبب شده تا اغلب اکتشافات فعلی، سطحی مانده و از دسترسی به ذخایر عمیق خود باز بمانیم. 

هدف اصلی شکل‌گیری سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی، رصد تمام نقاط کشور از نظر ظرفیت‌های زمین‌شناسی و شناسایی مناطق با ظرفیت معدنی بالا بود. در ادامه با معرفی این مناطق امیدبخش، نهادهای دولتی یا بخش خصوصی ادامه فعالیت معدنی (استخراج و فرآوری) را در دست خواهد گرفت. این حرکت به معنای انجام ریسک بخش اکتشافات توسط دولت است چرا که در عمل یک نهاد دولتی شناسایی ذخایر معدنی را به صورت تخصصی بر عهده گرفته و فعالان بخش معدن در ادامه تنها باید فعالیت بهره‌برداری را از آن منابع شناسایی شده انجام دهند. به طور کلی نمی‌توان از ضعف تجهیزاتی در بخش معدن غافل شد و آن را عامل مهمی بر عقب‌ماندگی اکتشافات ایران عنوان نکرد. اما با امکانات فعلی نیز می‌توان امیدوار بود در صورت حمایت‌های مناسب دولت، فعالان بخش معدن می‌تواند بخشی از مشکل اکتشافات عمقی خود را حل کنند.

 اگر نهادهای دولتی ضمن در نظر گرفتن تسهیلات و کمک‌های مناسب به بخش خصوصی فعال در معادن، بخشی از ریسک معدنکاری به‌ویژه در فعالیت‌های اکتشافی را پوشش دهد، اتفاقات خوبی در زمینه رفع مشکلات و توسعه بخش معدن رخ خواهد داد. باید در ادامه به این نکته توجه داشت که بخش خصوصی نسبت به نهادهای دولتی سطح بهره‌وری مناسب‌تر و بالاتری در فعالیت‌های اقتصادی دارند چرا که به طور معمول حساب و کتاب‌های مالی این بخش از دقت بالاتری برخوردار است و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی سود و زیان اقدامات خود را به شیوه دقیق‌تری در نظر می‌گیرند.

 بنابراین با وجود حمایت‌های دولتی در زمینه پوشش ریسک فعالیت‌های اکتشافی، این بخش می‌تواند ضمن افزایش عمق اکتشافات معدنی، معادن کشور را به بهره‌وری بهتری برسانند.