هر فردی که در حال کسب درآمد از راه درست و قانونی است، طبیعتا برای درآمد کسب کرده خود موظف به پرداخت مالیات به میزانی که قانون مشخص کرده است. همان‌گونه که تمامی کارگران و کارمندان هر ماه، هنگام دریافت حقوق و دستمزد خود، مالیات آن را پرداخت می‌کنند؛ مالیاتی که توسط کارفرما از حقوق آنها کسر و به اداره مالیات پرداخت می‌شود. پزشکان نیز از این قاعده کلی مستثنا نیستند و بر همین اساس استفاده از دستگاه کارتخوان از اردیبهشت سال ۱۳۹۱ طبق مصوبه هیات وزیران الزامی شد. با این مصوبه شفافیت در سیستم بانکی محقق می‌شود؛ ضمن اینکه در همین راستا بانک‌ها ماموریت دارند تراکنش‌های بانکی افراد و فروشندگان صاحب دستگاه کارتخوان را به سازمان امور مالیاتی اطلاع دهند، اما متاسفانه برخی پزشکان برای فرار مالیاتی قانون را دور می‌زنند و از کارتخوان استفاده نمی‌کنند. صمت در این گزارش راه‌های جلوگیری از فرار مالیاتی برخی را از منظر کارشناسان بررسی کرده است.

برخورد با پزشکان متخلف

به ازای هر گزارش مردمی در سامانه سوت‌زنی مبنی بر عدم استفاده از دستگاه کارتخوان در محل کسب پزشکان که باعث اجبار مردم به استفاده نکردن از دستگاه‏‌های کارتخوان شود، در گام اول برای پزشک مربوطه پیامک هشدار ارسال می‌شود. به گزارش شادا، در ادامه مسیر، اسامی این پزشکان طی نامه‌ای به سازمان نظام پزشکی کشور به‌عنوان مختلفان از اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان ارسال و پس‌ از آن، نام این پزشکان از لیست مودیان دارای شرایط استفاده از تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات‏‌های مستقیم در مدت‌ زمان تسلیم اظهارنامه شغلی و توافق با سازمان امور مالیاتی خارج خواهد شد. برای رسیدگی دقیق‌تر به پرونده این قبیل پزشکان متخلف دستورات ویژه‌ای صادر شده که از جمله این دستورات دریافت گزارش تراکنش‏‌های بانکی این قبیل پزشکان از بانک مرکزی است.

هر دستگاه کارتخوان یک مودی مالیاتی است

محمدرضا یزدی‌زاده، کارشناس امور مالیاتی درباره تاثیر سیاست‌های جدید دولت در مالیات‌ستانی از پزشکان متخلف به صمت گفت: استفاده از دستگاه کارتخوان از اردیبهشت سال ۱۳۹۱ طبق مصوبه هیات وزیران الزامی شد.  با این مصوبه شفافیت در سیستم بانکی محقق می‌شود؛ ضمن اینکه در همین راستا بانک‌ها ماموریت دارند، تراکنش‌های بانکی افراد و فروشندگان صاحب دستگاه کارتخوان را به سازمان امور مالیاتی اطلاع دهند. وی افزود: طبق قانون کسانی که دارای دستگاه کارتخوان هستند، مودی مالیاتی محسوب
می‌شوند.  بر این ‌اساس اطلاعات مربوط به تراکنش‌های بانکی ازسوی بانک مرکزی به سازمان امور مالیاتی اعلام می‌شود و اگر پزشک یا فعال هر صنفی از ارائه کارتخوان به مشتریان به بهانه‌های مختلف سر باز بزند، حساب‌های بانکی وی موردبررسی قرار می‌گیرد و اگر حساب وی مشکوک باشد، به سازمان مالیاتی برای رسیدگی معرفی می‌شود.

روش جدید برخورد با پزشکان متخلف

این کارشناس امور مالیاتی با اشاره به اینکه دولت برای مالیات‌ستانی از پزشکان متخلف روش جدیدی را در نظر گرفت، گفت: پزشکانی که تحت هر شرایطی از استفاده از دستگاه کارتخوان امتناع کنند، تخلف‌شان توسط مردم به سازمان امور مالیاتی اعلام خواهد شد و این سازمان با همکاری نهادی‌های ذی‌ربط با پزشکان متخلف برخورد خواهد کرد.

بازرسی نامحسوس

یزدی‌زاده پیشنهاد کرد: بهتر بود سازمان امور مالیاتی برای رصد عملکرد پزشکان در زمینه استفاده از دستگاه کارتخوان به‌طور نامحسوس بازرسانی به مطب‌ها و مراکز درمانی بفرستد تا این کارشناسان در صورت مشاهده تخلف در لحظه برای جریمه پزشک اقدام کنند.  اگر متخلفان همیشه نگران حضور بازرس در محل کار خود باشند، احتمال وقوع تخلف کاهش پیدا خواهد کرد، زیرا عموما بیماران به‌خاطر دغدغه‌های ناشی از بیماری و احتیاج فوری به پزشک ریسک سوت‌زنی را نمی‌پذیرند.

توزیع عادلانه ثروت با سوت‌زنی

این کارشناس امور مالیاتی در ادامه یادآور شد: بسیارند پزشکان دلسوزی که به سوگندنامه خود وفادارند و حق بیمار را زیر پا نمی‌گذارند، اما نمی‌توان چشم بر معدود افراد منفعت‌طلب هم بست و باید برای مقابله با منفعت‌طلبی و فساد همان یکی دو درصد هم آستین بالا زد. بر همین اساس بهتر است اقشار مردم برای توزیع عادلانه ثروت با سازمان امور مالیاتی همکاری کنند و موارد تخلف پزشکان را گزارش دهند تا سازمان امور مالیاتی با مالیات‌ستانی از این قشر پردرآمد ثروت را به‌طور عادلانه تقسیم کند.

استفاده از تجارب جهانی

وی با تاکید بر اینکه ایران نیز باید برای جلوگیری از فرار مالیاتی از تجارب جهانی استفاده کند، اظهار کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد عمده‌ زمینه پیدایش فرار مالیاتی در بسیاری از کشورها یکسان و مشترک بوده و معمولا مالیات‌هایی که با هدف توزیع درآمد وضع می‌شوند، باگ‌هایی برای فرار مالیاتی در خود نهفته دارند؛ بنابراین دولت‌ها معمولا این خطا‌ها را شناسایی و راه فرار مالیاتی را مسدود می‌کنند. ایران می‌تواند در زمینه جلوگیری از فرار مالیاتی از تجارب کشورهای موفقی همچون نیوزلند استفاده کند.

دخالت دستگاه قضا

این کارشناس امور مالیاتی بهترین روش برخورد با پزشکان متخلف را برخورد قضایی دانست و اظهار کرد: باید در راستای مقابله با فرار مالیاتی، برای همه پزشکانی که از حساب، کارت‌بانکی یا دستگاه کارتخوان دیگری برای کتمان درآمد یا اجتناب از پرداخت مالیات استفاده می‌کنند، پرونده قضایی تشکیل شود، زیرا تشکیل پرونده قضایی به‌نوعی سابقه برای فرد محسوب می‌شود و رهگیری پزشکان متخلف از طریق پرونده قضایی برای جلوگیری از تکرار فرار مالیاتی مفید است. گفتنی است فرار مالیاتی در بیشتر کشورهای جهان جرم محسوب می‌شود. یزدی‌زاده در ادامه خاطرنشان کرد: مالیات به‌عنوان حقوق متقابل دولت و مردم شناخته می‌شود؛ یعنی دولت باید مالیات را اخذ و به‌خوبی مصرف کند. در هر جای دنیا فرهنگ پرداخت مالیات و بهره‌برداری مناسب دولت از آن جا بیفتد، بخش زیادی از فرارهای مالیاتی برطرف می‌شود.

فرار مالیاتی در همه صنوف وجود دارد

علی اسماعیلی، کارشناس مسائل اقتصادی درباره تاثیر سیاست‌های جدید دولت در مالیات‌ستانی از پزشکان متخلف به صمت گفت: فرار مالیاتی پزشکان مقوله تازه‌ای نیست و همیشه وجود داشته، فقط این‌ بار به‌خاطر سختگیری دولت در مالیات‌ستانی از این قشر پردرآمد، مشهودتر شده است؛ کما اینکه من به‌عنوان یک شهروند در اصناف دیگر هم به‌وفور از زمانی که اجرای جدی قانون پایانه‌های فروشگاهی در دستور کار سازمان امور مالیاتی قرار گرفته، می‌بینم که حتی اصنافی مانند آرایشگاه‌ها یا خدمات ساختمانی که گردش مالی بالایی ندارند هم به‌جای کارتخوان، از کارت به کارت یا پول نقد برای تبادلات مالی و صنفی خود استفاده می‌کنند.

سوت‌زنی پرابهام

این کارشناس مسائل اقتصادی پیشگیری از فرارهای مالیاتی پزشکان با سوت‌زنی را پرابهام دانست و گفت: فعلا روش مشخصی برای این کار وجود ندارد که طبق آن قبول کنیم جلوی فرارهای مالیاتی کلا گرفته می‌شود.  به همین دلیل بهتر است وزارت اقتصاد و دارایی نرخ‌ مالیات را کاهش و سعی کند چتر مالیاتی را گسترش دهد. صادقی در ادامه تصریح کرد: برای گسترش چتر مالیاتی باید با فساد در ساختار مالیاتی کشور مبارزه شود که کار ساده‌ای نیست و نیازمند تغییرات جدی است. راه گسترش چتر مالیاتی این است که سازشی بین دستگاه مالیاتی و عامه مردم شکل بگیرد که متاسفانه این فرهنگ در ساختار مالیاتی ما اصلا دیده نمی‌شود.

تشویق به‌جای تنبیه

وی با اشاره به اینکه با سوت‌زنی شأن و منزلت تمام پزشکان به خطر می‌افتد گفت: فرار مالیاتی مخصوص صنف پزشکان نیست و از آنجایی ‌که پزشکان با جان افراد سرکار دارند، احتمال اینکه فرار مالیاتی این گروه از طریق سوت‌زنی مشخص شود بسیار کم است؛ بنابراین بهتر است سازمان امور مالیاتی از سیاست‌های تشویقی برای اظهار مالیاتی این گروه استفاده کند.

لزوم بکارگیری ابزار نوین مالیاتی

این کارشناس اقتصاد در پاسخ به این پرسش که دولت باتوجه به شرایط اقتصادی که دارد، چقدر در کسب درآمد از محل جلوگیری از فرار مالیاتی موفق خواهد بود، بیان کرد: سال آینده قرار است به مالیات سال ۱۴۰۱ رسیدگی شود. مفهوم کیفیت رسیدگی این نیست که یک مامور مالیاتی که ۱۰۰ پرونده مالیاتی دارد، ۱۰۰ پرونده فرار مالیاتی هم‌روی آن بگذارد. وارد جزئیات پرونده‌های موجود که بشوند کیفیت رسیدگی به ابزارهای جدید مثل دسترسی به گمرک، اداره ثبت، تراکنش‌های بانکی و... ارتباط پیدا می‌کند. با ارتقای کیفیت رسیدگی، وصولی مالیات‌ها افزایش خواهد یافت.

رسیدگی به بخش مغفول

وی در ادامه یادآورشد: در بعد کیفیت رسیدگی، به بخش مغفول‌ مالیاتی رسیدگی می‌شود و مودیان، مالیات واقعی پرداخت می‌کنند. در حقیقت روند جدیدی نیست که مثلا بگویند این ۱۰ پرونده فرار مالیاتی دارند، بلکه در رسیدگی به پرونده مودیان کنونی به کیفیت مطلوبی دست پیدا می‌کنند که ابهامات رفع و وصولی بیشتری حاصل
 می‌شود. این کارشناس اقتصاد تاکید کرد: مالیات‌ستانی از پزشکان متخلف در غیاب نهادهای ناظر و تنها به روش سوت‌زنی محکوم به شکست است، زیرا ممکن است در مواردی دلایل شخصی عامل سوت‌زنی باشد؛ بنابراین نباید از سوت‌زنی به‌عنوان اهرم فشار مالیاتی پزشکان استفاده کرد.

سخن پایانی

مشاغلی که درآمدهای میلیاردی دارند و برای فرار از پرداخت مالیات به‌جای استفاده از کارتخوان، از مشتریان می‌خواهند پول را به‌صورت کارت به کارت به‌حساب آنها بریزند در تور مالیات‌ستانی می‌افتند. امسال با نظام هوشمند‌سازی مالیات، بعضی از صنوف برای فرار از مالیات اقدام به دریافت پول نقد یا استفاده از روش کارت به کارت از مشتریان می‌کنند و به‌سادگی می‌گویند «دستگاه کارتخوان نداریم یا خراب است»، به همین دلیل مشتریان مجبورند برای دریافت خدمات به دستگاه‌های خودپرداز مراجعه یا از طریق برنامه‌های موبایلی اقدام به پرداخت کارت به کارت کنند، این در حالی است که این شماره‌کارت‌ها ثابت نیست و هرچند روز یک ‌بار تغییر می‌کند. اینها ترفندهایی است که مشاغلی همچون ارائه‌کنندگان خدمات درمانی برای فرار از پرداخت مالیات در نظر گرفته‌اند؛ بدون اینکه اطلاع داشته باشند حساب‌های مشکوک نیز ازسوی سازمان امور مالیاتی بررسی می‌شود و تمام راه‌های فرار از پرداخت مالیات بسته ‌شده است.