حال در شرایطی که بهره‌برداران همواره از نبود تجهیزات و ماشین‌آلات پیشرفته به‌عنوان معضل افزایش بهره‌وری سخن می‌گویند و آموزش کارکنان در استفاده بهینه از این تجهیزات اهمیت بالایی پیدا می‌کند. از طرف دیگر، بخش دیگری از بهره‌وری تولید معدنی ناشی از مدیریت بهینه است که باید در بخش‌های مختلف معدنی اجرا شود. درهمین حال ایمیدرو با هدف رفع کمبود نیروی انسانی تحصیلکرده و ماهر در بخش معدن و صنایع معدنی ۸ برنامه را اجرایی کرده است.

اجرای ۸ برنامه برای رفع کمبود نیروی ماهر

سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران به عنوان راهبر توسعه زنجیره معدن و صنایع معدنی، با توجه به کمبود نیروی انسانی تحصیلکرده و ماهر در بسیاری از حوزه‌های معدنی از جمله حفاری اکتشافی، استخراج، رانندگی و سرویس و نگهداری ماشین‌آلات معدنی، آتشباری، چالزنی، ایمنی، بهداشت و محیط زیست، برنامه‌های مختلفی را برای رفع این مشکل به اجرا گذاشته است.به گزارش روابط عمومی ایمیدرو، از جمله این برنامه ها، طرح توانمندسازی فارغ التحصیلان جوان دانشگاهی (فاجد) است که در آن، فارغ‌التحصیلان جوان دانشگاهی دارای مدرک تحصیلی کارشناسی و بالاتر مرتبط با بخش معدن و صنایع معدنی، تحت عنوان کارورز به مدت ۱۱ ماه به واحدهای پذیرنده معرفی می‌شوند. کمک هزینه پرداختی (۵۰ درصد توسط بنگاه‌های پذیرنده و ۵۰ درصد دیگر توسط ایمیدرو) پرداخت می‌شود.

تربیت تکنیسین مهارتی

برگزاری دوره‌های آموزشی شبانه‌روزی تربیت تکنسین مهارتی (یک تا سه ماهه)، گام دیگر ایمیدرو برای تربیت نیروهای مورد نیاز عملیات معدنی و به منظور پرکردن خلأ نیروی انسانی بین مهندس و کارگر در حوزه‌های فرآوری، حفاری مغزه‌گیری، استخراج معادن زیرزمینی، سنگ‌های تزئینی و کارشناسان ایمنی است.برنامه دیگر ایمیدرو برای رفع کمبود نیاز نیروی ماهر، برگزاری کارگاه‌های آموزشی (تخصصی و عمومی) در جوار معادن است. این برنامه با هدف ایجاد تعامل بین مربی و کارآموز و براساس نیاز معادن و درخواست سازمان‌های صمت و نظام مهندسی معدن در سطوح کارگری و کارشناسی شاغل در معادن بخش خصوصی برگزار می‌شود. برای شرکت‌کنندگان کارگاه‌های مذکور، گواهینامه‌های معتبر آموزشی سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور صادر می‌شود.برگزاری دوره کارآموزی در راستای دروس عملی برای دانشجویان در معادن، از جمله برنامه‌های دیگر ایمیدرو است که با هدف فراهم کردن بستر مناسب برای آشنایی دانشجویان مشغول به تحصیل با وظایف مشاغل بخش معدن و صنایع معدنی وکسب مهارت و تجربه در محیط واقعی کار انجام می‌شود. تجهیز و راه‌اندازی مراکز و دپارتمان‌های تخصصی معدن و صنایع معدنی، طرح دیگر ایمیدرو برای رفع کمبود نیروی انسانی ماهر است که با توجه به ظرفیت غنی معادن و تنوع مواد معدنی استان‌ها و با هدف آموزش و ایجاد اشتغالزایی برای افراد بیکار اعم از کارجوی شهری، روستایی و دانشجویان و فارغ التحصیلان دانشگاه‌ها ایجاد شده است. در طرح امریه سربازی، جذب و پذیرش مشمولان وظیفه برای بهره گیری از توانایی‌ها و ظرفیت‌های علمی و خدماتی افرادمورد نظر است و این امکان برای افراد وجود دارد که دوران سربازی خود را به جای پادگان در معادن بگذرانند. (تفاهمنامه مربوط بین ایمیدر و نیروهای مسلح در مرحله اقدام است)

آموزش افراد بومی

هفتمین برنامه ایمیدرو برای رفع کمبود نیروهی مهارتی در معادن، آموزش افراد مورد نیاز مناطق معدن خیز کشور (افراد بومی) است. این طرح در مرحله نخست در منطقه جنوب کشور (شهرستان کهنوج و جیرفت) برای ایجاد اشتغال حداکثر ۳۰۰نفر از افراد بومی بیکار جنوب کشور، طراحی و به مرحله اجرا گذاشته شده است.

طرح دیگر، استفاده از ظرفیت‌های سربازان وظیفه مستقر در مناطق معدن‌خیز کشور است. این طرح با همکاری ستاد نیروهای مسلح (قرارگاه مرکزی مهارت‌آموزی) به منظور ایجاد اشتغال برای سربازان مستعد و علاقه مند به کار در بخش معدن و صنایع معدنی نیروهای مسلح -که حداکثر ۳ ماه از خدمت سربازی آنها باقی مانده است - برنامه‌ریزی و اجرا شد.در مرحله نخست، این طرح در استان کرمان و با همکاری (استانداری، جهاد دانشگاهی، ستاد کل نیروهای مسلح و سازمان فنی و حرفه‌ای استان کرمان)، برای ۱۸۰ نفر اجرایی شد.

هزینه‌کرد برای آموزش کارکنان، سرمایه‌گذاری است

رئیس خانه معدن ایران در مورد نیاز بخش معدن به آموزش کارکنان اظهار کرد: از آنجایی که بهره‌وری در هر بخش تولیدی با آموزش نیروی انسانی به وجود می‌آید، در بخش معدنی که تخصصی است نیاز به آموزش کارکنان بیشتر احساس می‌شود چون زمانی که بهره‌برداری در معادن خود نیروی انسانی را به کار می‌گیرد درواقع مجوز کارآمدی آنها را صادر کرده است. حال در شرایطی که در مراحل مختلف فعالیت‌های معدن ماشین‌آلات و تجهیزات گرانقیمت استفاده می‌شود، نقش نیروی انسانی بیشتر نمایان می‌شود.

محمدرضا بهرامن با نگاهی به شرایط فعالیت نیروی انسانی معادن ایران افزود: هم‌اکنون برای بخش معدن محیط‌های آموزشی، کارآمدی نیروی انسانی را دنبال نمی‌کنند. از این رو به نظر می‌رسد سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی می‌تواند با ارتقای کارآیی کارگران معدن فعالیت‌های معدنی را بهینه کند. گرچه نباید نقش مدیران در بهره‌وری نادیده گرفته شود و برنامه‌های آموزشی در راستای مدیریت کارآمد طراحی و تدوین شود. به همین دلیل آموزش کارکنان در بخش معدن گرچه هزینه‌بر است اما باید به عنوان سرمایه‌ای در افزایش استخراج و تولید معادن در نظر گرفته شود.

او درباره اهمیت اجرایی کردن برنامه‌های آموزشی در بخش معدن اضافه کرد: به دلیل پراکندگی و کوچک بودن معادن برخی بهره‌برداران از آموزش هنگام کار اطلاع چندانی ندارند و اگر سازمان ایمیدرو با همکاری تشکل‌های معدنی، زمینه آموزش کارکنان را در این معادن فراهم کند، بهبود تولید، رونق معادن را در پی خواهد داشت و شاید مشکل تعطیلی برخی معادن نیز حل شود.

بهرامن با اشاره به همکاری خانه معدن با دانشگاه مک گیل کانادا در زمینه آموزش نیروی انسانی تصریح کرد: درحال‌حاضر با دانشگاه مک گیل کانادا برای آموزش مدیران ارشد در ایران مذاکراتی انجام شده است تا دوره‌های آموزشی برای واحدهای معدنی اجرا شود چراکه مدیریت معادن با استفاده از امکانات موجود باید به سمت روش‌های جدید و ارتقای تولید برود؛ موضوعی که سال‌ها پیش توسط کشورهای پیشرفته انجام شده است به طوری که در کشورهایی همچون کانادا، افریقای جنوبی، استرالیا و امریکا گام‌های مثبتی برای بهبود عملکرد نیروی انسانی برداشته‌اند و می‌توان در ایران نیز آن را اجرایی کرد.

سخن پایانی

برای اینکه اهمیت آموزش در بخش معدن نمایان شود باید هر مرحله را به شکل مجزا دید به گونه‌ای که در مرحله اکتشاف نقش نیروی انسانی بیشتر درباره بکارگیری تجهیزات پیشرفته اهمیت پیدا می‌کند و اگر در کنار ورود تجهیزات روز نتوانیم دانش فنی و مهارت کار با این تجهیزات را به نیروی انسانی انتقال دهیم نتیجه موثری به‌دست نمی‌آید. گرچه هم‌اکنون برخی تجهیزات پیشرفته در سازمان زمین‌شناسی مورد استفاده قرار می‌گیرد اما با توجه به ظرفیت‌های معدنی باید در تمام معادن به‌کار برده شود. همچنین در بسیاری از معادن به دلیل اینکه استخراج به صورت تخصصی انجام نشده منجر به آسیب‌های زیست‌محیطی شده و از طرف دیگر بخشی از مواد معدنی نیز تخریب شده و هدر رفته است. طبق قانون و مقررات، معادن باید دارای مسئول فنی باشند اما از آنجایی که برخی معدنکاران به تخصص مسئول فنی اعتقاد ندارند این مسئله نادیده گرفته شده است درحالی که باید توسط سازمان صنعت، معدن و تجارت استان‌ها به شکل جدی پیگیری شود و معدنکاران نیز سرپرست فنی را به‌عنوان هزینه سربار نبینند.