طی چند سده اخیر که جمعیت کره زمین افزایش چشمگیری داشت، مهم‌ترین دغدغه این بود که بستر خاکی کره زمین به مکانی مناسب‌تر برای سکونت، کشاورزی، جاذبه‌های توریستی و فعالیت‌های صنعتی تبدیل شود، اما معدنکاری با ذات تخریبگر خود فعالیتی در تعارض با محیط‌زیست در نظر گرفته می‌شد و این واقعیتی بود که تا سال‌های سال نمی‌شد آن را انکار کرد. اگر از زاویه دیگری این فعالیت مورد بررسی قرار دهیم، زمین‌های حاوی مواد معدنی پس از استخراج خاصیت کانی‌زایی خود را از دست می‌دهند و معدنکاری فعالیتی تجدیدناپذیر و کوتاه‌مدت به‌شمار می‌رود که روزی آغاز می‌شود و روز دیگری پایان می‌یابد و از این‌رو کاملا در تقابل با شرایط پایدار زیستی ـ اقلیمی در کره زمین است؛ از روز اول تاکنون بوده و از این پس هم خواهد بود. آسیب معدنکاری به محیط‌زیست معمولا به ۲ صورت اتفاق می‌افتد؛ اول آسیب‌هایی ناشی از نوع ماده معدنی است که به زمین تحمیل می‌شود و دسته دوم آسیب‌های ناشی از نحوه استخراج ماده معدنی است.

این نگاه کمابیش از دهه ۱۹۷۰ میلادی به بعد، یعنی چیزی نزدیک بر ۵۰ سال حاکم بود و تعارض شدیدی میان معدنکاری، کشاورزی و محیط‌زیست برای بقای بشر وجود داشت، اما از نیمه قرن بیستم شرایط کم‌کم رو به بهبود رفت. امروزه باتوجه به رشد فناوری، توسعه تکنولوژی و پیدایش مفهوم معدنکاری سبز، معدنکاری هم به اقدامی در کنار دیگر فعالیت‌های تولیدی تبدیل شد؛ اما معدنکاری سبز چیست و کربن صفر چه معنایی دارد؟

وقتی بشر تصمیم گرفت که تعادلی میان فعالیت‌های تخریبی خود و حفاظت از اکوسیستم طبیعی برقرار کند، مفهومی به نام معدنکاری سبز کلید خورد. هدف اولیه این بود که معدنکارها به‌اندازه آسیبی که به زمین وارد می‌کنند، تلاش کنند زمین را به شرایط اولیه‌اش برگردانند. البته نباید تصور کرد که شرایط زمین بعد از فرآیند معدنکاری دقیقا مانند روز اول خواهد شد، اما باتوجه به شرایط زیست‌محیطی منطقه و نوع آسیب وارده باید طرح و پروژه‌ای را تعریف کنند که میزان آسیب به کمترین حد ممکن برسد. در اقصی نقاط دنیا معادنی وجود دارد که عمر آن به پایان رسیده و امروز به‌عنوان یک جاذبه توریستی گردشگری یا به‌عنوان فضای سبز یا دریاچه مصنوعی تاثیر مثبت بر اقلیم و اکوسیستم منطقه گذاشته است. به‌عنوان‌مثال، می‌توان از معدن مس بینگهام کانیون در امریکا نام برد؛ همین‌طور معادن زغال‌سنگ استرالیا که آن‌قدر فضای سبز پیرامون خود را توسعه داده‌اند که این دو را نمی‌توان از هم تفکیک کرد. مثال معروف دیگر، معدن معروف سنگ نمک لهستان است که روزی معدنی زیرزمینی بوده و درحال‌حاضر به موزه تبدیل ‌شده است و درآمد حاصل از حضور گردشگران در این معدن به‌مراتب بیشتر از زمانی است که موردبهره‌برداری قرار می‌گرفت. متعاقب آن در سال‌های اخیر به‌ویژه از سال ۲۰۲۰ میلادی به بعد، موضوع کربن صفر کلید خورد که در ادامه پروژه‌های معدنکاری سبز است و هدف نهایی آن مقابله با افزایش میزان دی‌اکسیدکربن در جو زمین است. در معدنکاری سبز باید در کنار توسعه معدنکاری و صنایع وابسته تلاش کرد تا تولید کربن کاهش یابد و تا حد ممکن به صفر نزدیک شود. براساس معاهدات بین‌المللی تا سال ۲۰۵۰ به کشورها فرصت داده شده است که تلاش کنند با فعالیت‌های بازسازی و خنثی‌سازی در زمینه کاهش میزان دی‌اکسیدکربن تولیدی اقدام کنند و برخی کشورها درحال‌حاضر در این زمینه گام‌های بلندی برداشته‌اند. در این راستا، آلمان، چین و حتی ایالات‌متحده اعلام کرده‌اند که تا حدود ۱۰ سال دیگر میزان انتشار کربن تولیدی صنایع خود را به‌حداقل می‌رسانند و تا سال ۲۰۵۰ میزان آن به صفر میل خواهد کرد. در میان کشورهای همسایه ما هم؛ عربستان و امارات اعلام کرده‌اند که تا سال ۲۰۶۰ این اتفاق رقم خواهد خورد و می‌توانند معدنکاری را به‌نحوی توسعه دهند که برآیند آسیب و احیا در فرآیند معدنکاری صفر شود.