جمعی از فعالان رسانه‌ای حوزه اقتصاد و صنعت خودرو با انتشار بیانیه‌ای از اقتصاددانان درخواست کردند برای سامان‌دهی بازار خودرو راهکار ارایه دهند. در این بیانیه آمده است: در حال حاضر عرضه خودرو به صورت قرعه‌کشی و یا طرح‌های دیگری از این قبیل، تنها به رونق بازار دلالی و واسطه‌گری کمک می‌کند و رانت و فساد گسترده‌ای را به نفع سودجویان ایجاد می‌کند که در حقیقت به زیان مصرف‌کننده واقعی است و رشد پی‌درپی قیمت‌ها در سطح بازار را به دنبال خواهد داشت. 

در ادامه این بیانیه آمده است، در عین حال نمی‌توان روند فزاینده رشد نرخ ارز را در افزایش قیمت‌ها بی‌تاثیر دانست و در شرایط کنونی که اراده‌ای برای آزادسازی قیمت خودرو وجود ندارد، عرضه محصولات خودروسازان از طریق بورس کالا تنها راه حلی است که می‌تواند قیمت کارخانه را به قیمت بازار نزدیک کند و فضا را به نفع خریداران و مصرف‌کنندگان واقعی تغییر دهد.  در بخش دیگری از این بیانیه به این موضوع اشاره شده است که عرضه خودرو در بورس کالا به سرعت معضل قیمت‌گذاری را برطرف و زمینه کاهش زیان انباشته خودروسازان را فراهم خواهد کرد، زیرا در شرایط فعلی و عرضه خودرو به صورت قرعه‌کشی، نه تنها سود حاصل از افزایش قیمت‌ها در سطح بازار به نفع خودروساز نیست، بلکه سرمایه خریداران واقعی و سهام‌داران به جیب دلالان و واسطه‌ها سرازیر می‌شود. 

در ادامه آمده است، در شرایط فعلی تجمیع دیدگاه‌های صاحب‌نظران اقتصادی در زمینه نحوه عرضه و قیمت‌گذاری خودروهای داخلی راه‌گشا خواهد بود، زیرا در حال حاضر اختلاف قیمت کارخانه و بازار برخی از محصولات به بیش از دوبرابر رسیده و این بدان معناست که خودروساز یک چمدان پول نقد معادل ارزش خودرو و حتی بالاتر را در صندوق عقب خودرو قرار داده و تحویل مشتری می‌دهد.

در همین حال به این موضوع اشاره شده، در شرایطی که تولید برخی از خودروها با زیان همراه است، نمی‌توان انتظار داشت این سود هنگفت به جیب دلالان و واسطه‌ها سرازیر شود و در مقابل خودروساز برای پرداخت بدهی به قطعه‌سازان، اجرای طرح‌های توسعه‌ محصول و دیگر برنامه‌های خودکفایی با مشکلات نقدینگی مواجه نباشد. از سوی دیگر به نظر می رسد، التهاب قیمت‌ها در بازار هیچ ارتباطی به عرضه خودرو در بورس کالا ندارد و به طور حتم افزایش قیمت ارزهای خارجی و شکل‌گیری انتظارات تورمی نقش یک به یک، خطی و مستقیم در افزایش قیمت خودرو در سطح بازار دارد و ارتباط دادن آن به عرضه خودرو در بورس کالا یک اشتباه تحلیلی است. در چنین شرایطی نیازمند دیدگاه‌های اقتصاددان مبتنی بر مولفه‌های علم اقتصاد هستیم و به همین منظور فعالان رسانه در راستای شفاف‌سازی و کمک به بهبود اقتصاد کشور و فضای حاکم بر بازار خودرو، پذیرای نظارت و دیدگاه‌های استادان دانشگاه و اقتصاددانان خواهند بود.

 ایجاد اشتغال پایدار

درخواست از همکاری دانشگاهیان و اقتصاددانان برای ارایه راهکار ساماندهی بازار خودرو درحالی مطرح شده که به گفته برخی از مسئولان این حوزه، ایران خودرو در ایجاد اشتغال پایدار موفق بوده است. چنانچه عضو انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور اقدامات ایران خودرو در ایجاد اشتغال پایدار در جامعه را بسیار موثر و قابل اهمیت دانست و بر حذف قیمت‌گذاری دستوری برای تداوم این روند تاکید کرد.

ناصر رحیمی ضمن بیان این مطلب افزود: از گذشته به شرکت‌های خودروسازی و قطعه‌سازی به عنوان یک صنعت اشتغالزا نگریسته می‌شده و در حال حاضر نیز شرکت ایران خودرو در ایجاد اشتغال در کشور موفق بوده است. وی افزود: کاهش ناهنجاری‌های اجتماعی، کسب و کار پایدار، کاهش مفسده‌ها و بزهکاری‌ها از آثار مثبت اشتغال زایی ایران خودرو در کشور بوده است. عضو انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور در خصوص راهکارها و اقدامات موردنیاز برای تدوام این روند در شرکت‌های خودروسازی از جمله ایران خودرو تصریح کرد: تولید خودروهای روز و همگامی با تکنولوژی روز دنیا از جمله اقداماتی است که باید انجام شود. 

رحیمی در پایان با اشاره به این که برای واردات تکنولوژی و تولید خودروهای روز دنیا به غیر از شرکت ایران خودرو، حاکمیت و دیپلماسی‌ برقراری ارتباطات بین‌المللی همگی در کنار یکدیگر از عوامل موثر هستند، در خصوص کمک‌هایی که دولت می‌تواند در راستای رفع موانع تولید به صنعت خودروی کشور داشته باشد، خاطرنشان کرد: مهم‌ترین اقدامی که دولت می‌تواند انجام دهد، این است که قیمت‌گذاری دستوری را حذف کند تا دست خودروساز برای تولید باز شود و پس از آن شرکت‌های خودروسازی خودشان نسبت به نحوه واردات تکنولوژی روز دنیا آگاه هستند.

عبور از بحران

در اخبار پیرامون صنعت خودرو این روزها بیش از هر زمان دیگری صحبت از افزایش تولید خودروسازان می شود. عبور خودروسازان از کل تولید خود در سال گذشته طی حدود ۹ ماه از سال جاری مهمترین خبری است که در این ایام به گوش می رسد.

این در حالی است که اهالی صنعت عقیده دارند، اگر دو خودروساز بزرگ کشور و بخش خصوصی با همین فرمان تا آخر سال حرکت کنند، احتمالا به یک رکورد قابل تامل در سخت ترین دوران تحریمی دست خواهند یافت. امری که برای رسیدن به آن راهی دشوار طی شده و بخشی از مسیر باقی است.در سال های پس از تحریم یعنی درست بعد از اردیبهشت ماه سال ۹۷ که حتی صنعت خودرو قبل از اقتصاد ایران تحریم شد، خودروسازان تا به امروز با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم کرده اند که سخن گفتن در خصوص آنها تکرار مکررات است. در این دوران از نظر زنجیره تولید خودرو باید مهم ترین مشکل را تامین نقدینگی و مواد اولیه در زنجیره تامین دانست. به طور کلی فرآیند تولید خودرو را اگر شبیه یک خیابان تصور کنیم، ابتدای خیابان زنجیره تامین قرار دارد و در انتها نیز فروش محصول توسط خودروساز. البته پلتفرم ها قبل از ورود به جاده تولید در همکاری با موسسات معتبر و قطعه سازان طراحی شده اند و به همین دلیل صرفا مقصود از این خیابان فرآیند تولید است. از طرفی به دلیل وجود قیمت دستوری برای فروش خودرو توسط دو خودروساز بزرگ کشور، تامین مالی و پرداخت بدهی به زنجیره تامین نیز کابوس ترسناک دو خودروساز بود. در این دوران شعارهای بسیاری با موضوع اصلاح همکاری با زنجیره تامین و موضوعاتی از دست به گوش رسید، اما مردان تریبونی بلدِ راه تولید نبودند و به همین دلیل صنعت خودرو در سال گذشته هزاران میلیارد تومان بابت استراتژی های نادرست متضرر شد.

براساس اخبار منتشر شده، در ماه‌های ابتدایی سال بخشی از ظرفیت زنجیره تامین را حتی به قیمت کاهش تولید به تکمیل خودروهای ناقص اختصاص داد تا این بار سنگین از دوش ایران خودرو برداشته شود. ضمن این که با تنظیم روند تولید و تامین، از خرداد ماه سال جاری تولید خودروهای ناقص پایان یافت و به این ترتیب ایران خودرو در سال جاری توانسته با تولید عبور مستقیم دست کم تا ۲۱۰۰ میلیارد تومان از هزینه های اضافه تولید ناقص جلوگیری کند. از طرفی با قطع تولید خودروهایی چون سمند و ۴۰۵ که ضرر ده بودند، طبق آمارهای منتشر شده تا ۸۲۰۰ میلیارد تومان صرفه جویی شده است.هر چند نباید فراموش کرد ثبت رکورد تولید و کاهش روند زیان انباشته در شرکت تولیدی صنعتی چون ایران خودرو بدون یافتن چالش‌های اساسی و راه حل آن امکان پذیر نبوده است. از این رو یافتن گلوگاه‌های تامین از راه تولید عبور مستقیم از مهم‌ترین اقدامات این خودروساز در سال جاری بود. به این معنی که این خودروساز به قطع تولید خودروی ناقص و حرکت به سمت تولید خودروی کامل توانست علاوه بر یافتن دقیق میزان کسری قطعات، توان تامین کننددگان را نیز سنجش کند. به این ترتیب در بسیاری از قطعات که تامین کننده توان کافی را نداشت و همین موضوع باعث تولید ناقص می شد، از تامین کنندگان دیگر در زنجیره استفاده کرد.در نتیجه این اقدامات طی یک بازه زمانی ایران خودرو توانست با اصلاحات ویژه در زنجیره تامین و ایجاد ظرفیت های جدید در این بخش، علاوه بر عبور از تولید خودروی ناقص و تکمیل و تجاری سازی خودروهای کف، تولید را نیز افزایش دهد. این در شرایطی است که با روش های مدیریت در این شرکت، علاوه بر افزایش تولید، کیفیت، رضایت از خدمات پس از فروش، گسترش محصول و استفاده از فناوری های جدید نیز در دستور کار قرار دارد.

سخن پایانی

به این ترتیب می‌توان گفت امروز ایران خودرو به عنوان بزرگ ترین خودروساز خاورمیانه در حال عبور از بحران های گذشته است و می رود تا در چشم انداز سال آینده خود، ۹۰۰ هزار دستگاه خودرو تولید کند. در حقیقت ایران خودرو با تولید عبور مستقیم یک تیر را به چند نشان زد.