اگرچه به نظر می‌رسد مردم کم‌کم دیگر به حضور دائمی ویروس کرونا در جریان زندگی خود عادت کرده و آن را پذیرفته‌اند که در هر حال باید با این مهمان ناخوانده زندگی کنند، اما گویا این ویروس نمی‌خواهد دامنه آسیب‌های خود را محدود کند و علاوه بر قربانیان انسانی، مدام به افزودن بر تعداد قربانیان اقتصادی خود مشغول است؛ قربانیانی که یکی پس از دیگری در حال خاموش کردن دائمی چراغ واحدهای کسب و کار خود هستند. یکی از این قربانیان صنعت شیرینی و شکلات کشور است که این روزها درگیر مشکلات مالی فراوانی است.
آمارهای ابتدایی سال ۹۹ از کاهش ۳۰ درصدی تولید شیرینی و شکلات بسته‌بندی به‌دنبال شیوع کرونا خبر می‌داد و با اینکه کارخانه‌های تولیدی بعد از ۱۶ فروردین با رعایت نکات بهداشتی شروع به فعالیت کردند، در پی کاهش تقاضای مصرف شیرینی، واحدهای این بخش ظرفیت تولید خود را تا ۳۰ درصد کاهش دادند. با گذشت بیش از ۵ ماه از سال ۱۳۹۹ و تداوم این شرایط و همراه شدن آن با افزایش قیمت مواد اولیه و هزینه‌های جاری تولید، اگرچه نیاز به افزایش قیمت این محصولات از نظر تولیدکنندگان این حوزه منطقی است، اما به نظر می‌رسد کاهش بیشتر تقاضای بازار همچنان تهدید و مانعی جدی برای این کار باشد. با گزارش صمت در این‌باره همراه باشید:
در حالی که تا سال گذشته کارشناسان اقتصاد و صاحب‌نظران، شیرینی و شکلات ایران را یکی از معدود حوزه‌های موفق و همسطح با کشورهای صاحب‌نام در این حوزه می‌دانستند و آینده روشنی را برای این صنعت در کشور ترسیم می‌کردند، ورود ویروس کرونا به کشور و همه‌گیری آن در تمام کشورها، این معادلات و پیش‌بینی‌ها را به هم زد و بازار این محصولات را دچار رکود زیادی کرد. در پی توقف صادرات و کاهش مصرف داخلی، تولیدات این شرکت‌ها کاهش محسوسی یافت و این موضوع به‌دلیل طولانی‌شدن، باعث تعدیل نیرو در بسیاری از واحدهای تولیدکننده شد.
قیمت‌ها ثابت می‌ماند
جمشید مغازه‌ای، رئیس انجمن صنفی صنایع بیسکویت، شیرینی و شکلات با بیان اینکه شیرینی و شکلات جزو کالاهای اساسی مردم نیست و به نسبت قدرت خرید در فهرست خرید آنها قرار می‌گیرد، عنوان کرد: در شرایط کنونی اقتصاد کشور این محصولات جزو اولویت چهارم یا پنجم مردم است؛ بنابراین درحال‌حاضر، تغییرات قیمت شیرینی و شکلات چندان ملاک نیست، تقاضا کمتر از عرضه است و قیمت این محصولات گران نمی‌شود؛ چراکه ممکن است بازهم تقاضا کمتر شود، اما باید در نظر داشت که به‌دلیل افزایش قیمت مواد اولیه قیمت تمام‌شده هم بیشتر شده است. وی همچنین از افت ۲۰ تا ۳۰ درصدی صادرات شیرینی و شکلات نسبت به سال‌های قبل در پی شیوع ویروس کرونا خبر داد و گفت: در این مدت بسیاری از کشورهای همسایه تمایل چندانی به خرید محصولات شیرینی و شکلات نداشتند و به همین دلیل اگر مرزها هم بسته نمی‌شد، باز هم صادرات این محصولات کاهش می‌یافت. در این شرایط و درحال‌حاضر عرضه شیرینی و شکلات در بازار داخل بیش از تقاضاست.
محدودیت و کاهش کیفیت
مغازه‌ای با اشاره به تامین برخی مواد اولیه محصولات شیرینی و شکلات مانند شکر و آرد و روغن در بازار داخلی، گفت: سایر مشتقات مورد استفاده در محصولات شیرینی و شکلات از خارج تامین می‌شود که در چند وقت گذشته ثبت‌سفارش آنها به‌دلیل کمبود ارز با مشکل مواجه شده است. رئیس اتحادیه بیسکویت، شیرینی و شکلات درباره مشکلاتی که تحریم‌ها پیش‌پای این صنعت گذاشته، اظهارکرد: به‌دلیل تحریم، واردات مواد اولیه و اسانس از اروپا متوقف شده و محصولاتی از کشورهای جنوب‌شرق آسیا مانند مالزی، اندونزی و چین جایگزین شده که کیفیتی به مراتب پایین‌تر دارند و به همین دلیل در مجموع کیفیت محصولات شیرینی و شکلات نیز دستخوش تغییر شده است.
نه صادرات و نه خرید داخلی
مغازه‌ای در ادامه با تاکید بر اینکه قدرت خرید مردم مهم‌ترین عامل در بازگشت بازار به شرایط قبل است، تصریح کرد: تنها در صورتی مردم نسبت به خرید محصولات شیرینی و شکلات تمایل بیشتری پیدا می‌کنند که درآمد زندگی آنها کفاف مخارج‌شان را بدهد. رئیس اتحادیه بیسکویت، شیرینی و شکلات درباره عامل بعدی موثر در تداوم فعالیت واحدهای تولیدی در این حوزه گفت: اگر توان خرید مردم افزایش نیابد، تنها راهکار حفظ وضعیت تولید شیرینی و شکلات، صادرات است که آن هم درحال‌حاضر با مشکلات تحریم و کمبود تامین مواد اولیه با کیفیت مواجه است و نمی‌توان حساب چندانی روی آن کرد. وی در پایان با بیان اینکه در یک سال گذشته برخی از واحدهای تولیدی شیرینی و شکلات نیروی انسانی خود را تعدیل کرده‌اند، اظهارکرد: اگر بازار با همین روند ادامه داشته باشد باز هم احتمال تعدیل نیروی انسانی در واحدهای شیرینی و شکلات وجود دارد.
همچنان کوچک‌تر می‌شویم
البته موضوع رکود اقتصادی در حوزه شیرینی و شکلات تنها محدود به محصولات صنعتی نمی‌شود و قنادی‌ها نیز در این روزها آسیب‌های بسیاری را به‌واسطه همه‌گیری ویروس کرونا از زمستان سال گذشته متحمل شدند. میزان زیان مالی در برخی شیرینی‌فروشی‌ها و قنادی‌ها به حدی بود که پس از رفع محدودیت‌ها نیز برخی از این واحدها قادر به جبران خسارت‌ها و بازگشت به عرصه فعالیت نبودند. علی نوری که صاحب دو شعبه شیرینی‌فروشی در دو منطقه مختلف شهر تهران است، درباره زیان‌های مالی ایجادشده در این مدت در گفت‌وگو با صمت عنوان کرد: ما تمام اندوخته‌های خود را صرف جبران زیان‌های مالی ماه‌های اخیر کرده‌ایم و با این حال مجبور شدیم یکی از شعبه‌های خود را که ملک آن استیجاری بود، تعطیل کنیم.
وی گفت: در این شرایط هنوز هم کسی برای خرید شیرینی رغبت آنچنانی ندارد. در عین حال، ما بخش عمده‌ای از درآمد خود را از طریق سفارش کیک و شیرینی‌های مجالس به‌دست می‌آوردیم که به‌دلیل فاصله‌گذاری‌های اجتماعی و لغو این‌گونه مراسم، این بخش از درآمد خود را نیز دیگر در اختیار نداریم. نوری خاطرنشان کرد: فشار مالی و در عین حال کاهش مخاطب در این مدت به حدی بوده که ما مجبور به تعدیل نیرو شده‌ایم و درحال‌حاضر نیروهای خود را به یک‌سوم رسانده‌ایم و همچنان نیز برای تامین هزینه‌های جاری خود دچار مشکل هستیم. این فعال حوزه قنادی و شیرینی‌فروشی یادآور شد: درحال‌حاضر، میزان فروش ما در این شعبه نسبت به سال گذشته از نصف هم کمتر بوده و تنها نقطه اتکای ما این است که ملک این شعبه شخصی است و پرداخت اجاره نداریم. نوری در پایان تاکید کرد: ادامه پیدا کردن این شرایط در حال کوچک‌تر کردن ماست و به‌احتمال زیاد امکان ادامه فعالیت در این شعبه را نیز از ما خواهد گرفت و این مشکل بسیاری از شیرینی‌فروشی‌ها و قنادی‌های شهر تهران است.
تنگنای اقتصادی
علی بهرمندی، رئیس اتحادیه شیرینی فروشی‌های و قنادی‌های تهران نیز با تایید این مشکلات در گفت‌وگو با صمت عنوان کرد: ما در تنگنای اقتصادی بدی قرار گرفته‌ایم؛ از یک سو کرونا و کاهش خریداران شیرینی و کاهش درآمد و از سوی دیگر، افزایش قیمت مواد اولیه شرایط طاقت‌فرسایی را برای فعالان این صنف ایجاد کرده است. بهرمندی در توضیح این مطلب اظهارکرد: اگرچه کرونا و محدودیت‌های حاصل از آن، تمام اصناف را درگیر خود کرد و زیان‌های قابل‌توجهی برای فعالان حوزه کسب و کار به‌جا گذاشت، اما زیان حاصل از کرونا و تعطیلی‌ها برای قنادی‌ها بسیار بیشتر بود، زیرا فعالان این صنف علاوه بر از دست دادن سود ماه‌های پرفروش خود، سرمایه‌ای را نیز که برای تولید محصولات انجام داده بودند در این ایام از دست دادند.
وی گفت: ما در این شرایط با افزایش قیمت‌های بی‌سابقه‌ای در تامین مواد اولیه روبه‌رو شدیم و اقلامی مثل پودر نارگیل، پودر کاکائو و هل را با افزایش بیش از ۱۰۰ در صدی قیمت تهیه کردیم. رئیس اتحادیه شیرینی‌فروشی‌های و قنادی‌های تهران خاطرنشان کرد: ما از دولت و نهادهای سیاست‌گذار اقتصادی انتظار داشتیم با توجه به این شرایط و در نظر گرفتن وضعیت معیشت این صنف، اندکی با ما مدارا کنند و ما را از مواردی مثل مالیات معاف کنند که متاسفانه این‌طور نشد و ما شاهد افزایش مالیات‌ها نیز بودیم. بهرمندی با اشاره به تعطیلی تعداد زیادی از واحدهای قنادی در تهران و سایر شهرها تصریح کرد: بسیاری از واحدهای این صنف مجبور به تعدیل نیرو شده‌اند؛ در عین حال، بسیاری دیگر از واحدها به‌ویژه آنها که محل کسب استیجاری در اختیار داشتند، به‌دلیل مشکلات مالی واحدهای خود را تعطیل، قراردادهای خود را فسخ و پروانه خود را باطل کرده‌اند و از این صنف خارج شده‌اند. رئیس اتحادیه شیرینی‌فروشی‌های و قنادی‌های تهران در پایان گفت: اصناف در طول این مدت سعی کردند نهایت همکاری را با دست‌اندرکاران اجرایی داشته باشند، اما مسئولان باوجود تمام وعده‌هایی که داده بودند از یاری رساندن به واحدهای در معرض خطر ورشکستگی امتناع کردند و دیگر حتی با عادی شدن شرایط نیز باید انتظار دیدن تصویر آزاردهنده جای خالی بسیاری از واحدهای صنفی در جای‌جای شهرها باشیم.
سخن‌آخر...
وقتی یک مشکل همه‌گیر در یک جامعه بروز می‌کند، نقش نهادهای حمایتی اصناف ایجاد شرایطی است تا این واحدها بتوانند همچنان روی پای خود بایستند و حتی با حداقل سود به بقا ادامه دهند، اما متاسفانه شرایط بد اقتصادی و همزمان شدن همه‌گیری ویروس کرونا با تشدید تحریم‌های اقتصادی کشور باعث شد دولت نخواهد یا نتواند گام موثری در این راستا بردارد و تنها به ارائه وعده‌وعیدهایی برای آینده بسنده کند.
در هر حال باید منظر ماند و دید که آیا پس از خروج از «چاله» کرونا اوضاع به روال سابق خود باز خواهدگشت با اینکه باید منتظر «چاه» بیکاری و فقر حاصل از بی‌تدبیری این روزها باشیم.