این روزها کولبری محدود به جنسیت و سن خاصی نیست و مرزنشینان به دلیل وضعیت بد اقتصادی و بیکاری ناچارند که به اینکار سخت و طاقت‌فرسا تن دهند و در سرما و گرما جان خود را برای به‌دست آوردن لقمه نانی، کف دستشان بگذارند و تمام خطرات عبور از مسیرهای مرزی غیرقانونی را به جان بخرند تا فقط امرار معاش کنند و شرمنده خانواده‌هایشان نشوند.

استان کردستان از نظر تعداد کولبر در صدر آمارها قرار دارد؛ اما به غیر از آن، استان‌های کرمانشاه، ایلام و آذربایجان‌غربی هم دارای تعداد زیادی کولبر هستند که روز به روز بر تعداد آنان اضافه می‌شود.

بازارچه مرزی، راهکاری اثربخش

مرزنشینان غرب کشور از سر ناچاری و برای گذران معیشت خود، به کولبری روی آورده‌اند و حاضر شدند در سرما و گرما سختی‌های آن را تحمل کنند تا نیازهای خانواده‌شان را تأمین کنند وگرنه کولبری شغل نیست و هیچکس از سر رضایت در این عرصه فعالیت ندارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که نخستین بازارچه مرزی در سال ۶۷ و در منطقه‌ای بین آذربایجان غربی و ترکیه تأسیس شده و به‌مرور بر تعداد این بازارچه‌ها افزوده شده است. کُردهای مرزنشین در این بازارچه‌ها مشغول فروش کالاهای تولیدی خود بدون پرداخت حقوق گمرکی بودند و یا اجناس مورد نیازشان را بدون پرداخت حقوق از آن طرف مرز خریداری می‌کردند و از این طریق، روزگار می‌گذراندند. 

هدف از ایجاد این بازارچه‌ها، توسعه اقتصادی و مشارکت مردم در اقتصاد و ایجاد امنیت پایدار در نقاط مرزی و اشتغالزایی برای مرزنشینان و... بوده تا اینکه در مرداد سال ۹۶ با اینکه تعداد این بازارچه‌ها در مناطق مرزی افزایش چشمگیری داشته و بر تعداد مرزنشینانی که در این بازارچه‌ها فعالیت داشتند افزوده شده بود، به دلایل نامشخص بازارچه‌های مرزی بسته شدند و تعداد کثیری از مردم منبع درآمدی خود را از دست دادند و ازاین‌رو، به‌ناچار از مسیرهای غیرقانونی به خارج از مرز تردد داشتند و به واردات اجناس به‌صورت قاچاقی می‌پرداختند. بعد از این اتفاق، به‌مرور بر تعداد کولبران اضافه شد تا جایی که این روزها دیگر کولبری محدود به مردان مرزنشین نیست و حتی زنان و کودکان هم به این شغل روی آوردند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد عدم وجود کارخانجات، صنایع و مجموعه‌های تولیدی در مناطق مرزی از جمله اصلی‌ترین دلایلی روی آوردن مردم مرزنشین به کولبری است. کردستان در حالی بیشترین تعداد کولبران را در خود جای داده که از ظرفیت‌های منحصر به فردی در حوزه کشاورزی، معادن و منابع آبی برخوردار است؛ اما متاسفانه به دلیل بی‌توجهی به این ظرفیت‌ها و فراهم نکردن زمینه‌های اشتغال نیروهای بومی در صنایع و معادن استان، این منطقه دارای بیشترین آمار بیکاری در کشور است.

سرمایه‌های آشکار و پنهان کرمانشاه

محمدطیب صحرایی چندی پیش در دیدار ماموستا ملاقادر قادری، امام جمعه پاوه و روحانیون و ائمه جمعه بخش‌های مختلف این شهرستان با اشاره به اتحاد و انسجام کم‌نظیر بین برادران اهل سنت و تشیع، بر ضرورت تقویت این همدلی و نقش بر آب کردن توطئه‌های دشمنان ایران اسلامی تاکید کرد.

 استاندار کرمانشاه با اشاره به ظرفیت‌های شهرستان پاوه، گفت: وضعیت کولبری در کرمانشاه براساس برنامه ساماندهی می‌شود.

وی افزود: از سال‌ها قبل با دیدگاه‌ها و شخصیت حاج ماموستا قادری آشنا هستم و حضور مستمر ایشان در عرصه‌های مختلف و مواضع محکم و استقامت ایشان در راه حق همیشه برای من بسیار تحسین برانگیز بوده است.

صحرایی بیان کرد: استان کرمانشاه سرشار از فرصت‌ها و سرمایه‌های آشکار و پنهان است ولی متأسفانه تاکنون نتوانسته‌ایم از این سرمایه‌ها در راستای بهبود وضعیت اقتصاد و اشتغال این استان به خوبی استفاده کنیم.

وی با تاکید بر اینکه شهرستان پاوه سرشار از فرصت‌ها و ظرفیت‌های ممتاز است، افزود: زیبایی‌های طبیعی پاوه یک ثروت عظیم برای منطقه محسوب می‌شود که همه مردم ایران می‌توانند از آن لذت ببرند.

استاندار کرمانشاه تاکید کرد: همچنین همجواری با کشور عراق یک فرصت بسیار بزرگ است که با بهره‌گیری مناسب از آن می‌توان ثروت، رفاه و اشتغال بیشتر و بهتر را برای استان و به‌ویژه شهرستان پاوه فراهم کرد.

صحرایی کاهش مشکلات کولبران را یک اولویت کاری برای مدیریت ارشد استان دانست و گفت: همه شهروندان این استان و از جمله کولبران برای ما عزیز هستند و باید به همه به‌عنوان یک برادر و هموطن نگاه کرد. وی ادامه داد: با توجه به بررسی‌ها و مطالعاتی که از قبل انجام داده‌ایم یک طرح اولیه برای حل معضلات کولبری تهیه شده که اجرای آن را با جدیت دنبال خواهیم کرد و با کمک و همراهی همه دلسوزان شاهد بهبود اوضاع در این حوزه خواهیم بود.

کولبری شغل نیست

آمارهای رسمی حاکی از این است که زندگی و امرار معاش بیش از ۶۵۰۰ خانوار کردستانی در سال‌های اخیر وابسته به مرز بوده و آنان با کولبری روزگار می‌گذارند که این ناشی از عدم سرمایه‌گذاری در بخش‌های زیرساختی، کشاورزی، صنایع و معادن است. آنچه مسلم است، کولبری شغل نیست و کولبر هم قاچاقچی نیست؛ چرا که شرایط موجود، آنان را وادار به تردد در مسیرهای مرزی غیرقانونی کرده است؛ وگرنه هیچ انسانی از سر رضایت، سختی‌های این مسیر را که ممکن است در طول آن دچار نقص عضو، از کارافتادگی و یا حتی مرگ شود، به جان نمی‌خرد. اینکه زندگی بخشی از مردم استان کردستان و سایر مناطق مرزنشین کشور به مرز و کولبری وابسته است، حقیقتی غیرقابل‌انکار است. بعد از بسته شدن بازارچه‌های مرزی، اوضاع این مناطق به حدی وخیم شده که امروزه بجای تلقی کردن مرز به‌عنوان یک ظرفیت اقتصادی مطلوب برای کسب درآمد، به‌عنوان یک تهدید از آن یاد می‌شود و هر از چند گاهی شاهدیم عده‌ای در این مسیر جان خود را از دست می‌دهند و مسئولان هم غیر از وعده‌وعید دادن، در عمل اقدام خاصی برای رفع این مشکل انجام نمی‌دهند.

سخن پایانی

بازگشایی بازارچه‌های مرزی با سازکار قانونی، ایجاد اشتغال، جذب سرمایه‌گذاران و... از جمله راه‌هایی هستند که مسئولان و دولتی‌ها برای حذف کولبری می‌توانند به کار ببرند؛ اما متاسفانه شاهدیم که غیر از برخورد قهری مرزبانان با کولبران و اظهارنظرهای بی‌اثر برخی مسئولان، در عمل کار خاصی برای حذف این شغل کاذب که جزو سخت‌ترین مشاغل و دور از شأن انسان است، صورت نگرفته است. همچنین فعالان اجتماعی بسیاری معتقدند که نباید کولبر را قاچاقچی خطاب کرد چرا که مسیر قانونی فعالیت آنان به دلایلی نامشخص بسته‌شده و راه‌حل آن، بازگشایی مرزها و ایجاد اشتغال برای مرزنشینان است، اما دولت و مسئولان مربوطه چندین سال است که اقدامی در این جهت انجام ندادند و مردم مرزنشین به‌خصوص کردستانی‌ها، چاره‌ای جز کولبری ندارند و ناچارند سختی‌های اینکار را به جان بخرند.