حال شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی برای بهبود این شرایط در نظر دارد کارت سوخت را با کارت‌های بانکی تلفیق و ادغام کند. ایده‌ای که مخالفان و موافقان مختص خود را دارد. اکنون دولت دلایل زیادی برای جمع‌آوری کارت سوخت از دست مصرف‌کنندگان دارد. از جمله آنکه سامانه هوشمند سوخت عمر زیادی دارد و در بخش سخت‌افزاری هم به درجه استهلاک رسیده است و مردم دائم با خرابی تجهیزات دست به گریبان هستند. البته مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران به تازگی اعلام کرد طرح جایگزینی کارت بانکی با کارت سوخت در فاز مطالعه است و اتفاق خاصی در جایگاه‌ها نیفتاده است در هر حال آنچه از شواهد پیدا است و می‌توان به دلایل دولت برای این تصمیم به آن اکتفا کرد، این است که در چند ماه گذشته چند میلیون کارت سوخت المثنی یا حتی جدید صادر شده و هر کدام از آنها هزینه‌ای حداقل ۱۰۰ هزار تومانی برای مردم داشته است؛ با این روند نه‌تنها مردم ناراضی می‌شوند، بلکه آن کسی که کارت را صادر می‌کند یا واردات تراشه انجام می‌دهد نیز متضرر می‌شود.

در سوخت‌گیری نیاز به اتصال کارت بانکی به شبکه شتاب نیست

مدیر سامانه هوشمند سوخت شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی از اجرای طرح آزمایشی عرضه سوخت از طریق کارت بانکی در یک جایگاه شهر تهران خبر داد و گفت: در صورت موفقیت‌آمیز بودن مراحل آزمایشی و صدور مجوزها، در مرحله نخست این طرح، توزیع بنزین سوپر از طریق کارت بانکی آغاز خواهد شد. به‌گفته محمد صادقی، برای استفاده از کارت بانکی در توزیع سوخت نیاز به اتصال به شبکه شتاب وجود ندارد و افرادی که کارت بانکی دارند، مانند طرح هدفمندی یارانه‌ها یک شماره حساب در دسترس به‌عنوان کارت سوخت معرفی می‌کنند. این مقام مسئول معتقد است باتوجه به موانع تامین تراشه‌های کارت بانکی، این طرح نقش مهمی در کاهش هزینه‌های ارزی و رفع محدودیت‌های این حوزه خواهد داشت. هر تراشه بسته به نوع آن حدود یک دلار نرخ دارد که هزینه حمل و ثبت‌نام، صدور دوباره و توزیع آن نیز وجود دارد که با استفاده از کارت بانکی، در تمامی این هزینه‌ها و زمان صرف‌شده برای تولید و توزیع کارت سوخت صرفه‌جویی خواهد شد. به‌ترتیب، اجرای آزمایشی عرضه سوخت با کارت بانکی آغاز شده است و باید منتظر نتایج اجرای طرح ماند. صمت در این گزارش مزایا و معایب اجرای این طرح را بررسی کرده است.

استفاده همزمان از کارت سوخت و کارت عابر منتفی می‌شود

مجید نیک‌فرد، کارشناس حوزه انرژی به صمت گفت: با حذف کارت سوخت در ایران، کارت‌بانکی به‌عنوان یک روش جایگزین برای تخصیص سوخت به کار می‌رود. با استفاده از کارت‌بانکی، می‌توانید به‌راحتی و با دسترسی آسان بنزین خود را تامین کنید و نیازی به حمل چند کارت ندارید. برای بنزین زدن با کارت‌بانکی، باید به یکی از پایانه‌های خدماتی مربوط به سامانه تخصیص سوخت با کارت‌بانکی مراجعه و مبلغ موردنیاز برای تامین بنزین را با استفاده از کارت‌بانکی خود پرداخت کنید. در صورتی که کارت‌بانکی شما با سامانه تخصیص سوخت مرتبط باشد، سهمیه سوخت شما نیز به‌صورت خودکار از حساب شما کم می‌شود.

این کارشناس افزود: استفاده از کارت‌بانکی برای تخصیص سوخت در ایران، مزایایی نظیر کاهش هزینه‌های مرتبط با پرداخت هزینه بنزین را دارد. همچنین، این روش امنیت بیشتری را برای پرداخت هزینه بنزین فراهم می‌کند و به شما این امکان را می‌دهد که در هر زمان که بخواهید، بنزین خود را تامین کنید. باتوجه به حذف کارت سوخت در ایران، کارت‌بانکی به‌عنوان یک روش جایگزین مناسب برای تخصیص سوخت به شهروندان ارائه می‌شود که می‌توانند راحت‌تر سوخت‌گیری کنند.

دردسرهای طرح جدید

نیک‌فرد عنوان کرد: البته اگر این طرح به حذف کارت سوخت منجر شود، می‌تواند مشکلاتی را نیز ایجاد کند. با حذف کارت سوخت، سامانه تخصیص سوخت به‌صورت بانکی انجام می‌شود و رانندگان نیاز دارند از روش‌های جایگزین، سهمیه سوخت خود را دریافت کنند. این موضوع ممکن است باعث دشواری در دریافت سهمیه سوخت و طولانی شدن صف در پایانه‌های خدماتی شود. از طرفی، با حذف کارت سوخت، پایانه‌های خدماتی باید از تجهیزات الکترونیکی و نرم‌افزارهای جدیدی برای تخصیص سوخت استفاده کنند که ممکن است مشکلاتی فنی را برای آنها ایجاد کند. این موضوع ممکن است نیازمند هزینه‌های بالا برای بروزرسانی تجهیزات و آموزش کارکنان پایانه‌های خدماتی باشد. همچنین، ممکن است برخی رانندگان و صاحبان خودروها با این تغییرات، آشنایی کافی در قبال استفاده از سامانه جدید را نداشته باشند و مشکلاتی در این زمینه را تجربه کنند. باتوجه به مشکلات مطرح‌شده، به‌نظر می‌رسد که حذف کارت سوخت، مسئله‌ای پیچیده و چالش‌برانگیز است که نیازمند راهکارهایی جدید برای تخصیص سوخت است. وی گفت: درحال‌حاضر به‌طورخوشبینانه استفاده از کارت‌بانکی به‌جای کارت سوخت، به‌عنوان یک راهکار جایگزین کاربردی و امن مطرح شده است. با استفاده از کارت‌بانکی، رانندگان می‌توانند راحت‌تر، بنزین خود را تامین کنند. همچنین، استفاده همزمان از کارت سوخت و کارت عابر منتفی می‌شود و اطلاعات راننده و حساب بانکی در امنیت بیشتری قرار می‌گیرد. این کارشناس در پایان یادآور شد: در نهایت، باتوجه به مشکلات گفته‌شده، به‌نظر می‌رسد که حذف کارت سوخت، مسئله‌ای پیچیده و چالش‌برانگیز است که نیازمند راهکارهایی جدید و کارآمد برای تخصیص سوخت و حل مشکلات مرتبط با آن است.

مدیریت سهمیه سوخت با استفاده از کارت بانکی

فرامرز ادیب، کارشناس انرژی در رابطه با استفاده از کارت بانکی به‌جای کارت‌های سوخت به صمت توضیح داد: تجربه سالیان قبل و تکنولوژی‌های نوین نشان می‌دهد که مدیریت سهمیه سوخت با استفاده از کارت بانکی به‌صرفه‌تر، راحت‌تر و منطقی‌تر از روش استفاده از کارت سوخت است و با حذف کارت سوخت می‌توان کارت بانکی را جایگزین کرد.

این کارشناس توضیح داد: سامانه هوشمند سوخت عمر زیادی دارد و در بخش سخت‌افزاری به درجه استهلاک رسیده و خرابی تجهیزات مشهود است. وضعیت فعلی، موجب نارضایتی مردم و مالکان جایگاه‌ها شده و صف‌های انتظار در پمپ بنزین‌ها را افزایش داده است.

 او بااشاره به برخی پیچیده‌سازی‌ها خاطرنشان کرد: سنگ بزرگ علامت نزدن است و نباید کار دشوار شود، بلکه باید سهمیه در بستر سیستم بانکی انجام شود و لیتراژ سوخت‌گیری در همان سامانه ثبت شود و اصولا نیازی نداریم که برای تخصیص یارانه سوخت از کارت جداگانه‌ای استفاده کنیم و کارت بانکی نه‌تنها می‌تواند همان سهمیه را به‌صورت ریالی مدیریت کند، بلکه امکان رصد سوخت‌گیری‌ها هم وجود دارد، در این حالت مطمئنا یارانه سوخت منحرف نمی‌شود و امکان سوءاستفاده‌ها نیز کاهش می‌یابد.

تلفیق کارت بانکی و کارت سوخت صحیح نیست

او تاکید کرد: تلفیق کارت بانکی و کارت سوخت کار صحیحی نیست و باید با حذف کارت سوخت، مدیریت سهمیه فقط با کارت بانکی انجام شود و اگر قرار باشد سامانه هوشمند سوخت همچنان وجود داشته باشد و اطلاعات خودروها و کارت‌های بانکی به آن اضافه شود، کار پیچیده‌تر و هزینه‌ها افزایش می‌یابد و بحث امنیت داده به‌وجود می‌آید.

به‌اعتقاد این کارشناس، استفاده از کارت بانکی به‌جای کارت سوخت، مزایایی را به‌همراه دارد که از جمله آنها می‌توان به صرفه‌جویی در هزینه‌های سامانه سوخت، کاهش صف‌های انتظار در پمپ بنزین‌ها و جلوگیری از نارضایتی مردم اشاره کرد. همچنین، این روش بهبود امنیت داده‌ها و جلوگیری از تقلب در سامانه سوخت را نیز با خود به‌همراه دارد. در سامانه سوخت فعلی، هزینه‌های زیادی برای تهیه، توزیع و نگهداری کارت سوخت وجود دارد. با استفاده از کارت بانکی به‌جای کارت سوخت، این هزینه‌ها کاهش خواهد یافت.

طرحی خوب با اجرای مبهم

ناصر رئیسی‌فرد، رئیس انجمن کارفرمایی شرکت‌های زنجیره‌ای تامین و توزیع فرآورده‌های نفتی کشور نیز در این‌باره گفـت: اجرای طرح با ابزارهای تعریف‌شده برای عملیاتی ساختن آن به‌گونه‌ای است که شاید صحبت کردن در این‌باره اندکی زود باشد، اما اجرای چنین طرحی چند سال پیش از سوی بخش خصوصی نیز به دولت اعلام شده بود، چرا که انتقال سهمیه سوخت به کارت بانکی رویکردی است که در قریب به اتفاق کشورهای دنیا در حال اجرا است، اما ما از زیرساخت‌های مناسب اجرای این فرآیند برخوردار نیستیم.

رئیس انجمن کارفرمایی شرکت‌های زنجیره‌ای تامین و توزیع فرآورده‌های نفتی کشور افزود: در جایگاه‌های سوخت کشور سخت‌افزار مناسب برای استفاده از کارت‌های بانکی به‌عنوان کارت سوخت و استفاده به این منظور موجود نیست و تراشه‌های موجود در جایگاه‌ها با کارت‌های بانکی در این‌باره هماهنگی ندارد، علاوه بر آن زیرساخت‌های موجود امکان انتقال اطلاعات فی‌مابین نظام بانکی و نهاد ذی‌صلاح سوخت‌رسانی نیز پاسخگوی اجرای این طرح نیست.

رئیسی‌فرد ادامه داد: بنا بر اطلاعات اعلام‌شده، مقرر شده است که این طرح در مرحله نخست به‌صورت آزمایشی در کشور اجرا شود و بعد به سایر نقاط و استان‌ها نیز تعمیم یابد، اما پیش از این بخش خصوصی طرح مبسوطی برای اجرای این طرح ارائه کرده بود که توجهی به آن نشد و این‌بار نیز بدون مشاوره با بخش خصوصی دولت اقدام به اجرای طرحی کرده است.

عدم‌پشتیبانی تجهیزات جایگاه‌های سوخت

وی معتقد است: برای اجرای این طرح باید دستگاه‌های پوز را مجهز به سخت‌افزار مناسب برای استفاده در جایگاه‌های سوخت کنند یا اینکه با ارائه راهکاری کارت‌های سوخت سراسر کشور را با اعمال تغییراتی برای استفاده در جایگاه‌ها تجهیز کنند، چرا که کارت‌های بانکی قادر به نمایش سهمیه سوخت و میزان استفاده نیستند و تلمبه‌های موجود در جایگاه‌ها امکان انجام این کار را ندارند. رئیس انجمن کارفرمایی شرکت‌های زنجیره‌ای تامین و توزیع فرآورده‌های نفتی کشور درباره برآورد هزینه اجرای این طرح و تامین سخت‌افزارهای موجود یا حذف کارت‌های سوخت گفت: هیچ برآورد خاصی در این زمینه وجود ندارد، اما باید امنیت مالی و اطمینان‌خاطر کاربران از به کار بردن کارت‌های بانکی خود در این راستا به‌طورکامل تامین شود تا این طرح با نتیجه مطلوبی همراه باشد.

سخن پایانی

برخی معتقدند که اجرای آزمایشی این طرح فرصت خوبی برای شناسایی و رفع مشکلات احتمالی این طرح است که تاکنون در بیشتر کشورهای جهان اجرایی شده و از مزایای خوبی نیز برخوردار بوده است. با این‌همه تاکید می‌شود که تامین تجهیزات لازم به‌منظور ممانعت از کلاهبرداری‌ها و مشکلات امنیتی برای صاحبان کارت‌های بانکی از جمله ضروریاتی است که باید در اولویت برنامه‌های مسئولان و جایگاهداران قرار گیرد.