تعطیلات رسمی می‌تواند تاثیرات منفی و مثبتی بر اقتصاد هر کشور بگذارد و سرنوشت اقتصادی آن کشور را دستخوش تحولات جدی کند. یکی از مزایای تعطیلات این است که نیروی کار می‌تواند به‌دور از تنش‌های کاری اوقات خوشی را با دوستان و خانواده خود سپری کند. تعطیلات در جهان به دو دسته مدون و غیرمدون طبقه‌بندی می‌شوند که تعطیلات مدون، تعطیلات آخر هفته کشورهاست و معمولا افراد برای آن برنامه‌ریزی می‌کنند. ایران در رده‌بندی کشورهای با تعطیلات غیر مدون جزو ۵ کشور نخست جهان است، اما میزان تعطیلات مدون در ایران از استاندارد جهانی پایین‌تر است. علاوه بر این تعطیلات مدون در جهان روزهای شنبه و یکشنبه است، اما در ایران این تعطیلات به نیم‌روز پنجشنبه و جمعه محدود می‌شود. این عدم هماهنگی در تعطیلات مدون با سایر کشورهای جهان مشکلاتی را برای اقتصاد ایران در سطح بین‌المللی به‌وجود آورده است. صمت در این گزارش تبعات ناهماهنگی تعطیلات آخر هفته ایران با جهان را برای اقتصاد کشور از نگاه کارشناسان بررسی کرده است.

تعطیلات برنامه‌ریزی‌شده برای اقتصاد بهتر است

حمیدرضاجیهانی، کارشناس اقتصاد و امور بین‌الملل درباره تبعات ناهماهنگی تعطیلات آخر هفته در ایران و جهان به صمت گفت: در همه دنیا تعطیلات براساس شرایط مردم و کشور برنامه‌ریزی می‌شود. در ایران میزان تعطیلات برنامه‌ریزی نشده بسیار بالاست، اما میزان تعطیلات برنامه‌ریزی‌شده نسبت به میانگین جهانی پایین است.

وی در ادامه افزود: برای هر کشور داشتن تعطیلات برنامه‌ریزی‌شده مناسب‌تر از تعطیلات بی‌برنامه است. تقریبا در تمامی کشورهای دنیا تعطیلات برنامه‌ریزی‌شده معطوف به آخر هفته است و تعطیلات غیربرنامه‌ریزی‌شده هم به ارتباطات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و مناسبت‌های مختلف در یک کشور بستگی دارد.

تعطیلات بی‌اثر بر اقتصاد

این کارشناس اقتصاد و امور بین‌الملل با تاکید بر اینکه تعطیلات بر مناسبات اقتصادی تاثیرگذار است، گفت: در همه اقتصادها، روزهای تعطیل با تاثیرات کم‌وبیش مهمی در فعالیت‌های اقتصادی همراه است، اما در حال ‌حاضر که ایران مراودات مالی و تجاری گسترده‌ای با جهان ندارد، تعطیلات غیرهماهنگ آنچنان بر اقتصاد تاثیرگذار نیست.

جیهانی با اشاره به اینکه شنبه و یکشنبه در بیشتر کشورهای جهان جزو تعطیلات مدون محسوب می‌شود، توضیح داد: باید در وهله اول یک ‌زبان واحد برای تعطیلات آخر هفته در سطح کشور تعریف شود و سپس در مسیر رفع اختلاف بین روزهای تعطیلی با سایر کشورهای دنیا گام برداشت.

شنبه تعطیل شود

وی متذکر شد: دولت می‌خواهد روز پنجشنبه را نیز به تعطیلات آخر هفته اضافه کند؛ در صورتی ‌که این افزایش هیچ نفعی برای اقتصاد کشور ندارد. بر همین اساس بهتر است نظیر سایر کشورهای مسلمان و همسایه، در ایران نیز شنبه به‌جای پنجشنبه به تعطیلات برنامه‌ریزی‌شده کشور اضافه شود، زیرا جمعه در فرهنگ ما مسلمانان روزی مختص انجام فرایض دینی است؛ بنابراین جابه‌جایی تعطیلی این روز عملا ممکن نیست.

این کارشناس اقتصاد و امور بین‌الملل درباره تلاش‌های مجلس و دولت برای ساماندهی تعطیلات کشور، بیان کرد: از آنجا که نصف مردم ایران بیشترین تعطیلات دنیا را دارند و نصف دیگر مردم کمترین تعطیلات را، بحث ساماندهی تعطیلات موضوع مهمی است، زیرا ایران در توزیع تعطیلات برنامه‌ریزی‌شده دچار نوعی بی‌عدالتی شده است.

توافقی از گذشته

جیهانی متذکر شد: ایران باید برای بهبود روابط اقتصادی با جهان، اختلاف تعطیلاتش با سایر کشورها را با تعطیل کردن روز شنبه به حداقل برساند، زیرا در سایر کشورهای دنیا روزهای شنبه و یکشنبه تعطیل است و ایران روزهای پنجشنبه و جمعه. لازم به ذکر است که در سال ۱۹۹۸ در همایش کشورهای اسلامی توافق شد کشورهای اسلامی به‌جای پنجشنبه، شنبه‌ها را تعطیل کنند و بر همین اساس کشورهای اسلامی غیر از ایران برای اینکه اختلاف تعطیلات خود را با دنیا کمتر کنند، روز جمعه و شنبه را تعطیل کردند. روز جمعه به‌دلیل تاکیدات قرآنی، در همه کشورهای اسلامی تعطیل است.

لزوم افزایش راندمان

وی با اشاره به اینکه مجلس باید در افزودن تعطیلات بازدهی کسب‌وکار را در نظر بگیرد، اظهار کرد: در شرایط کنونی بازارهای مالی به‌صورت ۲۴ساعته به هم وصل هستند و در بازارهای جهانی تعطیلی معنا ندارد؛ بنابراین دولت و مجلس باید بازدهی کسب‌وکار را برای اخذ این تصمیم در نظر بگیرند. تعطیلی شنبه به‌جای پنجشنبه گزینه مناسبی است. علاوه بر این در ایران با جمعیتی بالغ‌ بر ۸۰ میلیون نفر نباید روز تعطیل را از جمعه به یکشنبه منتقل کرد، زیرا این مسئله با اعتقادات دینی مردم سروکار دارد؛ بنابراین اگر کشوری مثل امارات متحده عربی شنبه و یکشنبه را برای هماهنگی تجاری با جهان تعطیل می‌کند، عمده‌ترین دلیلش آن است که نسبت مهاجران به افراد مقیم در این کشورها بسیار بالا و حتی در مواردی این نسبت یک به ۵ نفر است.

لزوم هماهنگی تعطیلات ایران با جهان

حجت‌الله فرزانی، کارشناس مسائل اقتصادی درباره پیامدهای ناهماهنگی تعطیلات آخر هفته در ایران و جهان به صمت گفت: باید تعطیلات کشور زودتر از اینها ساماندهی می‌شد، چراکه این تعطیلات آشفته ضربه بدی به اقتصاد کشور می‌زند. در حال حاضر ایران تنها کشور جهان است که روز پنجشنبه نیمه‌تعطیل است. همچنین تنها کشوری هستیم که سه نوع تعطیلات داریم؛ تعطیلات ملی، شمسی و قمری. علاوه بر این تعطیلی بین‌تعطیلات نیز زیاد است. این وضعیت اقتصاد کشور را به‌شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد.

تعطیلات خلق‌الساعه

وی در ادامه افزود: مشکل اقتصاد در ایران تنها معطوف به تعطیلات غیرمدون نیست. مشکل این است که تعطیلات اعلام‌شده ازسوی دولت‌ها، پیش‌بینی‌نشده و خلق‌الساعه است؛ بدون اینکه مردم از قبل بدانند و برنامه‌ریزی‌های لازم را کرده باشند.

این کارشناس مسائل اقتصادی با تاکید بر اینکه تحریم‌ها بر اقتصاد کشور بسیار تاثیر گذاشته، گفت: آسیب تعطیلات غیرهماهنگ در شرایط کنونی به‌هیچ‌وجه به‌ اندازه تحریم‌ نیست. در واقع این تحریم‌هاست که تجارت کشور را به‌ویژه برای بخش خصوصی فلج کرده است؛ بنابراین در حال ‌حاضر تعطیلاتی متفاوت از تعطیلات جهان به اقتصاد ایران، آسیب چندانی وارد نمی‌کند. اگر به ساختار اقتصاد ایران توجه کنیم، درمی‌یابیم حدود ۱۵-۱۴ درصد تولید ناخالص را بخش کشاورزی تشکیل می‌دهد. کشاورزی اساسا ربطی به تعطیلات ندارد و همزمان و همراه با تحولات جوی و فصلی کار خود را انجام می‌دهد. اگر میوه سر درخت باشد، تعطیلی نمی‌شناسد؛ باید برداشت شود و به بازار برود.

روی دیگر سکه

وی در ادامه یادآور شد: از سوی دیگر اختلاف زیاد میان تعطیلات ایران با سایر کشورها به زیان ‌بخش خصوصی تمام می‌شود، زیرا تعطیلات تقویم کشور ما به‌هیچ‌عنوان با تعطیلات آخر هفته در سایر کشورهای دنیا هماهنگی ندارد. این موضوع بر تجارت خارجی ما تاثیری دوچندان داشته و حتی صادرات و واردات ما را با مشکل مواجه کرده است.

تاجران متضرر

این کارشناس مسائل اقتصادی تجار را عمده متضررین ناهماهنگی تعطیلات ایران و جهان دانست و عنوان کرد: در حال ‌حاضر اقتصاد ایران خسارت زیادی را از ناهماهنگی تقویم اداری و کاری کشور با تقویم بین‌المللی پرداخت می‌کند. باتوجه به تفاوت تعطیلات ما و سایر کشورهای جهان، فقط روزهای دوشنبه، سه‌شنبه و چهارشنبه می‌توانیم با اقتصاد دنیا ارتباط داشته باشیم و افرادی که قصد دارند در کشورهای دیگر شرکای تجاری پیدا کنند، به‌دلیل مطابقت نداشتن روزهای کاری، ارتباطات تجاری‌شان بسیار محدود است. به‌نظر می‌رسد بخش تجاری کشور ما، باوجود اینکه تلاش کرده در این ایام خود را از جامعه جهانی جدا بداند، در عمل هیچ قدمی بر نداشته است.

آسیب ناهماهنگی به بانک‌ها

فرزانی در ادامه خاطرنشان کرد: در حال ‌حاضر بانک‌های کشور ما در هر هفته فقط ۲ روز و نیم امکان برقراری ارتباط با دنیا را دارند. این موضوع در واقع نوعی تخفیف غیربهینه زمان است. باید در نظر گرفت تقویم کاری برای افزایش زمان کار و بهینه استفاده کردن از ساعات کار است. نکته قابل‌توجه آن است که این تعطیلات سبب ضرر و زیان اقتصادی بنگاه‌ها می‌شود و دولتی بودن اقتصاد ایران نیز این زیان را پررنگ‌تر کرده است.

اقتصاد دولتی

وی با اشاره به سهم بالای دولت در اقتصاد ایران تصریح کرد: با کم‌کار شدن بخش خصوصی، قسمت عمده‌ای از زیان این بخش به‌دلیل ناهماهنگی در تعطیلات به دولت تحمیل‌ شده و به‌طور حتم در سال‌های آتی به افزایش کسر بودجه دولت منجر می‌شود.

کاهش تولید ناخالص ملی

این کارشناس مسائل اقتصادی تاکید کرد: اگر ایران تحت تحریم نبود، آسیب تعطیلات ناهماهنگ بیشتر بر چهره اقتصاد کشور نمایان می‌شد، زیرا تعطیلات بر بهره‌وری نیروی کار، هزینه‌های ثابت تولید، معاملات ارزی و ارتباط با شعب خارج از کشور تاثیر دارد. براساس مطالعاتی که در برخی کشورها انجام ‌شده، تولید ناخالص داخلی در روزهای تعطیل به‌طور معناداری کاهش پیدا می‌کند؛ بنابراین نخستین تاثیر منفی تعطیلات در تولید ناخالص ملی قابل‌مشاهده است. البته خسارت هر روز تعطیلی بسته به ساختار اقتصادی هر کشور متفاوت است؛ بنابراین اگر ایران نیز بخواهد مانند دوبی یا عربستان وارد بازار آزاد تجارت جهانی شود، چاره‌ای ندارد، جز اینکه از فاصله تعطیلات کشور با سایر کشورهای دنیا بکاهد تا بتواند مراودات مالی و تجاری را در سطح کلان تسهیل کند.

سخن پایانی

دولت سیزدهم به فکر افتاد که تعطیلات کشور را اصلاح کند. در این راستا طرح داده که برای حفظ بنیان خانواده روزهای پنجشنبه نیز به تعطیلات رسمی کشور اضافه شود و رسما 2 روز آخر هفته در ایران تعطیل باشد؛ طرحی که در دولت نهم نیز مطرح شد اما به‌دلیل برخی مخالفت‌ها در نطفه خفه شد. با این حال این بار طرح ساماندهی تعطیلات کشور با اقتدار بیشتری به مجلس رفته و بهارستان‌نشینان برای هماهنگی بیشتر با مراکز تجاری جهانی پیشنهاد تعطیلی شنبه به‌جای روز پنجشنبه را مطرح کرده‌اند. به‌اعتقاد کارشناسان اقتصادی تعطیلی روز شنبه به‌جای روز پنجشنبه به افزایش تولید ناخالص ملی کمک خواهد کرد: همچنین بانک‌ها که در حال‌ حاضر به‌مدت ۳ ‌روز با جهان ارتباط دارند، با این اصلاح حجم مراودات‌شان گسترده‌تر خواهد شد.