گردشگری معدن یکی از انواع جالب‌توجه در صنعت گردشگری است که از چندی پیش در کشورهای معدن خیز موردتوجه قرارگرفته و به فرصتی برای رشد و پیشرفت مناطق صنعتی قدیمی تبدیل‌شده است. اما در کشور ما این حوزه به‌تازگی موردتوجه قرارگرفته است. این در حالی است که با توجه به سابقه‌ای دیرینه ایران در معدنکاری، پتانسیل قابل‌توجهی برای تبدیل معادن متروکه به پایگاه گردشگری وجود دارد.ازجمله اقدامات انگشت‌شمار اما بسیار جالب‌توجهی که تا امروز در این زمینه انجام‌شده است، می‌توان به تبدیل معدن 2 هزارساله فیروزه نیشابور به یکی از جاذبه‌های گردشگری استان خراسان اشاره کرد. علاوه بر این معدن پتاس خور و بیابانک هم که در نزدیکی استان اصفهان قرارگرفته، یکی دیگر از مقصدهای ژئوتوریسمی کشور در حوزه گردشگری معدنی به شمار می‌رود و به یکی از بهترین جاذبه‌های گردشگری در نواحی مرکزی کشور تبدیل‌شده است. ازآنجایی‌که صنعت گردشگری تاثیر چشمگیری بر فرهنگ و پیشرفت و تحول اقتصادی جامعه دارد، جا دارد با اجرای برنامه اقتصادی و صنعتی هدفمند این پتانسیل را به یکی از منابع درآمدزایی و ایجاد اشتغال در کشور بدل کنند. در گزارش امروز صمت به بهانه حضور ایمپاسکو در شانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی گردشگری و صنایع وابسته نگاهی داریم به اقدامات صورت گرفته در زمینه توسعه گردشگری معدنی و چشم‌انداز پیش روی آن.

ترویج گردشگری معدنی

معاون برنامه‌ریزی و توسعه شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران درباره پرداختن به مبحث گردشگری در معادن گفت: واگذاری مجتمع‌های تابعه ایمیدرو و ایمپاسکو به بخش خصوصی در راستای تحقق اصل ۴۴ قانون اساسی به‌منظور خلق ارزش در ابعاد مختلف حوزه معدن و استفاده حداکثری از ظرفیت‌های موجود است که یکی از ظرفیت‌های بالقوه در واگذاری‌ها، گردشگری معدن است.به گزارش معدن‌نامه، محمدرضا کریمی بابیان اینکه شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران یک شرکت دولتی است و با توجه به ماموریت آن که اکتشاف و تجهیز، بهره‌برداری معادن و غیره است، نمی‌تواند توجه زیادی به مقوله گردشگری داشته باشد، گفت: این به معنای کم اهمیت بودن گردشگری معدن نیست بلکه نگاه شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران به این بخش نگاه ویژه است. حفظ منابع طبیعی، توجه به اکوسیستم گیاهی و جانوری منطقه جزئی از مسئولیت اجتماعی این شرکت است. بنابراین ما در قراردادهای واگذاری خود بر لزوم حفظ و توسعه این مهم تاکید داریم.

دغدغه شناسایی معدن

کریمی با تاکید بر اینکه سودی که از گردشگری به دست می‌آید نسبت به صنعت رقم قابل‌توجهی نیست، تصریح کرد: در کنار ایجاد جریان‌های مالی و کسب سود، دغدغه اصلی ما در گردشگری معدن، شناسایی فعالیت‌های معدنی به عموم جامعه است. گردشگری معدن به دلیل برخورداری از پاره‌ای از ویژگی‌های شایان توجه ازجمله برخورداری از مخاطبین خاص، کمترین تقابل را با ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی جوامع میزبان در پی خواهد داشت.معاون برنامه‌ریزی و توسعه شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران همچنین تاکید کرد: مسئله دیگر این است که شناخت فعالیت‌های حوزه معدن برای عموم بسیار محدود است و گردشگری معدنی می‌تواند شناخت عمومی را نسبت به بخش معدن و مشاغل معدنی بالا ببرد و همچنین علاقه‌مندان بیشتری را در این رشته جذب کند.

جلب همکاری بومیان

وی درباره تاثیر اقتصادی گردشگری معدنی در مناطق معدنی عنوان کرد: در واقع موفقیت اقتصادی گردشگری معدن در گروی ایجاد جریان‌های مالی است که در منطقه شکل می‌گیرد و اشتغال افراد محلی به‌صورت غیرمستقیم و کسب سود آنها را به دنبال دارد. یکی دیگر از نکات مثبت این حوزه ایجاد کسب‌وکارهای کوچک محلی ازجمله صنایع‌دستی، غذاهای محلی و غیره است و این مساله همیاری بومیان منطقه با برنامه‌های توسعه‌ای معدن را به همراه دارد و همین امر موجب کاهش اختلافات احتمالی مرتبط با تعارض منافع خواهد شد.

کریمی افزود: شرکت ایمپاسکو تاکنون گردشگری معدنی را در چند منطقه معدنی اجرا کرده که مجتمع پتاس خور و بیابانک یکی از آنهاست و در کنار آن معادن سرب و روی انگوران و سرب نخلک هم به این موضوع پرداخته‌اند و خوشبختانه بازدیدکنندگان زیادی هم به سمت آن جلب شده‌اند که از طریق معرفی گردشگری معدنی به تورهای گردشگری و انجام تبلیغات می‌توان تعداد این بازدیدکنندگان را افزایش داد.

جایی برای تبلیغات

معاون برنامه‌ریزی و توسعه شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران عنوان کرد:‌ تبلیغات و معرفی فعالیت‌های گردشگری معدنی می‌تواند در رویدادها، جشنواره‌ها و نمایشگاه‌ها به علاقه‌مندان این حوزه صورت پذیرد.

وی خاطرنشان کرد: تاکنون جلساتی برای معرفی گردشگری معدنی با وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برگزار شده و تلاش داریم برای پرداختن بیشتر به گردشگری معدنی در آینده تفاهم‌نامه‌ای میان وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به امضا برسد.

اشتغالزایی و خلق سرمایه

رئیس خانه معدن ایران گفت: گردشگری معدنی به‌عنوان راهی جدید برای کسب درآمد و معرفی جاذبه‌های خود به‌منظور جذب توریست و سرمایه‌گذار است.

محمدرضا بهرامن در گفت‌وگو با ایرنا افزود: امروز مبحث ژئوتوریسم معدنی در سیاست‌های کلان بخش معدن دیده شده است و ظرفیت‌های بالای اشتغال و خلق سرمایه در آن وجود دارد.

وی بیان داشت: امروز شاهدیم این مهم موردتوجه کشورهای معدن خیز جهان نیز قرارگرفته است و کشورهای زیادی از این ظرفیت شناخته‌شده به‌عنوان راهی جدید برای کسب درآمد و معرفی جاذبه‌های خود به‌منظور جذب توریست و سرمایه‌گذار بهره می‌برند.

بهرامن خاطرنشان کرد: از بین جاذبه‌های ژئوتوریستی هر کشوری، معادن از اهمیت و جاذبه‌ای خاص برخوردارند که با عنوان ژئوتوریسم معادن موردتوجه قرار می‌گیرند.

درک مواهب خدادادی

وی ادامه داد: دیدن معادن، روش‌های اکتشاف و استخراج آنها، دستگاه‌ها و ماشین‌آلات مورداستفاده برای استخراج معادن و مشاهده انواع سنگ‌ها به‌ویژه سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی برای مردم جذابیت خاصی دارد.رئیس خانه معدن ایران در ادامه سخنان خود گفت: درک مواهب خدادادی به‌صورت معادن و ظرفیت مناطق و روش‌های معدنکاری و تاریخچه معدنکاری هر منطقه از گذشته‌های دور تا زمان حال و کمک به درک و استفاده درست از مواهب و حفظ محیط‌زیست از رویکردهای جدید جهان است که خود می‌تواند نقش مهمی در کارآفرینی برای مهندسان معدن و افزایش درآمد جنبی معادن بخش خصوصی و حفظ و رونق و زیباسازی طبیعت بی‌جان بعد از عملیات معدنکاری داشته باشد.

سخن پایانی

در پایان گزارش جا دارد یادی کنیم از گذر معدن که تهرانی‌ها هنوز در انتظار راه‌اندازی آن هستند. این گذر که تفاهم‌نامه اجرایی آن در اسفندماه سال 99 میان شهرداری منطقه 6 و خانه معدن ایران به امضا رسید، قرار بود از محل خانه معدن ایران تا نزدیکی وزارت صنعت و معدن در خیابان سمیه اجرا شود و بستری فراهم آورد تا به دلیل پراکندگی معادن و دوری آنها از شهرها شهروندان با این نوع از فعالیت آشنا شوند و تلاش معدنکاران و فعالان مجالی برای بیان به زبان هنر پیدا کند. اما امروز با گذشت بیش از دو سال از امضای این تفاهم‌نامه، که زمانی نقطه عطف همکاری شهرداری و خانه معدن نام‌گرفته بود، هنوز هیچ خبری از اجرای این پروژه به گوش نمی‌رسد و معلوم نیست تا کی در محاق خواهد ماند.